Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2014

Θυσίασαν την κόρη του Κύδωνα, Ευλιμένη


Μια μέρα πριν από 3.200 χρόνια ένα κορίτσι θυσιάζεται σε ένα βωμό στην αρχαία Κυδωνία (τα σημερινά Χανιά) μαζί με κάποια ζώα. 

Η πιθανότητα να πρόκειται για ανθρωποθυσία που διατυπώθηκε αρχικά με πολλές επιφυλάξεις αρχίζει σιγά σιγά να τεκμηριώνεται από τη μελέτη των ευρημάτων της ανασκαφής της γενικής διευθύντριας Αρχαιοτήτων Μαρίας Βλαζάκη στο λόφο του Καστελιού στην Παλιά Πόλη των Χανίων.


Η ανασκαφέας πιστεύει ότι συντελέστηκε «μια τελετή με θυσίες ζώων και μιας γυναίκας, τα οστά των οποίων βρέθηκαν διαμελισμένα κάτω από πέτρες». Το κρανίο του κοριτσιού που ανασυνθέτουν τώρα ήταν ανάμεσα σε κρανία ζώων, όχι όμως ακέραιο. «Ηταν διαμελισμένο όπως όλα τα υπόλοιπα οστά: ανοιγμένο ακριβώς από τις ραφές, με ισχυρό χτύπημα στο μέτωπο και διασκορπισμένο». Ουδέν παράδοξο για την αρχαιολόγο, καθώς έχουμε πολλά παραδείγματα εξαγνιστικών θυσιών παρθένων στην ελληνική μυθολογία «σε περιόδους λοιμών και λιμών ή πριν από μία πολεμική σύρραξη».

«Σύμφωνα μάλιστα με τον τοπικό μύθο, το ίδιο συνέβη και στην κόρη του ιδρυτή της πόλης Κύδωνα, την Ευλιμένη, η οποία θυσιάστηκε ως παρθένα στους ήρωες της χώρας» επισημαίνει η κ. Βλαζάκη, η οποία έχει κληθεί να παρουσιάσει τα ευρήματά της σε διεθνές συνέδριο που θα γίνει στο Μιλάνο με θέμα τις ανθρωποθυσίες. «Ακόμα δεν έχουμε καταλήξει στα τελικά συμπεράσματα, γιατί χρειάζεται πολύ προσεκτική μελέτη των οστών, καθώς τα τελευταία ευρήματα, όπως το κρανίο της κοπέλας, προέκυψαν πολύ πρόσφατα. Μελετάμε τα συμπεράσματα για να είναι έτοιμα τον Οκτώβριο, οπότε θα τα παρουσιάσουμε στο Μιλάνο» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η θέση στην οποία έχουν βρεθεί τα οστά γειτνίαζε με ανακτορικό συγκρότημα της Κυδωνίας στη μορφή που είχε στη μυκηναϊκή περίοδο (1375-1200 π.Χ.) υποστηρίζει η κ. Βλαζάκη. Η ανασκαφή αυτή συνεχίζεται από το 2005 από την ΚΕ' ΕΠΚΑ σε συνεργασία με το Σουηδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο της Δανίας.


«Τα Χανιά είναι μια σύγχρονη πόλη, χτισμένη πάνω σε μινωικό ανακτορικό κέντρο, εφάμιλλο της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζάκρου. Το κέντρο όμως αυτό δεν μπορεί να αναδειχτεί, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα ανάκτορα που βρίσκονται σε ελεύθερους χώρους. Ωστόσο, έχει κι αυτό τη γοητεία του», συμπληρώνει για τα Χανιά, μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Ευρώπης, ο αστικός ιστός της οποίας ξεκινάει ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. «Οι αρχαιότητες των Χανίων είναι γνωστές σε εμάς τους Κρητικούς, όχι όμως και στον πολύ τον κόσμο. Ξεκίνησαν να βλέπουν το φως κυρίως μετά τα μέσα του 20ού αιώνα και ειδικά προς τις τελευταίες δεκαετίες, με τη στενή παρακολούθηση όλων των εκσκαφών και των δημοτικών έργων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Μάλιστα, σε ένα από αυτά τα έργα βρέθηκαν πινακίδες Γραμμικής Β γραφής με αναφορές στον Δία και στον Διόνυσο, που πιστοποίησαν για πρώτη φορά τη λατρεία του Διονύσου στη μινωική Ελλάδα», εξηγεί.

Στοιχεία για τα παραπάνω, καθώς και όλα τα άλλα θαυμαστά που κρύβει η γη των Χανίων, έδωσε η ίδια πρόσφατα με τη διάλεξή της «Τα Χανιά στα Μινωικά Χρόνια», που πραγματοποιήθηκε στον Σύλλογο των Ελλήνων Αρχαιολόγων. Όπως αναφέρθηκε, η εύρεση των οστών, ανθρωπίνων και μη, σε τμήμα εξωτερικής αυλής, που από ό,τι φαίνεται γειτνίαζε με ανακτορικό συγκρότημα της Κυδωνίας στη μορφή που είχε στη μυκηναϊκή περίοδο (1375-1200 π.Χ.), ήταν από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές της συστηματικής ανασκαφής, η οποία συνεχίζεται από το 2005 από την ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με το Σουηδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο της Δανίας.

Τα σημαντικότερα ευρήματα ήλθαν στο φως μόλις στην ανασκαφή του 2012, όταν οι έρευνες προχώρησαν και σε ανεξερεύνητες περιοχές. «Σιγά-σιγά άρχισαν να αποκαλύπτονται οι πρώτοι λίθοι σε δύο μεγάλες συστάδες που υποδήλωναν την ύπαρξη οστών από κάτω. Με την αφαίρεσή τους, εμφανίστηκαν τα πρώτα οστά σε πυκνή συγκέντρωση, γεγονός που σήμαινε ότι βρισκόμαστε στην καρδιά της απόθεσης. Αρχικά στο δυτικό τμήμα ήρθαν στο φως πολλά οστά από αίγαγρους, νεαρούς χοίρους, αιγοπρόβατα και αγελάδα. Στο ανατολικό τμήμα, κάτω από τους τοποθετημένους λίθους, αποκαλύφθηκε αυτό που αναμέναμε, χωρίς να το πιστεύουμε ότι πράγματι θα το βρούμε: το κρανίο της νεαρής κοπέλας, ανάμεσα σε κρανία ζώων, όχι όμως ακέραιο. Ήταν διαμελισμένο όπως όλα τα υπόλοιπα οστά: ανοιγμένο ακριβώς από τις ραφές, με ισχυρό χτύπημα στο μέτωπο και διασκορπισμένο», σημείωσε η κ. Βλαζάκη.

Η ίδια θεωρεί ότι το εύρημα δεν πρέπει να μας παραξενεύει. «Η ελληνική μυθολογία διαθέτει πολλά παραδείγματα εξαγνιστικών θυσιών παρθένων, σε μια προσπάθεια της κοινωνίας να αντιμετωπίσει μεγάλη συμφορά, σε περιόδους λοιμών και λιμών ή πριν από μία πολεμική σύρραξη», επισημαίνει. Σύμφωνα μάλιστα με τον τοπικό μύθο, το ίδιο συνέβη και στην κόρη του ιδρυτή της πόλης Κύδωνα, την Ευλιμένη, η οποία θυσιάστηκε ως παρθένα στους ήρωες της χώρας.

Όσο για την πρώτη «ανάγνωση» του ευρήματος, η ανασκαφέας επιχειρεί μια ερμηνεία, γνωρίζοντας καλά, όπως λέει, ότι μπορεί να διαψευστεί, όπως συμβαίνει συχνά στην αρχαιολογική επιστήμη. «Η εκτεταμένη καταστροφή που παρατηρείται σε κρητικές θέσεις την ίδια ακριβώς εποχή, συνδέεται συχνά με ισχυρό σεισμό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα εμφανή ίχνη ενός μεγάλου σεισμού, που κατέστρεψε και έκαψε το ανακτορικό συγκρότημα αλλά και που ταυτόχρονα διέσωσε μέχρι σήμερα τις αρχαιότητες, φαίνεται να συνδέονται με τελετουργίες προς τους χθόνιους θεούς σε μια προσπάθεια να τους εξευμενίσουν και να προλάβουν το κακό για το οποίο είχαν προμηνύματα, αλλά που δεν το απέφυγαν τελικά», καταλήγει.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου