Όταν το 1985 ο ομότιμος πια καθηγητής και πρώην κοσμήτορας της Πολυτεχνικής σχολής του ΑΠΘ Β. Παπαγεωργίου μιλούσε και κυρίως μελετούσε τους σχιστοπισσόλιθους που μπορούν να δώσουν πετρέλαιο, η ελληνική πολιτεία είχε άλλες προτεραιότητες.
Πριν από λίγες ημέρες το παγκοσμίου κύρους περιοδικό TIME επέλεξε τη φωτογραφία ενός σχιστοπισσόλιθου για το εξώφυλλό του και τον τίτλο "Αυτό το πέτρωμα θα μπορούσε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη"...
Από το εξώφυλλο του περιοδικού Time έχουν περάσει οι μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής μας. Όμως στο τεύχος της 11ης Απριλίου το αμερικανικό περιοδικό επέλεξε για το εξώφυλλό του τη φωτογραφία ενός κατάμαυρου βράχου, την οποία συνόδευε με τη λεζάντα: “Αυτό το πέτρωμα θα μπορούσε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη”.
Το πολυσέλιδο ρεπορτάζ του αμερικανικού περιοδικού αναφερόταν στον σχιστόλιθο, ένα ιζηματογενές πέτρωμα φορτωμένο με γαιάνθρακες, που αποδίδει, με ειδικές τεχνικές, φυσικό αέριο ή πετρέλαιο και υπόσχεται (ή απειλεί, από την οπτική των παραδοσιακών ενεργειακών δυνάμεων αλλά και των περιβαλλοντικών οργανώσεων) να ανατρέψει τις ενεργειακές και γεωπολιτικές ισορροπίες στον πλανήτη. Μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της BP Τόνι Χέιγουορντ είχε χαρακτηρίσει το φυσικό αέριο σε σχιστολιθικά πετρώματα "παράγοντα που ανατρέπει τους κανόνες του παιχνιδιού”.
Αυτή η μη συμβατική πηγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στοιχειώνει επίσης τα όνειρα των ενεργειακών κολοσσών ανά τον κόσμο και -εδώ είναι το πιο ενδιαφέρον, από ελληνική σκοπιά- πιθανότατα υπάρχει σε άφθονες ποσότητες και στη χώρα μας, τις οποίες θα επιχειρήσει να καταγράψει από αυτό το καλοκαίρι το ΙΓΜΕ στην περιοχή των Γρεβενών, της Ηπείρου, αλλά και του Θερμαϊκού, δυτικά της Θεσσαλονίκης.
Οι σχιστόλιθοι ανατρέπουν τα δεδομένα καθώς:
•Ήδη οι ΗΠΑ, χάρη σε μία πρωτοποριακή, αν και αμφιλεγόμενη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της, μέθοδο, εκμεταλλεύονται τα αχανή αποθέματά τους σε σχιστολιθικό φυσικό αέριο. Υπολογίζεται ότι τα αποθέματα φυσικού αερίου από σχιστόλιθους των ΗΠΑ επαρκούν για να καλυφθεί η ετήσια ζήτηση της χώρας για 30 και πλέον χρόνια. Τα δε πετρελαϊκά αποθέματα της χώρας σε σχιστόλιθους είναι πενταπλάσια των αποθεμάτων της Σαουδικής Αραβίας σε παραδοσιακό μαύρο χρυσό!
•Ο “πυρετός του σχιστόλιθου” έχει μεταδοθεί και στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εντάξει τους σχιστόλιθους στην κατηγορία των “μη συμβατικών υδρογονανθράκων”, οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ενεργειακή ανεξαρτησία της ηπείρου, εξ ου και χρηματοδοτεί τη χαρτογράφηση των πιθανών σχηματισμών σε χώρες όπως η Ελλάδα.
•Ο σχιστόλιθος υπόσχεται λύσεις στο ενεργειακό πρόβλημα των χωρών που είναι εξαρτημένες από τις εισαγωγές ενέργειας, δεδομένου ότι η πυρηνική ενέργεια βγήκε, προς το παρόν τουλάχιστον, “νοκ άουτ” ελέω Φουκοσίμα, το πετρέλαιο παραμένει ακριβό και συγκεντρωμένο στην εύφλεκτη Μέση Ανατολή, το φυσικό αέριο ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από μία μόνο χώρα (τη Ρωσία), ο λιγνίτης είναι εξαιρετικά ρυπογόνος -και δαπανηρός λόγω προστίμων- , ενώ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν να ικανοποιήσουν μία παγκόσμια αγορά με ακόρεστες ενεργειακές ανάγκες.
•Έχει, δυνητικά, τεράστια σημασία, ειδικά για την Ελλάδα, σε μία περίοδο που η χώρα αναζητά πυρετωδώς τρόπους εκμετάλλευσης του ενεργειακού της πλούτου, οι οποίοι όμως συχνά “σκοντάφτουν” σε ευαίσθητα θέματα, όπως οι ΑΟΖ.
Στην Ευρώπη, οι χώρες που διαθέτουν σχιστόλιθους είναι, μεταξύ άλλων, η Γερμανία, η Πολωνία, η Σουηδία, η Γαλλία, η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Βρετανία, ενώ η Κίνα, η Εσθονία και η Βραζιλία παράγουν ήδη πετρέλαιο από σχιστόλιθους.
Το ΙΓΜΕ πιάνει (επιτέλους) δουλειά…
“Είναι κάτι καινούργιο, το γνωρίζουμε και το παρακολουθούμε. Μπορώ να σας ανακοινώσω ότι το ΙΓΜΕ, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και στο πλαίσιο προγράμματος του EuroGeoSurveys (σύνδεσμος που εκπροσωπεί 33 ευρωπαϊκά γεωλογικά ινστιτούτα), θα ξεκινήσει φέτος το καλοκαίρι τη χαρτογράφηση των πιθανών αποθεμάτων στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην Ήπειρο, την Πίνδο, αλλά και στην περιοχή του Θερμαϊκού, δυτικά της Θεσσαλονίκης, σε ορεινές περιοχές”, λέει στη “ΜτΚ” ο γενικός διευθυντής του ΙΓΜΕ και αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κ. Παπαβασιλείου. Οι ενέργειες αυτές, όπως εξήγησε ο κ. Παπαβασιλείου, γίνονται στο πλαίσιο εντολής του ΥΠΕΚΑ να διερευνηθεί συστηματικά κάθε πιθανή ενεργειακή πηγή στην Ελλάδα.
Όπως λέει ο κ. Παπαβασιλείου, το ενδιαφέρον για τους σχιστόλιθους είναι πολύ πρόσφατη εξέλιξη - εξ ου και δεν περιλαμβάνονται καν στον Εθνικό Ενεργειακό Σχεδιασμό της χώρας. Η πρώτη φάση ερευνών αναμένεται να κρατήσει έναν χρόνο, ενώ, αν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, θα προχωρήσει η δεύτερη φάση, διάρκειας 2-3 ετών.
Γνωστά από το 1985
Τόσο η παρουσία σχιστόλιθων στον ελληνικό χώρο όσο και οι δυνατότητες αξιοποίησής τους έχουν εντοπιστεί και κοινοποιηθεί ήδη από το 1985. Τη χρονιά εκείνη, σε ανακοίνωσή του στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημείας, ο ομότιμος καθηγητής και πρώην κοσμήτορας της Πολυτεχνικής σχολής του ΑΠΘ Βασίλης Παπαγεωργίου μιλά για το πέτρωμα και αναφέρει ότι το πετρέλαιο που περιέχεται μέσα στην ύλη των σχιστοπισσόλιθων κυμαίνεται από 5 έως και 100 γαλόνια/τόνο. Από τότε, είναι ίσως ο μοναδικός άνθρωπος που ασχολήθηκε συστηματικά με το θέμα στην Ελλάδα, με πλέον πρόσφατη τη διπλωματική εργασία που επέβλεψε το 2005, με τίτλο “Σχιστόλιθοι πετρελαίου”. Γιατί το ΙΓΜΕ και η ελληνική πολιτεία δεν ασχολήθηκαν νωρίτερα; “Είχαμε άλλες προτεραιότητες και εντολές”, απαντά ο κ. Παπαβασιλείου.
Τα προβλήματα
Ακόμη και σε χώρες, πάντως, με μεγαλύτερη επίγνωση της σοβαρότητας της υπόθεσης, η αξιοποίηση των σχιστόλιθων συνοδευόταν από σημαντικά προβλήματα, όπως το ασύμφορο κόστος απόληψης και επεξεργασίας τους και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των, έως πρόσφατα τουλάχιστον, διαθέσιμων μεθόδων. Με την πρόοδο της τεχνολογίας, το άλμα των τιμών του πετρελαίου και τις τεχνικές περιβαλλοντικής εξασφάλισης, εταιρείες κολοσσοί, όπως η Royal Dutch Shell, θεωρούν ότι τα προβλήματα αυτά ανήκουν στο παρελθόν.
Η Royal Dutch Shell επέδειξε μία τεχνική με την οποία παρήγαγε 1.400 βαρέλια πετρελαίου από σχιστόλιθο εντός του εδάφους χωρίς να χρειαστεί η εξόρυξη του πετρώματος. Πρόκειται για την τεχνική τής επί τόπου (“in situ”) εξόρυξης, που υπερθερμαίνει τον σχιστόλιθο εντός του εδάφους, απελευθερώνοντας τους υδρογονάνθρακες (δηλαδή, τον πολύτιμο μαύρο χρυσό). Η μέθοδος αυτή ουσιαστικά επιταχύνει τεχνητά τη φυσική διαδικασία ωρίμασης του πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι η τεχνική αυτή είναι οικονομικά πρόσφορη και περιβαλλοντικά ασφαλής χάρη στη δημιουργία ειδικού τείχους από πάγο που “φυλακίζει” τις βλαβερές ουσίες και τα κατάλοιπα πετρελαίου.
Οι εταιρείες επιμένουν ότι έχουν μεθόδους αποτελεσματικής προστασίας του περιβάλλοντος, όμως οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και ορισμένες κυβερνήσεις δεν έχουν πειστεί και μιλούν για τους κινδύνους που συνοδεύουν τις τεχνικές αυτές για τους υδροφόρους ορίζοντες και την ατμόσφαιρα, ειδικά στην πυκνοκατοικημένη Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γαλλία η κυβέρνηση ανακάλεσε πρόσφατα τις άδειες που είχαν χορηγηθεί για γεωτρήσεις αερίου και πετρελαίου από σχιστόλιθο, προκειμένου να εξεταστούν καλύτερα οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το πλεονέκτημα είναι ότι τα αποθέματα φιλοξενούνται σε βουνά, μακριά από αστικές ή άλλες κατοικήσιμες περιοχές, ή δρυμούς.
Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα οικονομικά και γεωπολιτικά δεδομένα δεν επιτρέπουν σε καμία κυβέρνηση χώρας που διαθέτει σχιστόλιθους την πολυτέλεια να αγνοήσει μία τόσο άφθονη πηγή ενέργειας που βρίσκεται εντός των συνόρων της. Η ενεργειακή βιομηχανία καλείται να βρει μεθόδους που θα απαντούν στις περιβαλλοντικές ανησυχίες, και η ελληνική πολιτεία, έστω και τώρα, να αξιοποιήσει τον ορυκτό πλούτο μιας ευλογημένης (και) γεωλογικά χώρας, που είναι σήμερα υποχρεωμένη να ζει με δανεικά και υπό τον διαρκή φόβο της πτώχευσης.
Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες μη παραδοσιακές κατηγορίες απολιθωμένου καυσίμου. Είναι βράχοι που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ανώριμης ή ελαφρώς ώριμης οργανικής ύλης, η οποία με τη σειρά της έχει τη δυνατότητα υψηλού βαθμού παραγωγής υδρογονανθράκων. Το πετρέλαιο που περιέχεται μέσα στην ύλη των σχιστοπισσόλιθων κυμαίνεται από 5 έως και 100 γαλόνια/τόνο.
http://www.makthes.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου