Ο Όμηρος έπινε κουμανδαρία; ~ Το θρυλικό κρασί των βασιλέων

Από την εποχή των Ομηρικών χρόνων μέχρι και τους νεότερους χρόνους, μπορεί κανείς εύλογα να υποθέσει ότι το κυπριακό κρασί που αναφέρεται είναι η κουμανδαρία. Άλλωστε, το κρασί κατασκευαζόταν στην Κύπρο και πριν από τα Ομηρικά χρόνια και τακτικά αναφερόταν ως γλυκόποτο.

Η τεχνολογία παραγωγής της κουμανδαρίας περιγράφεται από τον Ησίοδο στο βιβλίο του «Έργα και ημέρες». Το κρασί αυτό μεταφέρθηκε μέχρι την εποχή μας από τους πανάρχαιους χρόνους, με το γενικό όνομα...
 «κυπριακό κρασί», ένα όνομα που διατηρήθηκε μέχρι το Μεσαίωνα, οπόταν πήρε την ειδική ονομασία «κουμανδαρία». Ένα σημαντικό γεγονός που συνδέει την ιστορία της Κύπρου με την κουμανδαρία είναι ο γάμος του Βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με τη Βερεγγάρια, στο ναό του Αγίου Γεωργίου στη Λεμεσό. Κατά τη διάρκεια της γιορτής των γάμων, σερβιρόταν αποκλειστικά και μόνο το ρουμπινί, φλογερό κρασί που αργότερα μετονομάστηκε σε κουμανδαρία.

Κατά τη περίοδο της Φραγκοκρατίας, η Κύπρος είχε οργανωθεί σε βασίλειο δυτικοευρωπαϊκού μεσαιωνικού τύπου. Στον τόπο μας βρίσκονταν διάφορα θρησκευτικά τάγματα όπως αυτό των Ιωαννιτών ιπποτών. Η τεράστια περιουσία των Ιωαννιτών στην Κύπρο διοικητικά ήταν διαιρεμένη σε τρεις περιφέρειες με αντίστοιχες διοικήσεις, που ονομάζονταν «Κομμανδαρίες». Στις εκτάσεις αυτές καλλιεργούνταν κυρίως σακχαρότευτλα, βαμβάκι και αμπέλια. Το κρασί από τα αμπέλια το έφτιαχνα οι πάροικοι, δηλαδή οι Έλληνες Κύπριοι, που επάνδρωναν τις φεουδαρχικές ιδιοκτησίες και επωμίζονταν το βάρος του μεγαλύτερου μέρους της γεωργικής παραγωγής του νησιού.


Κατάφερε να νικήσει το χρόνο

Οι Κύπριοι έφτιαχναν το γλυκό κρασί από «ψημένα» στον ήλιο σταφύλια, το οποίο και πωλούσαν στους ξένους εμπόρους, κυρίως Βενετούς και Γενουάτες, που του έδωσαν την επωνυμία Κομμανδαρία, από την ονομασία των περιφερειών. Οι Ιωαννίτες ιππότες, γνώστες του καλού κρασιού, ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο της κουμανδαρίας, η οποία απέκτησε τεράστια φήμη. «Το όνομα κουμανδαρία είναι πιθανόν το αρχαιότερο όνομα κρασιού που βρίσκεται ακόμη σε χρήση», όπως ανέφερε στην εκπομπή του «Σίγμα» ο κ. Παπαδόπουλος. Μάλιστα, στη Βενετία η κουμανδαρία απαλλασσόταν από τον εσωτερικό δασμό γιατί εθεωρείτο τονωτικό ποτό.

Η κουμανδαρία κατάφερε να ξεχωρίσει και να κερδίσει τον πρώτο διαγωνισμό κρασιών «Ο πόλεμος των κρασιών», που οργάνωσε ο Γάλλος βασιλιάς Φίλιππος Αύγουστος. Λέγεται ότι η κουμανδαρία έπαιξε και κάποιον τραγικό ρόλο στην ιστορία της Κύπρου, ως το «κρασί που έγινε αιτία πολέμου». Αυτό αφορά την κατάληψη της Κύπρου από το σουλτάνο της Τουρκίας, τον Σελίμ Β’, ο οποίος κατέλαβε την Κύπρο το 1571, καθώς ήταν παθιασμένος υποστηρικτής του κρασιού...

Οι διάφοροι περιηγητές που επισκέπτονται το νησί ανά τους αιώνες αναφέρουν εκτενείς περιγραφές στο θεσπέσιο αυτό ποτό και στη διαδικασία παρασκευής της κουμανδαρίας, γεγονός που αποδεικνύει τη δημοτικότητα του κρασιού στους ντόπιους, αλλά κυρίως στους ξένους που έκαναν γνωστή την κουμανδαρία σε όλον τον κόσμο. Ένα κρασί που κατάφερε να νικήσει το χρόνο και που μπόρεσε να ενώσει το παρελθόν, με το παρόν και το μέλλον. Το κρασί της αγάπης, της φιλίας, αλλά και το κρασί της επανάστασης και της δόξας.
Πηγή


Κουμανδαρία - Το αρχαιότερο κρασί στον κόσμο που παράγεται ακόμη

Η επαρχία Λεμεσού ήταν το κέντρο παραγωγής και εμπορίας κρασιού στην Κύπρο. Η καλλιέργεια του αμπελιού στην Κύπρο είναι ένα τόσο αρχαίο επάγγελμα όσο είναι αρχαία τα βασίλεια της Αμαθούντας και του Κουρίου και βαθιές οι ρίζες των ανθρώπων της. Από διάφορες ιστορικές αναφορές, είναι επιβεβαιωμένο ότι η Κύπρος παράγει κρασί για περισσότερο από 4.000 χρόνια. Οι αρχαίοι, λάτρεις της φύσης και της ομορφιάς, διάλεξαν το γνωστότατο κρασοπαραγωγό νησί της Κύπρου σαν κέντρο λατρείας της Αφροδίτης, θεάς της γονιμότητας και του έρωτα, καθώς και του Διόνυσου, Θεού του κρασιού.

Ο μεγάλος τραγικός συγγραφές Ευριπίδης, διαλέγει «τις ομαλές πλαγιές» του Ολύμπου στην Κύπρο για κατοικία των Μουσών, των Χάριτων και του Βάκχου που είναι πάντα έτοιμοι για κάθε γιορτή και χαρούμενο γλέντι.

Οι μεγάλοι σε διάρκεια γιορτασμοί για τη λατρεία της Αφροδίτης, συμπίπτουν ή ακολουθούνται από τους γιορτασμούς για τη λατρεία του Διόνυσου, θεού της χαράς, του κεφιού και της φύσης γενικά.

Ο γεωγράφος Στράβωνας στο βιβλίο 14 αναφέρεται στα ωραία κυπριακά κρασιά, ο φυσιολόγος Πλίνιος στο βιβλίο 14, κεφάλαιο 7 περιλαμβάνει το όνομα της Κύπρου σε μια λίστα παραγωγών χωρών ακριβών κρασιών, ο Ησίοδος τον 8ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται σ’ αυτό το κρασί σαν “Κυπριακή Μάννα”. ο Άγιος Γρηγόριος μιλά για την αφθονία των κυπριακών κρασιών, ο Απόνιος αναφέρεται στα μεγάλα τσαμπιά των κυπριακών σταφυλιών και δικαίως

Σχεδόν όλες οι εξαγωγές κρασιού και οινοπνευματωδών γίνονταν από την αρχή μέσω του λιμανιού της Λεμεσού. Στη Λεμεσό βρίσκεται επίσης και η περιοχή παραγωγής της κουμανδαρίας, που είναι ένα πραγματικό κρασί το οποίο φέρει το όνομα της περιοχής προέλευσης του. Ο τρόπος παρασκευής της κουμανδαρίας είναι σήμερα ο ίδιος όπως εδώ και πολλούς αιώνες πριν. Στην επαρχία Λεμεσού βρίσκονται ακόμη και οι δύο γνωστότατες περιοχές παραγωγής επιτραπέζιων σταφυλιών ποιότητας, τα κρασοχώρια και η Πιτσιλιά.

Η Λεμεσός είναι κοινά αναγνωρισμένη σαν η κρασοπαραγωγός πόλη της Κύπρου. Το 1987 το Διεθνές Γραφείο Αμπελιού και Κρασιού εισηγήθηκε την ανακήρυξη της Λεμεσού σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού». Στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου κατά τη Γενική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Σαν Μαρίνο της Ιταλίας, η Λεμεσός ανακηρύχθηκε σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού» και ο Πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου Αμπελιού και Κρασιού βράβευσε με μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα το Δήμαρχο Λεμεσού.

Η «κουμανταρία», που είναι ένα από τα καλύτερα Κυπριακά κρασιά, το οποίο παράγεται στην Κύπρο για χιλιετίες από σταφύλια από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στο ήλιο.

Σύμφωνα με την ιστορία, κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος το 1191 πήγαινε προς τους Αγίους τόπους, μεγάλη θαλασσταραχή ανάγκαζει αυτον και τους άντρες του να βρούν καταφύγιο στην Κύπρο. Δεν αργεί όμως να έρθει σε ρίξη με τον τότε Βασιλέα της Κύπρου, Ισαάκιο Κομνηνό και στη συνέχεια κατακτάει το νησί. Κτίζει το Κάστρο του στο Κολόσσι (το χωριό της γιαγιάς μου από την πλευρά της μητέρας μου) και εκεί παντρεύεται τη Βερεγγάρια και στους γάμους τους απολαμβάνουν αυτό το υπέροχο τοπικό κόκκινο κρασί. Ο Ριχάρδος ονομάζει αυτό το κρασί ως “Το κρασί των Βασιλέων και ο Βασιλιάς των Κρασιών”.

Μέχρι το τέλος του αιώνα, πουλάει το νησί στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών και αυτοί με τη σειρά τους στον Γκυ Ντε Λουσιγνάν. Παρόλα αυτά κρατούν ένα φέουδο κοντά στη Λεμεσσό, όπου καλλιεργούν αμπέλια. Το φέουδο αναφέρεται ως «Μεγάλη Διοίκηση – La Grande Commanderie», για να το ξεχωρίζουν από δύο άλλα μικρότερα φέουδα, ένα στην Πάφο και ένα στην Κυρήνεια. Οι Ναϊτες Ιππότες μαθαίνουν να παρασκευάζουν το κρασί και αρχίζουν να το εξάγουν στους Βασιλικούς Οίκους της Ευρώπης, όπου γίνεται γνωστό με την ονομασία Κομανταρία και η περιοχή όπου το καλλιεργούσαν έμεινε γνωστή μέχρι τις μέρες μας σαν Κουμανταρία. Σύμφωνα με ένα θρύλο, το 1223 «η κουμανταρία στέφθηκε από το Βασιλιά της Γαλλίας, Βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, ως «ο απόστολος των κρασιών».

Οι Ιωαννίτες ιππότες, οι οποίοι κατείχαν τα μυστικά του καλού κρασιού, αλλά και την τέχνη της παραγωγής του, ανέδειξαν και τελειοποίησαν την Κουμανταρία, προάγοντάς την στο πιο περιζήτητο κρασί της εποχής, το οποίο απέκτησε τεράστια φήμη ανά το παγκόσμιο, αφού οι ιππότες του Αγίου Ιωάννη το εμπορευόντουσαν με ζηλευτή επιτυχία, η οποία τους απέφερε σημαντικά για την εποχή κέρδη. Η εξαιρετική ποιότητα της Κουμανταρίας την έκανε περιζήτητη στα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου. Στη Βενετία, για παράδειγμα, η κουμανταρία απαλλασσόταν από τον εισαγωγικό δασμό, γιατί εθεωρείτο τονωτικό.

Η φήμη της Κουμανταρίας εξαπλώνεται σε όλην την Ευρώπη και Γάλλοι και Πορτογάλλοι έμποροι της εποχής μεταφέρουν μοσχεύματα Κυπριακών ποικιλιών κρασιών στη χώρα τους. Οι Πορτογάλλοι καλλιεργούν τα μοσχεύματα στο νησί Madeira, όπου ευδοκιμούν και φτιάχνουν το γλυκό και πολύ γνωστό σήμερα κρασί Madeira. Την πληροφορία αυτή, ότι δηλαδή το κρασί Madeira οινοποιείται από σταφύλια που προέρχονται από κυπριακά μοσχεύματα αμπέλου, δίδουν οι ίδιοι οι οινοπαραγωγοί της περιοχής, μέσω μιας ειδικής καρτέλας που προσαρτούν στον λαιμό της φιάλης. Το Ουγγρικό κρασί Tokay και το Ιταλικό Marsala είναι παρόμοια περίπτωση.

Ο Θεοβάλδος Β’ της Καμπανίας (Thibaud de Blois / Thibaut IV le Grand,) ή Θεοβάλδος ο μέγας ήταν 4ος κόμης του Μπλουά και Κόμης της Καμπανίας, όταν επέστρεφε από τις Σταυροφορίες, επισκέφτηκε στην Κύπρο τη ξαδέλφη του, Αλίκη, Βασίλισσα της Κύπρου. Έμεινε έκθαμβος από το ωραίο κρασί, τους Αμπελώνες και τα τριατάφυλλα της Κύπρου, Σαν δώρο η Αλίκη του έδωσε να φυτέψει τριαντάφυλλα και ρόδα. Τα φύτεψε στην περιοχή της Μάρνης και από αυτά τα αμπέλια άρχισε η παραγωγή της Σαμπάνιας.

Πηγές: Wikipedia, Δήμος Λεμεσού, Κοινότητα Πάνω Κυβίδων, Κυπριακό Οινομουσείο, kopiaste.info cypruswinepages.com



Συνταγή ~ Χοιρινό με πράσα, βανίλιες και Κουμανδαρία

Έχω πειραματιστεί με την Κουμανταρία πολλές φορές, αν και δεν έχω βάλει ακόμη πολλές συνταγές.


Αυτή είναι μια συνταγή που έκανα κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού, όταν πειραματιζόμουν τότε με ποσαρισμένα φρούτα και κρασί. Το χοιρινό το μαγείρεψα σε σωτέζα μαζί με πράσα και κρεμμύδια φρέσκα και το έσβησα με Κουμανταρία και χυμό ροδιού ή cranberry. Ποσάρισα τις βανίλιες ξεχωριστά και αφού ψήθηκε το κρέας έβαλα και τα φρούτα. Στη συνέχεια έλιωσα τα φρούτα και έδεσα της σάλτσα με ένα ρου.
http://www.kopiaste.info/