Ενθύμιον Θεσσαλονίκης 1945-2012
Το ντοκιμαντέρ έχει ως αφετηρία του την τραγική περίοδο του εμφύλιου σπαραγμού. Ιστορικοί και συγγραφείς αποκαλύπτουν άγνωστες πλευρές αυτής της μαύρης σελίδας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, δίνοντας έμφαση στο πώς βίωσε η πόλη και οι κάτοικοί της αυτή τη δύσκολη εποχή. Συγκεκριμένα, για τη Θεσσαλονίκη του Εμφυλίου, αλλά και την ταραγμένη μετεμφυλιακή περίοδο μιλούν ο ομότιμος καθηγητής πολιτικής ιστορίας του Α.Π.Θ. Γιώργος Αναστασιάδης, καθώς και ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας Νικόλαος Μαραντζίδης.
Ανατρέχοντας στα χρόνια που ακολούθησαν, το ντοκιμαντέρ στέκεται στο πολύ σημαντικό ζήτημα της μαζικής μετανάστευσης των Ελλήνων στο εξωτερικό, για οικονομικούς, κυρίως, λόγους. Αυτή την εποχή επίσης, καθοριστικό ρόλο στις σημαντικές αλλαγές της ανθρωπογεωγραφίας των αστικών κέντρων και της υπαίθρου παίζει και η περίφημη «αντιπαροχή», που σφραγίζει τη φυσιογνωμία της πόλης, όπως εξηγεί ο αρχιτέκτονας Νίκος Καλογήρου, αρχής γενομένης από το τέλος της δεκαετίας του ’50.
Κορυφαίο γεγονός για την ιστορία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας υπήρξε η εκλογή της πρώτης Ελληνίδας στη Βουλή, της Ελένης Σκούρα, το 1953 στη Θεσσαλονίκη.
Μία σειρά από πολιτικές δολοφονίες σημαδεύουν τα επόμενα χρόνια τη ζωή της πόλης, συγκλονίζουν την ελληνική και τη διεθνή κοινή γνώμη και μένουν στην ιστορία ως γεγονότα για τα οποία, εκτός από αίμα χύνεται και πολύ μελάνι, σε ό,τι τουλάχιστον αφορά τις πολλές και ποικίλες προσεγγίσεις και αναλύσεις τους από ιστορικούς, συγγραφείς, ερευνητές και δημοσιογράφους.
Η μαρτυρία του αντιεισαγγελέα Αθανάσιου Καφίρη ρίχνει φως στην περίφημη υπόθεση Πολκ - Στακτόπουλου, τη δολοφονία του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ το 1948.
Ο δημοσιογράφος Σπύρος Κουζινόπουλος μιλά για την εκτέλεση του αγωνιστή της ΕΠΟΝ Νίκου Νικηφορίδη το Μάρτιο του 1951 καθώς και για τις δολοφονίες των Γιάννη Χαλκίδη και Γιώργου Τσαρουχά το 1967 και 1968 αντίστοιχα, ενώ εξίσου σημαντική είναι και η μαρτυρία της Καίτης Τσαρουχά, κόρης του βουλευτή της ΕΔΑ, ο οποίος υπέκυψε μετά από σκληρά βασανιστήρια.
Για το μεταπολεμικό Πανεπιστήμιο, τη «χαμένη άνοιξη του ’60», αλλά και τη γενιά του 1-1-4, μιλά ο πρώην υπουργός Μακεδονίας-Θράκης Κωνσταντίνος Τριαρίδης.
Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στις 22 Μαΐου του 1963 είναι ίσως ο πλέον σημαντικός σταθμός μιας σκοτεινής πολιτικά περιόδου. Μοναδικές μαρτυρίες και ντοκουμέντα για τη μοιραία εκείνη νύχτα, τη δράση των παρακρατικών μηχανισμών και όσα ακολούθησαν, από τη σύζυγο του δολοφονηθέντος βουλευτή Ρούλα Μπαταριά, το γιο του, Γρηγόρη Λαμπράκη, τον δημοσιογράφο Γιώργο Ρωμαίο, καθώς και τον συναγωνιστή του Λαμπράκη και αυτόπτη μάρτυρα Γιάννη Γρηγοριάδη.
Μια υπόθεση που συγκλονίζει, επίσης, τη Θεσσαλονίκη στις αρχές της δεκαετίας του ’60, είναι η δράση του επονομαζόμενου «δράκου του Σεϊχ Σου».Η σύλληψη του νεαρού Αριστείδη Παγκρατίδη και η εκτέλεση του το Φεβρουάριο του 1968, διχάζουν την κοινή γνώμη. Ο δημοσιογράφος Κώστας Τσαρούχας και ο φωτορεπόρτερ Γιάννης Κυριακίδης, που ήταν στην εκτέλεση, εξηγούν τους λόγους για τους οποίους σήμερα, 44 χρόνια μετά, οι απόψεις για την ενοχή του Παγκρατίδη εξακολουθούν να διίστανται.
Η Θεσσαλονίκη στα μαύρα χρόνια της δικτατορίας είναι ο επόμενος σταθμός της τηλεοπτικής αφήγησης. Νέα στοιχεία για τις διώξεις και τα βασανιστήρια των πολιτικών κρατουμένων, δίνουν μέσα από τα βιώματά τους άνθρωποι της πόλης που διακρίθηκαν στον αντιδικτατορικό αγώνα , ανάμεσα στους οποίους ο δημοτικός σύμβουλος Τριαντάφυλλος Μηταφίδης και ο δημοσιογράφος Αντώνης Κούρτης. Για τη δράση ειδικότερα του φοιτητικού κινήματος την περίοδο της χούντας, μιλούν δύο άνθρωποι που συμμετείχαν στο «Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης», ο δημοσιογράφος Φώτης Σιούμπουρας, εκφωνητής τότε του παράνομου ραδιοσταθμού, καθώς και ο Γιάννης Βασιλειάδης, συναγωνιστής του φοιτητή Νίκου Ρουκουνάκη που αυτοπυρπολήθηκε έξω από το πανεπιστήμιο, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά του καθεστώτος των συνταγματαρχών.
Στον τομέα του πολιτισμού, η ίδρυση της «Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας Τέχνη» το 1951, σηματοδοτεί την προσπάθεια της πόλης να ανακάμψει σε ό,τι αφορά την καλλιτεχνική και πνευματική δραστηριότητα, βγαίνοντας από την δύσκολη περίοδο του Πολέμου και του Εμφυλίου. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. της εταιρείας, ομότιμος καθηγητής θεατρολογίας του Α.Π.Θ. Νικηφόρος Παπανδρέου μιλά για αυτή τη χρονική αφετηρία μιας νέας περιόδου καθώς και για την πολύχρονη και πολυδιάστατη προσφορά της «Τέχνης» στα πολιτιστικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης.
Στην ίδια κατεύθυνση, δύο νέοι θεσμοί εμπλουτίζουν την κοινωνική και καλλιτεχνική ζωή της πόλης: Είναι το Φεστιβάλ Τραγουδιού, στο οποίο κάνει μια ενδιαφέρουσα αναδρομή ο Λευτέρης Κογκαλίδης, αλλά και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου για το οποίο μιλά ο δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Αλέξης Δερμετζόγλου.
Στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της Τηλεόρασης στην Ελλάδα, αρχής γενομένης από το 1960, αναφέρεται ο Μάνος Ιατρίδης, από τους πρωτοπόρους του χώρου, και επίτιμος πρόεδρος σήμερα των «Φίλων του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης».
Μετά από τα ταραγμένα χρόνια της δικτατορίας, η κάμερα της εκπομπής εστιάζει στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός ανακαλεί βιώματα από αυτήν τη χρονική περίοδο, που έμοιαζε να δίνει μια μεγάλη ανάσα στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου. Ωστόσο, στις 20 Ιουνίου του 1978, η Θεσσαλονίκη βιώνει μία από τις πιο δύσκολες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της: Για το μεγάλο σεισμό, τις εκτεταμένες καταστροφές που προκάλεσε και τον τραγικό απολογισμό των ανθρώπων που έχασαν τότε τη ζωή τους, μιλούν ο σεισμολόγος και καθηγητής του Α.Π.Θ. Βασίλης Παπαζάχος και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Μανώλης Κανδυλάκης .
Το Φεβρουάριο του 1986 αλλά και τον Ιούλιο του 1997, η πόλη περνάει και πάλι στιγμές τρόμου και αγωνίας που προκαλούν δύο μεγάλες πυρκαγιές, στη Jet Oil και στο δάσος του Σεϊχ Σου αντίστοιχα.
Το 1985 η Θεσσαλονίκη γιορτάζει με μία σειρά εκδηλώσεων τα 2300 χρόνια της ιστορίας της, ενώ το 1997 είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, γεγονός που γίνεται η αφορμή για μία σειρά από σημαντικά έργα, πολιτιστικά γεγονότα, δράσεις και πρωτοβουλίες για τις οποίες μιλά ο τότε αντιδήμαρχος πολιτισμού Δήμητρης Σαλπιστής, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις σημαντικές παρεμβάσεις που έγιναν σε ιστορικά κτήρια της πόλης.
Τέλος, στις 14 Απριλίου του 1992, πραγματοποιείται στην πόλη το μεγάλο συλλαλητήριο διαμαρτυρίας για τις αξιώσεις των Σκοπίων σε σχέση με τη Μακεδονία, για το οποίο μιλά στην κάμερα της εκπομπής ο δημοσιογράφος και πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Νικόλαος Μέρτζος.
Ολοκληρώνοντας αυτή τη συναρπαστική διαδρομή της τελευταίας εκατονταετίας το «Ενθύμιον Θεσσαλονίκης» επιχειρεί ακροθιγώς να ανιχνεύσει το παρόν και το μέλλον της πόλης. Θέτει ερωτήματα για τα προβλήματα, τις προοπτικές αλλά και την καθημερινότητα των ανθρώπων και καταγράφει απόψεις και εκτιμήσεις, όπως αυτή του διευθυντή έργων του Μετρό Θεσσαλονίκης Γιώργου Κωνσταντινίδη, καθώς και του προέδρου του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης Στέλιου Αγγελούδη.
Το αφιέρωμα κλείνει μια εμβληματική προσωπικότητα των γραμμάτων αλλά και της πόλης, ο υπεραιωνόβιος ομότιμος καθηγητής του Α.Π.Θ. Εμμανουήλ Κριαράς, ο οποίος μιλά για τη δύσκολη εποχή που διανύουμε.
Το πρώτο μέρος μπορείτε να το δείτε από εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου