Κάποια αρχαία νοικοκυρά πήρε μαζί της στον άλλο κόσμο την αγαπημένη της χύτρα και έτσι έφτασε μέχρι τις μέρες μας η πρώτη πλήρως σωζόμενη «χύτρα ταχύτητας» ηλικίας 2.700 χρόνων, που....
βρέθηκε σε νεκροταφείο της περιοχής Αξιούπολη Κιλκίς και πρόκειται να παρουσιαστεί σε συνέδριο για την Κεραμική της Αρχαϊκής Εποχής που αρχίζει την Πέμπτη στη Θεσσαλονίκη.
Ο αρχαίος πύραυνος -όπως είναι η ονομασία του αρχαίου σκεύους, προδρομική μορφή της χύτρας ταχύτητας της εποχής μας- εντοπίστηκε σε νεκροταφείο που ανέσκαψε και τα ευρήματά του θα παρουσιάσει η αρχαιολόγος της 16ης Εφορίας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων, Θ. Σαββοπούλου.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ανακαλύφθηκαν συνολικά πέντε πύραυνοι, μόνο ένας όμως σε κατάσταση τέτοια που μπορούσε να αποκατασταθεί η αρχική του εικόνα και να συντηρηθεί, αποτελώντας το πιο ολοκληρωμένο παράδειγμα αυτού του τύπου μαγειρικών σκευών. Οι πύραυνοι είναι μεγάλα αγγεία με ειδική κατασκευή, απαραίτητα για την κατασκευή του φαγητού. Η κατασκευή είναι εντυπωσιακή, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ύψος του αγγείου είναι 0,38μ., το βάρος του 14 κιλά -υπολογίζεται ότι με τα τμήματα που λείπουν θα έφτανε τα 15 κιλά- ενώ η χωρητικότητά του είναι περίπου 20 λίτρα.
Όπως εξηγεί η κ. Σαββοπούλου στο «Eθνος», αποτελείται «από ένα εσωτερικό πιθόσχημο αγγείο με μικρή κυκλική επίπεδη βάση και έχει συγκολλημένη στο ύψος του ώμου εξωτερική περιμετρική `ποδιά' με οπές εξαερισμού σε δύο σειρές.
Η επάνω έχει 4 οπές και η κάτω 2 για την κυκλοφορία του αέρα και την αναζωπύρωση της φωτιάς. Δύο λαβές συγκρατούν ταυτόχρονα το εσωτερικό αγγείο και το εξωτερικό τμήμα για την τοποθέτησή του στην εστία».
Στον πύραυνο της Αξιούπολης κατά την κ. Σαββοπούλου «συμπυκνώνεται όλη η τεχνογνωσία της εποχής και η επιδεξιότητα του τεχνίτη και σχετίζεται με τις διατροφικές συνήθειες της κοινωνίας που χρησιμοποιούσε το σκεύος για την προετοιμασία της καθημερινής του διατροφής.
ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ
Το συνέδριο για την Κεραμική των Αρχαϊκών Χρόνων στο Βόρειο Αιγαίο και την περιφέρειά του διοργανώνεται από τον τομέα αρχαιολογίας του τμήματος Iστορίας και Aρχαιολογίας του ΑΠΘ και το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Μακεδονικών και Θρακικών Σπουδών του ΥΠΠΟ με τη συμμετοχή 54 ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με συνολικά 42 πρωτότυπες ανακοινώσεις και παρουσίαση ευρημάτων από την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία. Ανάμεσα στους εισηγητές είναι οι Λίλλιαν Αχειλαρά, Γεώργιος Ζάχος, Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη, Βασιλική Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Μιχάλης Τιβέριος.
Όλη η γαστρονομική κουλτούρα που είχαν αναπτύξει οι αρχαίοι πρόγονοί
μας συνοδευόταν και από μια σειρά μαγειρικά σκεύη, ώστε να μπορούν να
μαγειρεύουν τις τροφές τους όσο καλύτερα και πιο άνετα μπορούσαν.
Ακολουθούν μερικά από τα πιο βασικά σκεύη και λίγα λόγια για την ιστορία
τους.
Το κακκάβιον ήταν μια μικρή μεταλλική χύτρα, την οποία έβαζαν πάνω στη φωτιά για να μαγειρέψουν. Ηταν σκεύος κυρίως για βραστά φαγητά και σούπες. Αλλωστε, από το σκεύος αυτό πήρε και το όνομά της η κακκαβιά, η γνωστή μέχρι σήμερα ψαρόσουπα.
Η λοπάς ήταν ένα σχετικά χαμηλό κεραμικό σκεύος, χωρίς λαβές, το οποίο έπαιρνε και καπάκι. Ηταν δηλαδή κάτι σαν χαμηλό τσουκάλι. Παρόμοιο σκεύος ήταν η χύτρα, όμως είχε μεγαλύτερες διαστάσεις. Είχε διάμετρο περίπου 20 εκατοστά, ήταν πιο βαθιά και είχε δύο λαβές. Στο καπάκι είχε ακροφύσιο (στόμιο), για να βγαίνει ο ατμός. Κάποιες πιο μεγάλες είχαν τρία πόδια, ώστε να μπορούν να τοποθετούνται πάνω στη φωτιά, ενώ κάποιες μικρότερες ήταν προσαρμοσμένες να τοποθετούνται πάνω σε φορητό μαγκάλι, σε μια φουφού, η οποία ήταν ένα αγγείο με τρύπες εξαερισμού στα τοιχώματα και ένα μεγάλο άνοιγμα για να μπορεί να μπαίνει η καύσιμη ύλη (ξύλα ή κάρβουνα).
Ο πύραυνος ήταν μια χύτρα με διπλά τοιχώματα. Στην Αξιούπολη βρέθηκε και αποκαταστάθηκε από τους αρχαιολόγους ένα τέτοιο σκεύος, ηλικίας 2.700 ετών. Εχει μεγάλες διαστάσεις, το ύψος του είναι 40 εκατοστά και χωράει περίπου 20 λίτρα. Αποτελείται από ένα εσωτερικό αγγείο το οποίο εφαρμόζει σε ένα μεγαλύτερο, που φέρει δύο σειρές τρύπες στα τοιχώματά του, ώστε, όταν τοποθετείται πάνω στη φωτιά, να κυκλοφορεί ο αέρας και να αναζωπυρώνει τη φωτιά. Είναι ένα σκεύος υψηλής τεχνολογίας για την εποχή του και θεωρείται η πρώτη σωζόμενη χύτρα ταχύτητας.
Τα τηγάνια ήταν επίσης πολύ διαδεδομένα την εποχή εκείνη. Τα πρώτα μεταλλικά τηγάνια χρησιμοποιήθηκαν στη Μεσοποταμία και από τότε δεν έχουν υποστεί πολλές αλλαγές. Δηλαδή είναι ένα σκεύος πλατύ και ρηχό, με μακριά λαβή, για να μην καίγεται από τη φωτιά αυτός που το χρησιμοποιεί. Υπήρχαν βέβαια και κεραμικά τηγάνια, τα οποία κόστιζαν λιγότερα χρήματα. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι παρόμοιο κεραμικό σκεύος έχει βρεθεί σε ανασκαφή στις Μυκήνες, το οποίο όμως είναι επίπεδο από τη μια μεριά και από την άλλη μεριά είναι διάστικτο με βαθουλώματα.
Η αρχαιολόγος Dr. Julie Hruby, η οποία ειδικεύεται στη μυκηναϊκή διατροφή, προβληματίστηκε πολύ με αυτό το σκεύος. Μαζί με φοιτητές της το ανακατασκεύασε και προσπάθησε να ψήσει ψωμί επάνω του. Παρατήρησε, λοιπόν, πως η ζύμη του ψωμιού κόλλησε στην επίπεδη επιφάνεια, ενώ, όταν χρησιμοποίησε την πλευρά με τις οπές, η ζύμη δεν κόλλησε και ψήθηκε πιο εύκολα. Ετσι, πιστεύει πως οι Μυκηναίοι είχαν ανακαλύψει το πρώτο αντικολλητικό τηγάνι στην ιστορία.
Πηγές: Το Έθνος / Η Καθημερινή
Το κακκάβιον ήταν μια μικρή μεταλλική χύτρα, την οποία έβαζαν πάνω στη φωτιά για να μαγειρέψουν. Ηταν σκεύος κυρίως για βραστά φαγητά και σούπες. Αλλωστε, από το σκεύος αυτό πήρε και το όνομά της η κακκαβιά, η γνωστή μέχρι σήμερα ψαρόσουπα.
Η λοπάς ήταν ένα σχετικά χαμηλό κεραμικό σκεύος, χωρίς λαβές, το οποίο έπαιρνε και καπάκι. Ηταν δηλαδή κάτι σαν χαμηλό τσουκάλι. Παρόμοιο σκεύος ήταν η χύτρα, όμως είχε μεγαλύτερες διαστάσεις. Είχε διάμετρο περίπου 20 εκατοστά, ήταν πιο βαθιά και είχε δύο λαβές. Στο καπάκι είχε ακροφύσιο (στόμιο), για να βγαίνει ο ατμός. Κάποιες πιο μεγάλες είχαν τρία πόδια, ώστε να μπορούν να τοποθετούνται πάνω στη φωτιά, ενώ κάποιες μικρότερες ήταν προσαρμοσμένες να τοποθετούνται πάνω σε φορητό μαγκάλι, σε μια φουφού, η οποία ήταν ένα αγγείο με τρύπες εξαερισμού στα τοιχώματα και ένα μεγάλο άνοιγμα για να μπορεί να μπαίνει η καύσιμη ύλη (ξύλα ή κάρβουνα).
Ο πύραυνος ήταν μια χύτρα με διπλά τοιχώματα. Στην Αξιούπολη βρέθηκε και αποκαταστάθηκε από τους αρχαιολόγους ένα τέτοιο σκεύος, ηλικίας 2.700 ετών. Εχει μεγάλες διαστάσεις, το ύψος του είναι 40 εκατοστά και χωράει περίπου 20 λίτρα. Αποτελείται από ένα εσωτερικό αγγείο το οποίο εφαρμόζει σε ένα μεγαλύτερο, που φέρει δύο σειρές τρύπες στα τοιχώματά του, ώστε, όταν τοποθετείται πάνω στη φωτιά, να κυκλοφορεί ο αέρας και να αναζωπυρώνει τη φωτιά. Είναι ένα σκεύος υψηλής τεχνολογίας για την εποχή του και θεωρείται η πρώτη σωζόμενη χύτρα ταχύτητας.
 |
| Κατσαρόλα και πυραυνόν (μαγκάλι) (6ος/4ος αιώνας π.Χ.). Μουσείο Αρχαίας Αγοράς |
Τα τηγάνια ήταν επίσης πολύ διαδεδομένα την εποχή εκείνη. Τα πρώτα μεταλλικά τηγάνια χρησιμοποιήθηκαν στη Μεσοποταμία και από τότε δεν έχουν υποστεί πολλές αλλαγές. Δηλαδή είναι ένα σκεύος πλατύ και ρηχό, με μακριά λαβή, για να μην καίγεται από τη φωτιά αυτός που το χρησιμοποιεί. Υπήρχαν βέβαια και κεραμικά τηγάνια, τα οποία κόστιζαν λιγότερα χρήματα. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι παρόμοιο κεραμικό σκεύος έχει βρεθεί σε ανασκαφή στις Μυκήνες, το οποίο όμως είναι επίπεδο από τη μια μεριά και από την άλλη μεριά είναι διάστικτο με βαθουλώματα.
Η αρχαιολόγος Dr. Julie Hruby, η οποία ειδικεύεται στη μυκηναϊκή διατροφή, προβληματίστηκε πολύ με αυτό το σκεύος. Μαζί με φοιτητές της το ανακατασκεύασε και προσπάθησε να ψήσει ψωμί επάνω του. Παρατήρησε, λοιπόν, πως η ζύμη του ψωμιού κόλλησε στην επίπεδη επιφάνεια, ενώ, όταν χρησιμοποίησε την πλευρά με τις οπές, η ζύμη δεν κόλλησε και ψήθηκε πιο εύκολα. Ετσι, πιστεύει πως οι Μυκηναίοι είχαν ανακαλύψει το πρώτο αντικολλητικό τηγάνι στην ιστορία.
Πηγές: Το Έθνος / Η Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου