Το κυκλικό οικοδόμημα της Θόλου της Επιδαύρου ήταν ένα άρτιο αστρονομικό Μνημείο. Το παράδοξο είναι ότι βρισκόταν στο κατ' εξοχήν θεραπευτικό κέντρο του αρχαίου Ελληνικού κόσμου.
Στα βάθη του Ωκεανού, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τη... σφαίρα. 'Ενα θολωτό κουβούκλιο που παράγει ψευδαισθήσεις και δημιουργεί πραγματικότητες από τα όνειρα και τους χειρότερους εφιάλτες μας.
Ίσως ο συγγραφέας του μπεστ σέλερ, Μ. Οτβίΐοη, να είχε διαβάσει αρκετά σχετικά με το Θόλο της Σοφίας του Ασκληπιού και τις τελετές εγκοίμησης που γίνονταν μέσα στον ιερό χώρο. Ίσως πάλι η βιομηχανία του Χόλυγουντ -όπως κάνει τις περισσότερες φορές- να κράτησε μόνοτο εξωτερικό περίβλημα των όσων προσπαθούν σήμερα να αποκρυπτο γραφήσουν οι σύγχρονοι θεραπευτές, ψυχίατροι και ψυχαναλυτές και σχετίζονται άμεσα με τις θεραπείες του Θεού Ασκληπιού και τη Θόλο.
Ίσως πάλι, παρά τις επίπονες προσπάθειες -ξένων στην πλειονότητα τους- ερευνητών να διεισδύσουν οτα μυστικά του επιδαύριου ιερού χώρου, αυτού που αποκαταστάθηκε στις μέρες μας με βάση την πρώτη του μορφή, να μην αποκαλύπτεται παρά μια ελάχιστη πληροφορία για τα μυστήρια μέσω των οποίων οι πιστοί ασθενείς έβρισκαν ξανά την ψυχική και σωματική τους ισορροπία και επικοινωνούσαν με το Θεό...
Η ΘΟΛΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Απέναντι από το ναό του Ασκληπιού είναι ο τόπος όπου κοιμούνται οι προσκυνητές του θεού. Ένα κυκλικό οικοδόμημα, κτισμένο εκεί κοντά από μάρμαρο, η λεγόμενη Θόλος, είναι άξιο θέας. Μέσα στη Θόλο υπάρχει ζωγραφική παράσταση του Παυσίου που παριστάνει τον'Ερωτα να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να έχει πάρει και να κρατά τη λύρα. Είναι επίσης ζωγραφισμένη η Μέθη εδώ να πίνει από γυάλινη κούπα, έργο και τούτο του Παυσίου. Η κούπα φαίνεται σαν αληθινή γυάλινη και μπορεί κανείς να δει μέσα από αυτή το πρόσωπο της γυναίκας.
(Παυσανία, Κορινθιακά 27,3)
Η Θόλος της Επιδαύρου, όπως προκύπτει από τις ανασκαφές και από τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, υπήρξε ένα από τα ωραιότερα μνημεία της Κλασικής περιόδου.
Σήμερα έχει ολοκληρωθεί η επίπονη και μακρά προσπάθεια ανακατασκευής του μνημείου και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, αφού αποδίδεται μέρος τουλάχιστον της αρχικής αρχιτεκτονικής του μορφής.
Οι εργασίες για την αποκατάσταση του ξεκίνησαν το 1934 και ολοκλη ρώθηκαν, με τις όποιες καθυστερήσεις προέκυψαν, 20 σχεδόν χρόνιαμετά Η υπόθεση της ανακατασκευής της Θόλου του Ασκληπιού, ενός από τα σημαντικότερα -όχι μόνο αρχιτεκτονικά- μνημεία της αρχαιότητας, έμεινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Ωστόσο, ήταν μια επίπονηεργασία, διότι όχι μόνο συντηρήθηκε ένα μεγάλο μέρος του πρωτογενούςυλικού αλλά δημιουργήθηκε εκ νέου άλλο ανάλογο με το αρχικό, προκειμένου να γίνει η ανασύνθεση του έργου.
Η πλήρης ανακατασκευή του πρώτου δόμου θεμελίωσης ξεκίνησε το 1995- Στη διάρκεια των επόμενων δύο χρόνων συνολικά χυτευτηκαν, λαξεύτηκαν και τοποθετήθηκαν 180 τεχνητές λιθοπλίνθοι.
Στο μνημείο τοποθετήθηκε το 1998 ένα σύνολο αρχαίων και νέων μελών, ενώ παράλληλα ξεκίνησαν οι εργασίες θεμελίωσης του σηκου, της βάσης δηλαδή του μνημείου. Μέχρι το Μάρτιο του 1999 ολοκληρώθηκε το /0% των εργασιών και το 2004 η ανακατασκευή της Θόλου έχει πια τελειώσει.
ΤΟ ΠΙΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΚΤΙΣΜΑ ΤΟΥ 4ου πΧ ΑΙΩΝΑ
Στην είσοδο του είχε μια ράμπα που το συνέδεε προς τα ανατολικά με τους ναούς των θεών. Την εξωτερική δωρική κιονοστοιχία του κτίσματοςαποτελούσαν 26 κίονες που στήριζαν ένα δωρικό θριγκό (το πάνω από τις κολόνες μέρος, που φτάνει μέχρι τη στέγη) στολισμένον με μετόπες και ανάγλυφα με ρόδακα. Την εσωτερική κιονοστοιχία αποτελούσαν 14 κορινθιακοί κίονες. Μεταξύ των δύο κιονοστοιχιών παρεμβαλλόταν ο τοίχος του σηκού, τον οποίο στόλιζαν πολλά ανάγλυφα... κοσμήματα με κυματοιειδή σχήματα και παράξενα ωοειδή σχέδια ωοειδούς σχήματος.
Το δάπεδο ήταν στρωμένο με άσπρες και μαύρες πλάκες από ασβεστόλιθο. Στο κέντρο σχηματιζόταν ένας πλατύς κύκλος από μαύρη πέτρα, και στο κέντρο αυτού του κύκλου βρισκόταν μια κυκλική άσπρη πέτρα, για να αφαιρείται εύκολα από εκείνον που θα ήθελε να κατέβει στο υπόγειο.
Το κτίριο στεγαζόταν από κωνική ξύλινη στέγη, καλυμμένη με ένα πολύπλοκο σύστημα μαρμάρινων κεραμίδων, οι οποίες κατέληγαν σε περίτεχνες μαρμάρινες σίμες με λεοντοκεφαλές. Από την κορυφή της στέγης υψωνόταν ένα τρισδιάστατο κεντρικό λοφίο, που αναπαριστούσε με περίτεχνο τρόπο ένα φυτό ανεπανάληπτης, όπως φαίνεται, γλυπτικής και λιθοξοϊκής τέχνης.
Ο μυστηριακός λαβύρινθος, στον οποίο ο κατά τα άλλα περιγραφικότατος Παυσανίας κάνει ελάχιστη αναφορά, βρισκόταν κάτω από τον κύριο χώρο της Θόλου. Εκεί, με τη βοήθεια των ιερέων, εικάζεται ότι γίνονταν οι τελετές κάθαρσης και θεραπείας.
Η Θόλος σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές ταυτίζεται με τη Θυμέλη, το βωμό όπου γινόταν η θυσία των μελών του ζώου. Λέγεται ότι το δέρμα του ζώου αφαιρούταν πριν από τη θυσία για να χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς. Προφανώς, το δέρμα αυτό χρησιμοποιούταν ως καλύπτρα του προσώπου στη διάρκεια της μετάβασης του ασθενούς σε μια άλλη συνειδησιακή κατάσταση.
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΘΟΛΟΥ
Το κυκλικό οικοδόμημα του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, που ο μεν Παυσανίας αποκαλεί θόλο, η δε σχετική οικοδομική επιγραφή αναφέρει ως θυμέλη, οικοδομήθηκε κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ του 365 και του 335 π.Χ. και κατέχει ως σήμερα τη φήμη του μεγαλύτερου και τελειότερου κυκλικού περιπτέρου-μνημείου στην Ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Ως γενική συνθετική αρχή, η Θόλος της Επιδαύρου αποτελεί πεδίο εφαρμογής νέων πρωτοποριακών ιδεών αρχιτεκτονικού σχεδιασμού για κυκλικά οικοδομήματα και χαρακτηρίζεται από διαφοροποιημένες κυκλικές αρχιτεκτονικές διατάξεις σε τριμερή οργάνωση. Πριν από τις εκτεταμένες καταστροφές που υπέστη τον 6ο μ.Χ., η ανωδομή του μνημείου αποτελείτο από τρεις ομόκεντρους κυκλικούς δακτυλίους. Ο εξωτερικός δακτύλιος διαμόρφωνε ένα κυκλικό δωρικό πτερό 26 πώρινων κιόνων, ο μεσαίος έναν, επίσης πώρινο, κυκλικό σηκό και ο εσώτερος μια εσωτερική κυκλική κιονοστοιχία από 14 μαρμάρινους κίονες κορινθιακού ρυθμού. Η τελευταία περιέβαλλε ένα μοναδικής γεωμετρική σύλληψης τριμερές επιδαπέδιο μαρμαρμαροθέτημα, με εναλλαγή λευκών και μαύρων ρομβοειδών πλακών. Ένας επίσης τριμερής υπόγειος χώρος, που βρισκόταν κάτω από τούτο το περίτεχνο δάπεδο και σώζεταιμέχρι σήμερα, είχε μορφή λαβύρινθου. Πρόκειται ίσως για μυστηριακό στοιχείο, συνδεδεμένο με τη χθόνια λατρεία του θεού Ασκληπιού.
Η αρχική μορφολογική σύνθεση της Θόλου, όπως προκύπτει από τα σημερινά διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη της ανωδομής της, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Με τον πληθωρικό γλυπτικό της διάκοσμο και τον εξελιγμένο εσωτερικό της χώρο, αποτελεί πραγματική κατάκτηση της μεγάλης αρχιτεκτονικής του 4ου π.Χ, αιώνα. Το κτίριο στεγαζόταν από κωνική ξύλινη στέγη καλυμμένη με ένα πολύπλοκο σύστημα μαρμάρινων κεραμίδων, που κατέληγαν σε περίτεχνα μαρμάρινα τελειώμα τα με λεοντοκεφαλές. Στην κορυφή της στέγης υψωνόταν ένα τρισδιάστατο κεντρικό φυτικό λοφίο ανεπανάληπτης γλυπτικής και λιθοξοϊκής τέχνης.
Το οικοδόμημα... έζησε 800 περίπου χρόνια. Καταστράφηκε πρώτη φορά από το μεγάλο σεισμό του 6ου π.Χ., όμως τα ερείπια του θα πρέπει να παρέμειναν ανέπαφα επί 8 ή 9 αιώνες ακόμη. Γύρω στο 18ο αιώνα πάντως το μνημείο υπέστη τη δεύτερη μεγάλη καταστροφή στην ιστορία του, με τη διαρπαγή των πώρινων αρχιτεκτονικών του μελών, την ασβεστοποίηση των λευκών μαρμάρων του και την αφαίρεση όλων των μεταλλικών συνδετικών στοιχείων του.
Σήμερα, στη θέση αυτού του τόσο εντυπωσιακού κτιρίου δεν σώζονται παρά μόνο η παράξενη υπόγεια τριμερής κατασκευή του λαβύρινθου και οι τρεις βαθύτατοι στερεοβάτες για τη θεμελίωση της ανωδομής του.
Συγχρόνως σώζονται διάσπαρτα πολλά αρχιτεκτονικά μέλη του επάνω τμήματος του κτιρίου, ενώ ένα σημαντικό μέρος του οικοδομικού υλικού του μνημείου έχει τοποθετηθεί στο Μουσείο της Επιδαύρου.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ
Το σχήμα του κύκλου ή της σφαίρας εμφανίζεται σε κάθε αρχιτεκτονική λεπτομέρεια του οικοδομήματος. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, ο στέφανος της Θόλου της Επιδαύρου αντικατοπτρίζει το φωτεινό στεφάνι του ήλιου και του Απόλλωνα. Το σύμβολο αντικατοπτρίζει τη στάση του ανθρώπου άλλά και τη σχέση του με το σύμπαν στο οποίο κινείται. «Ο άνθρωπος αναζητά μέσα από τον πεπερασμένο κύκλο της ζωής να λαμπρύνει τις λεωφόρους του Πλανητικού Γίγνεσθαι και να διανοίξει το νου μέσω της Αποκάλυψης του Μεγίστου Προτύπου του Σύμπαντος και του μυστικού διαύλου του Ουράνιου Θόλου», τονίζει η Αλτάνη στο βιβλίο της Άρρητοι Λόγοι.
Πιο απλά, αυτό που εκφράζει η Θόλος δεν είναι μόνο ένα κυκλικόσχήμα, αλλά -κυρίως μέσω του λαβύρινθου- εκφράζεται αυτό το πολύπλοκο σχήμα της σπείρας, που πρώτη φορά συναντάμε στο νεολιθικόοικισμό Μίτο στη Ρουμανία το 8.000 π.Χ. Η σπείρα που εμφανίζεται από τα Προϊστορικά και Γεωμετρικά χρόνια καθορίζει, σύμφωνα με τους ερευνητές, τη θέση του ανθρώπου στο Σύμπαν/Ενα κλασικά επαναλαμβανόμενο μοντέλο της Φύσης που βρίσκεται στους έλικες των λουλουδιών ή στο εσωτερικό των οστράκων αλλά και στο άπειρο τουουρανού αποτελεί μέχρι σήμερα κλειδί και σύμβολο των μυστηρίων της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και της φυσικής ενέργειας που εμποτίζει όλα τα ζωντανά πλάσματα της Γης.
Ο κύκλος είναι το σύμβολο της ζωής αλλά και της ίδιας της γέννησης ή της αναγέννησης του ανθρώπου. Η κοιλιά, μια φυσική κοιλότητα, έναέγκοιλο στο οποίο χώνονται τα ζώα για να περάσουν σε χειμερία νάρκη,αναπαριστάνεται με μια πρώτη έννοια με τον κρυμμένο στο υπόγειο Λαβύρινθο. Όμως αυτό το μυστηριώδες και δαιδαλώδες κομμάτι του οικήματος είναι κάτι πολύ περισσότερο. Συμβολίζει την αγωνιώδη προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει στη μακαριότητα και στην αρμονία, στην ένωση του με την ίδια του τη φύση, με το Θείο, με το βαθύτερο εαυτό του που τον ενώνει με το Θεό.
Τόσο η διακόσμηση του κτιρίου όσο και η γενική του θέση μέσα στονιερό χώρο δίνουν ξεκάθαρα το στίγμα της πνευματικότητας, της εσωτερικότητας (κυκλική περιστροφή, ενδοσκόπηση). Αν μια κυκλική περιστρεφόμενη κίνηση γύρω από ένα σταθερό άξονα απηχεί την αίσθηση της αέναης κίνησης και αναζήτησης, τότε ο θόλος, μια σφαιρική σκεπή,όπως αυτή στις εκκλησίες που στο εσωτερικό τους έχουν ζωγραφισμένο τον Παντοκράτορα, δίνει την αίσθηση της πνευματικής ανάτασης αλλά και της προστασίας του Θεού. Όλοι εμείς κάτω από τον Ουράνιο Θόλοτης Θόλου έχουμε αποδεχτεί τη δύναμη και την αδυναμία μας, είμαστεπαιδιά του Θεού. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο αιώνες μετά η Χριστιανική Θρησκεία υιοθέτησε τον τρούλο των εκκλησιών, για να εκφράσει ακριβώς την ίδια αντίληψη.
Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΗ ΘΟΛΟ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΟΙΜΗΣΗΣ
Όταν θα μπεις μέσα στην κατοικία του θεού,
τη μυρωμένη από λιβάνι, πρέπει να είσαι αγνός,
και η σκέψη είναι αγνή όταν εσύ σκέφτεσαι με ευλάβεια.
Αυτή η επιγραφή, χαραγμένη στα Προπύλαια του Ιερού του Ασκληπιού, προϊδεάζει ακόμη και σήμερα, αιώνες μετά, τον επισκέπτη για την ιερότητα του χώρου αλλά και για την ευσέβεια με την οποία θα έπρεπε να τον προσεγγίσει.
Η Θόλος, το σημαντικότερο σημείο της μυστηριακής τελετής που οδηγούσε τον πιστό αλλά και τον ασθενή στην ανώτατη σφαίρα της συνειδητότητας, δεν ήταν αποκομμένη από το συνολικό χώρο του Ιερού του Ασκληπιού.
Ακολουθώντας πάνω στο χαρτί τη διαδρομή του προσκυνητή, περνούμε τα Προπύλαια του Ιερού και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το μεγαλόπρεπο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Ασκληπιού που δεσπόζει στο χώρο.
Εδώ μπροστά στα πόδια του οι πιστοί θυσίαζαν, ανάλογα με τις οικονομικές τους δυνατότητες, ζώα ή πρόσφεραν καρπούς.
Μετά τον πρώτο κύκλο των προσευχών, τους εξαγνισμούς και τις θυσίες, οι άρρωστοι έπρεπε να περάσουν από ψυχικές κυρίως δοκιμασίες για να ενισχυθεί η πίστη τους και να μπορέσουν ευκολότερα να προσεγγίσουν το μυστήριο της ίασης από τον ίδιο το θεό Ασκληπιό.
Οι αναφορές για το που γίνονταν αυτές οι τελετές είναι ανύπαρκτες. Άλλωστε, θα πρέπει να μένουν κρυφές από τα βέβηλα μάπα των αμύητων. Ωστόσο, οι περισσότερες πηγές συμφωνούν στο ότι αυτές οι τελετές τελούνταν στη Θόλο, το κυκλικό οικοδόμημα που βρισκόταν κοντά στο ναό. Αυτές ης τελετές υποστήριζε και η λειτουργία του παράξενου υπόγειου λαβύρινθου, ερείπια του οποίου κάτω από το οικοδόμημα της Θόλου σώζονται μέχρι σήμερα.
Οι ιερείς που ακολουθούσαν τους πιστούς έπρεπε να δημιουργήσουνμια κατάσταση έντονης αυθυποβολής. Οι παιανιοτές που σάλπιζαν ένα συγκεκριμένο μυστηριακό ήχο αναλάμβαναν αυτόν το ρόλο.
Η τελετουργία της Εγκοίμησης ξεκινά από την πόλη Φώκαια της Ιωνίας. Οι Φωκαείς, άνθρωποι αμφίβιοι αφού ζούσαν το μισό χρόνο στο νερό και τον υπόλοιπο στη στεριά, είχαν στις τάξεις τους λαμπρούς μύστες, ιερείς του Απόλλωνα Φώλιου, τους λεγόμενους ιερομάντεις. Εκεί στη Φώκαια πρώτη φορά περιγράφεται μια παράξενη διαδικασία θεραπείας, που σήμερα μπορούμε μόνο να τη συγκρίνουμε ίσως με κάποιες τελετουργικές πράξεις των Σαμάνων. Οι άρρωστοι, με τη βοήθεια και την επίβλεψη των ιερέων, κούρνιαζαν σε λαξεμένες στους βράχους τρύπες, έγκοιλα δηλαδή, και σιγά-σιγά με τη βοήθεια ειδικών φίλτρων αλλά και προσευχών έμπαιναν σε μια άλλη σφαίρα της πραγματικότητας. Δεν ήταν ξύπνιοι, με την έννοια που δίνουμε εμείς σήμερα σε αυτή τη λέξη, ούτε κοιμούνταν, αλλά περνούσαν σταδιακά σε μια κατάσταση με όλες τις αισθήσεις τους σε λειτουργία, αλλά τους σφυγμούς τους περιορισμένους, σε μια κατάσταση ησυχίας για την οποία πια μόνο οι μοναχοί του Αγίου Όρους, οι ασκητές ή οι γιόγκι έχουν κάτι να πουν.
Εκεί, συνέβαιναν πράγματα παράξενα, μαγικά. Οι μύχιες σκέψεις γίνονταν οράματα, που αργότερα με τη βοήθεια του ιερομάντη αποσυμβολίζονταν και δίνονταν εξηγήσεις ή και θεραπείες. Οι εφιάλτες και τα ερωτηματικά της ψυχής, τα αδιέξοδα και οι προβληματισμοί εγείρονταν αναζητώντας λύση. Η κατάσταση της εγκοίμησης, όπωςονομάστηκε, είχε διαφορετική διάρκεια στον κάθε άνθρωπο και οι ιερείς-γιατροί ήταν εκεί για να δίνουν βοήθεια όταν χρειαζόταν. Πολλές φορές οι ασθενείς σηκώνονταν αποθεραπευμένοι. Άλλες πάλι ακολουθούσαν τις οδηγίες που τους έδιναν οι ιερείς, αποσυμβολίζοντας τα μυστικά του θεού Απόλλωνα που εμφανίζονταν συχνά στη διάρκεια της εγκοίμησης.
Στο Άβατο -ή Άδυτο ή Εγκοιμητήριο- της Θόλου οι ασθενείς φώλιαζαν ή αλλιώς κούρνιαζαν σε συγκεκριμένες θέσεις.
Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι με οδηγούς τους ιερείς του θεού Ασκληπιού, τα φίδια του θεού, σύμβολα της θεραπευτικής δύναμης του, γλιστρούσαν ελεύθερα στο χώρο.
Οι πιστοί είχαν πάρει θέσεις. Οι ιερείς τους βοηθούσαν με ζωμό από βότανα και προσευχές να εισέλθουν στην κατάσταση της εγκοίμησης. Οιπαιανιστές έντυναν με υπόκωφους ήχους τον αέρα...
Ψυχοθεραπευτές που προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την κατάσταση αυτή τονίζουν ότι πρόκειται για την τελετή που βοηθά τον άνθρωπο να περάσει σε μια ονειρική κατάσταση. Ωστόσο, η εγκοίμηση δεν είναι τίποτε άλλο από μια παραλλαγή της χειμερίας νάρκης στην οποία πέφτουν πολλά ζώα. Ερμηνεύοντας και όχι αντιγράφοντας απλώς τη Φύση, οι θεμελιωτές της θεραπείας του Ασκληπιού που αποτελούν μια σειρά ιερέων-μυστών-θεραπευτών από τη Φώκαια της Ιωνίας πίστευαν ότι ο άρρωστος μπορεί να... αυτοϊαθεί.
Η εφαρμογή της μεθόδου φαίνεται ότι είχε αποτελέσματα σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών. Ανεξάρτητα από την οριστική θεραπεία, οι πιστοί πετύχαιναν την ψυχική τους αποκατάσταση και τη σωματική τους ευεξία, αφού η διαδικασία της εγκοίμησης συνδυαζόταν και με λουτρά ή άλλες ιαματικές πράξεις, όπως χειρομαλάξεις, συγκεκριμένες δίαιτες κ. ά.
Παρόλο που στην πραγματικότητα δεν έχουμε πλήρεις περιγραφές των διαδικασιών αυτών -άρα στηριζόμαστε σε υποθέσεις- σε παρόμοιες θεραπευτικές μεθόδους στηρίχθηκε αιώνες μετά η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία.
Στην Αμερική ορισμένοι ψυχοθεραπευτές έχουν ήδη ανακαλύψει τηδιαδικασία της εγκοίμησης και την εφαρμόζουν με θεαματικά αποτελέσματα κυρίως σε όσους έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες που εκφράζονται με εφιάλτες, όπως είναι, για παράδειγμα, οι Βετεράνοι του Βιετνάμ ή όσοι έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς λόγω τραυματισμών ήασθενειών...
Πηγές:
Στελίνα Μαργαριτίδου ~ Αρχαιολογικά μυστήρια στην Αρχαία Ελλάδα
http://www.altani.gr/
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Αλτάνη, Άρρητοι Λόγοι, εκδόσεις Ιδεοθέατρον
• Πήτερ Κίνγκσλεϊ, Στα Μυστικά Μέρη της Αρχαίας Ελληνικής Σοφίας, εκδόσεις Διόπτρα.
_1~1.JPG)
Δείτε ακόμη: Παράξενο περιστατικό-μαρτυρία στην Θόλο της Επιδαύρου..!
 |
Η Θόλος πριν από την έναρξη των εργασιών αποκατάστασης. |
 |
| Η Θόλος κατά την παρούσα (2006) φάση της αναστήλωσής της |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου