Υπάρχουν ζώα που αλλάζουν φύλο;
Πόσο ζει ένα μυρμήγκι;
Tι θα συμβεί αν ένα φυτοφάγο ζώο φάει κρέας;
Πώς πηδούν οι αράχνες από δέντρο σε δέντρο;
Γιατί τα πουλιά κελαηδούν διαφορετικά;
Τα θαλάσσια ζώα βλέπουν χρώματα;
Πώς πίνουν νερό τα θαλάσσια θηλαστικά;
Γιατί τα ψάρια στα ενυδρεία πηδούν έξω απ' το νερό;
Αληθεύει ότι το σάλιο των σκύλων είναι αποστειρωμένο;
Γιατί δεν παγώνουν τα πόδια των πιγκουίνων;
Απαντήσεις:
Τα ζώα ονειρεύονται;
Από έρευνες που έχουν γίνει προκύπτει ότι πράγματι τα περισσότερα ζώα ονειρεύονται.
Μια πρώτη ένδειξη είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου συμπεριφέρονται συχνά σαν να μην κοιμούνται. Για παράδειγμα, ένας σκύλος γαβγίζει, γλείφεται ή πολλές φορές κινείται σαν να ζευγαρώνει. Ωστόσο, μια επιστημονική απόδειξη προέκυψε από την καταγραφή της κίνησης REM (Rapid Eye Movement) - έτσι ονομάζεται η φάση του ύπνου κατά την οποία ο άνθρωπος ονειρεύεται. Αυτή η φάση έχει καταγραφεί χάρη σε κατάλληλα ηλεκτρόδια που εφαρμόζονται στο κρανίο. Χαρακτηρίζεται από γρήγορες οφθαλμικές κινήσεις, καρδιακές αρρυθμίες και αρτηριακή υπόταση. Η φάση REM έχει εντοπιστεί στα πτηνά, στους χαμαιλέοντες και σε όλα τα θηλαστικά, εκτός από ένα πρωτόγονο ωοτόκο θηλαστικό, την έχιδνα. Τέλος, κανένα είδος ψαριού δεν έχει αποδειχθεί πως είναι "ονειροπόλο".
Υπάρχουν ζώα που αλλάζουν φύλο;
Υπάρχουν, αλλά είναι κυρίως ψάρια. Πρόκειται για μια ιδιότητα που υποβοηθά τη διαιώνιση του είδους.
Για παράδειγμα, τα μικρά Anthias, γεννιούνται θηλυκά, χρώματος συνήθως ροζ ή ανοιχτού πορτοκαλί. Ορισμένα από αυτά, τα πιο μεγαλόσωμα, μεταμορφώνονται σε αρσενικά κι έχουν πιο λαμπερά χρώματα, όπως κόκκινο, πορτοκαλί ή βιολετί. Τα Anthias ζουν σε κοπάδια που αποτελούνται από ένα μόνο κυρίαρχο αρσενικό και από 5-20 θηλυκά, το χαρέμι. Όταν το αρσενικό πεθάνει, το πιο μεγαλόσωμο θηλυκό το αντικαθιστά αλλάζοντας φύλο. Οι ωοθήκες εκφυλίζονται κι αρχίζουν να εμφανίζονται οι όρχεις. Με τον τρόπο αυτό, τα νεαρά θηλυκά, που έχουν μικρότερες διαστάσεις, αποφεύγουν τον ανταγωνισμό κατά τον οποίο σίγουρα θα έχαναν, και μόνο όταν η διάπλασή τους το επιτρέπει μεταμορφώνονται σε αρσενικά, ικανά να υπερασπιστούν το χαρέμι και την περιοχή τους. Αυτό το γεγονός παρατηρείται στο ψάρι-παπαγάλο και στο ψάρι Ναπολέοντα. Η συγκεκριμένη σεξουαλική διαστροφή παραμονεύει τη ζωή των φρύνων. Το αρσενικό, εκτός από τους όρχεις, διαθέτει κι ένα ανώριμο σύστημα ωοθηκών. Αν λοιπόν ευνουχιστεί, οι ωοθήκες του γίνονται λειτουργικές, δηλαδή ουσιαστικά αλλάζει αυτόματα φύλο. Σε αυτή την περίπτωση τα θηλυκά εμφανίζονται να διαθέτουν μεγαλύτερες διαστάσεις από τα αρσενικά.
Πόσο ζει ένα μυρμήγκι;
Η διάρκεια ζωής ενός μυρμηγκιού εξαρτάται από τη θέση και το ρόλο του στη μυρμηγκοφωλιά. Εκεί επικρατεί ένας αυστηρός καταμερισμός αρμοδιοτήτων. Άλλα μυρμήγκια εργάζονται κι άλλα απλώς αναπαράγονται.
Ένα μυρμήγκι-εργάτης ζει κατά μέσο όρο 6-12 εβδομάδες, υπηρετώντας στην αποικία όπου ανήκει. Η βασίλισσα ζει ακόμα και δεκαετίες, ασχολούμενη αποκλειστικά με το ζευγάρωμα και τη φροντίδα των αβγών. Σε μερικά είδη υπάρχουν μυρμήγκια ηλικίας τριάντα ετών.
Οι βιολόγοι ερευνούν τους παράγοντες που εξασφαλίζουν μακροζωία στα ζώα. Ορισμένοι θεωρούν καθοριστική την επίδραση του μεταβολισμού. Αντίθετα, άλλοι κρίνουν ότι το ζώο γερνά γρηγορότερα όταν εκτίθεται σε κινδύνους. Η μακροζωία της καλά προστατευμένης βασίλισσας σε σχέση με τους εργάτες δικαιώνει τη δεύτερη άποψη.
Τι θα συμβεί αν ένα φυτοφάγο ζώο φάει κρέας;
Η περιστασιακή και περιορισμένη κατανάλωση κρέατος από ένα φυτοφάγο ζώο δεν προκαλεί οργανικές βλάβες.
Πριν ξεσπάσει η επιδημία της "νόσου των τρελών αγελάδων" επιτρεπόταν η προσθήκη ζωικών αλεύρων σε ποσοστό 1% στο διαιτολόγιο των βοοειδών. Η κατάσταση γίνεται σοβαρή όταν αυτό το είδος διατροφής αποτελεί καθημερινή συνήθεια και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες, γιατί το κρέας είναι πρωτεϊνούχος τροφή και εξαιρετικά λιπαρή για τα φυτοφάγα ζώα. Μια σοβαρή ασθένεια των βοοειδών, η δυσπεψία με αλκάλωση, πλήττει τα φυτοφάγα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνούχων τροφών.
Oι χερσαίες χελώνες, οι οποίες τρέφονται συστηματικά με κρέας ή κονσερβοποιημένες τροφές για γάτες που τους δίνουν μερικοί άνθρωποι, παρουσιάζουν παραμορφώσεις στο καβούκι τους. Το ίδιο είδος διατροφής προκαλεί παραμορφώσεις στα οστά των ιγκουάνα.
Πώς πηδούν οι αράχνες από δέντρο σε δέντρο;
Εκτοξεύουν στον αέρα ένα νήμα, κατόπιν ένα δεύτερο κ.ο.κ., ώσπου η άκρη του νήματος, που είναι κολλώδης, να επικολληθεί στην επιθυμητή θέση.
Η αράχνη κινείται σαν σχοινοβάτης πάνω στη "γέφυρα" που έχει κατασκευάσει για να φτάσει στον προορισμό της. Υπάρχουν αράχνες που γαντζώνονται στα νήματά τους ή τυλίγονται μ' αυτά και αφήνονται να τις μεταφέρει ο αέρας.
Οι ιστοί που υφαίνουν αποτελούνται από μια κολλώδη ουσία, μια πρωτεΐνη η οποία εκκρίνεται από τους νηματογόνους αδένες που υπάρχουν στην κοιλία της. Tο νήμα στερεοποιείται όταν έρθει σ' επαφή με τον αέρα και είναι εξαιρετικά ελαφρύ, έχει μεγάλη ελαστικότητα και αντοχή.
Με τη βοήθεια αυτού του μεταξωτού νήματος, το οποίο παράγεται σε εφτά διαφορετικούς τύπους, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται, οι αράχνες συλλαμβάνουν τη λεία τους, τυλίγουν τα αβγά τους και μετακινούνται από το ένα δέντρο στο άλλο.
Γιατί τα πουλιά κελαηδούν διαφορετικά;
Τα πουλιά, με εξαίρεση ορισμένα είδη, όπως οι στρουθοκάμηλοι, οι πελαργοί και άλλα, έχουν ένα φωνητικό όργανο που ονομάζεται "σύριγγα".
Είναι μεγάλο όπως το μπιζέλι και βρίσκεται στη διακλάδωση της τραχείας με τους βρόγχους. Η διάπλαση και το σχήμα της σύριγγας διαφέρει από είδος σε είδος. Για αυτό τα πουλιά κελαηδούν πολύ διαφορετικά. Στις πάπιες, στα κοτόπουλα, στους παπαγάλους και σε άλλα πρωτεύοντα είδη, η σύριγγα φτάνει μόνο μέχρι το σημείο όπου η τραχεία διακλαδίζεται με τους βρόγχους. Στα είδη με αναπτυγμένη ωδική ικανότητα, όπως το αηδόνι, το καναρίνι ή ο κορυδαλλός, η σύριγγα έχει δύο σκέλη, καθένα από τα οποία εισβάλλει στο εσωτερικό των βρόγχων. Το μελωδικό αυτό όργανο έχει σχήμα δαχτυλιδιού, μέσα στο οποίο βρίσκονται δύο μεμβράνες. Αυτές πάλλονται, όπως οι δικές μας φωνητικές χορδές, και τροποποιούν το εύρος της σύριγγας δίνοντας στο πουλί τη δυνατότητα να παραγάγει ήχους.
Τα θαλάσσια ζώα βλέπουν χρώματα;
Μερικά θαλάσσια ζώα βλέπουν έναν κόσμο πιο πλούσιο σε χρώματα απ' ό,τι εμείς.
Σε αντίθεση με το ανθρώπινο μάτι, το οποίο έχει υποδοχείς μόνο για το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε, πολλά ψάρια έχουν την ικανότητα να διακρίνουν δώδεκα διαφορετικά χρώματα. Αντιλαμβάνονται ακόμα και το υπεριώδες, που για μας είναι αόρατο. Αντίθετα, πολλά θαλάσσια θηλαστικά, όπως η φάλαινα και το δελφίνι, δε βλέπουν τη θάλασσα με τόσες αποχρώσεις όσες εμείς, γιατί δεν έχουν την απαραίτητη χρωστική ουσία για να διακρίνουν το μπλε χρώμα. Αυτό ίσως οφείλεται στη χερσαία προέλευσή τους. Πράγματι, τα πρώτα κήτη ζούσαν κοντά στις ακτές, όπου τα νερά ήταν πλούσια σε ιζήματα, τα οποία τους έδιναν χρώμα γκρι ή καφέ. Η εξέλιξή τους λοιπόν ίσως ευνόησε άλλες οπτικές ικανότητες.
Πώς πίνουν νερό τα θαλάσσια θηλαστικά;
Όπως όλοι οι οργανισμοί, έτσι και τα ζώα που ζουν στη θάλασσα έχουν ανάγκη από μια ορισμένη ποσότητα νερού, η οποία χρησιμεύει για ν' αναπληρώνει εκείνη που χάνεται με την κυτταρική αναπνοή, τα περιττώματα και κυρίως τα ούρα.
Όμως, το θαλασσινό νερό έχει υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα. Έτσι, αντί να ενυδατώνει προκαλεί οσμωτική αφυδάτωση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Το πρόβλημα αυτό λύθηκε με διαφορετικό τρόπο από τα κλασικά ψάρια (οστεοϊχθύες) κι από τα θαλάσσια θηλαστικά. Τα πρώτα πίνουν θαλασσινό νερό, αλλά είναι σε θέση να αποβάλουν μέσω των ούρων το αλάτι χρησιμοποιώντας τα βράγχια. Αντίθετα, τα θηλαστικά, όπως τα κήτη (δελφίνια, φάλαινες), τα σειρηνοειδή (θαλάσσιες αγελάδες) και τα πτερυγιόποδα (φώκιες, οταρίες) δεν πίνουν ποτέ νερό. Εκμεταλλεύονται το νερό που υπάρχει στις τροφές και, επιπλέον, είναι σε θέση να παραγάγουν νερό κατά τη διάρκεια των χημικών αντιδράσεων της κυτταρικής αναπνοής - όταν τα οργανικά μόρια της τροφής ενώνονται με το οξυγόνο, απελευθερώνεται διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Αυτό το νερό, που δεν είναι παρά ένα προϊόν του μεταβολισμού, χρησιμοποιείται για να "ξεδιψάσει" τους ιστούς τους.
Γιατί τα ψάρια στα ενυδρεία πηδούν έξω απ' το νερό;
Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, συμπεριφέρονται έτσι γιατί προσπαθούν να απαλλαγούν από τα παράσιτα στο δέρμα τους.
Άλλοι θεωρούν ότι με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να αποφύγουν "εδαφικές" διαμάχες. Πράγματι, σε μερικά ενυδρεία συνωστίζονται πολλά ψαριά σε υπερβολικά μικρό χώρο. Το καθένα όμως χρειάζεται το δικό του χώρο για να βρίσκει τροφή και καταφύγιο. Έτσι, τα πιο αδύνατα ψάρια υποχρεώνονται συχνά να ψάξουν άλλο μέρος για να ζήσουν και πηδούν έξω νομίζοντας ότι στην άλλη μεριά του γυαλιού θα βρουν πάλι νερό.
Αληθεύει ότι το σάλιο των σκύλων είναι αποστειρωμένο;
Το σάλιο των σκύλων δεν είναι αποστειρωμένο -δηλαδή χωρίς βακτήρια-, παρόλο που ορισμένες πρωτόγονες φυλές συνήθιζαν να βάζουν σκύλους να γλείφουν τις πληγές τους για να τις απολυμάνουν.
Στην πραγματικότητα, στο σάλιο των σκύλων και των άλλων ζώων βρίσκονται ουσίες όπως η πρωτεΐνη λυσοζύμη, οι οποίες έχουν αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Μπορούν επομένως να διατηρούν υπό έλεγχο, όχι όμως και να εξολοθρεύουν τους πληθυσμούς των βακτηρίων. Η λειτουργία τους συνίσταται στη διατήρηση μιας σταθερής κατάστασης μέσα στο στόμα, στο οποίο εισέρχονται συνεχώς μη αποστειρωμένες ουσίες, όπως τα τρόφιμα. Να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι το σάλιο του άρρωστου σκύλου, όπως κι εκείνο του άρρωστου ανθρώπου, μπορεί να προκαλέσει αρρώστιες, με πιο σημαντική απ' αυτές τη λύσσα.
Γιατί δεν παγώνουν τα πόδια των πιγκουίνων;
Το σύστημα που επιτρέπει στους πιγκουίνους να μην παγώνουν τα πόδια τους, παρόλο που έρχονται για πολλές ώρες σ' επαφή με τον πάγο, είναι ανάλογο μ' εκείνο που επιτρέπει στον άνθρωπο να έχει ζεστά χέρια ακόμα και στο καταχείμωνο.
Πρόκειται όμως για έναν πιο λεπτό και πολύπλοκο μηχανισμό. Οι μεταβολικές διεργασίες, δηλαδή οι χημικές αντιδράσεις που παράγουν ενέργεια και θερμότητα, χρειάζονται οξυγόνο. Το κυκλοφορικό σύστημα των πιγκουίνων -όπως και πολλών ακόμα ζώων- μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στην καρδιά, κι από κει σ' ολόκληρο το σώμα μέσω του αίματος που κυκλοφορεί στις αρτηρίες. Μαζί με το οξυγόνο μεταφέρεται και θερμότητα, μεγάλο μέρος της οποίας χάνεται από το δέρμα. Αυτό δε συμβαίνει στους πιγκουίνους, χάρη στην παρουσία ενός συστήματος που επιτρέπει την ανταλλαγή θερμότητας ανάμεσα στις αρτηρίες και στις φλέβες. Η θερμότητα που διαχέεται στα τριχοειδή αγγεία επανακτάται σχεδόν ολοκληρωτικά από τις φλέβες, οι οποίες μεταφέρουν το αίμα πίσω στην καρδιά. Μ' αυτό τον τρόπο, ακόμα και στα άκρα του οργανισμού τα κύτταρα προμηθεύονται το απαραίτητο γι' αυτά οξυγόνο, χωρίς όμως απώλειες θερμότητας μέσω του δέρματος. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα πόδια των πιγκουίνων δεν παγώνουν, παρόλο που εκτίθενται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Προηγούμενα "πακέτα" ερωτήσεων:
Το 1ο μέρος
Το 2ο μέρος
Το 3ο μέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου