Οι Βορειοηπειρώτες και ο αγώνας τους

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται αυτές τις ημέρες από τον αγώνα των Βορειοηπειρωτών αδελφών μας για την απόκτηση καθεστώτος αυτονομίας εντός των αλβανικών συνόρων. 

 

Στις 17 Φεβρουαρίου 1914 ανακοινώθηκε η Διακήρυξη της Αυτονομίας, δύο μόλις μήνες μετά την ίδρυση του τεχνητού αλβανικού κράτους.

Η Αυστρία και η Ιταλία μετά την ήττα των Οθωμανών στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο δημιούργησαν το αλβανικό κράτος για να ελέγχουν μέσω αυτού την είσοδο της Αδριατικής. Η Ελλάς υποχρεώθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις να αποσύρει τον Στρατό της από το βόρειο τμήμα της Ηπείρου. Έτσι περισσότεροι από 250.000 Έλληνες παρέμειναν ακουσίως στην αλβανική επικράτεια. Χωρίς τη βοήθεια των Αθηνών αγωνίστηκαν επί επτάμηνο για την εδραίωση των δικαιωμάτων τους, κάτι που επισφραγίσθηκε με το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας τον Μάιο του 1914.

Ο επικός αγώνας των λίγων Ηπειρωτών και των εθελοντών -κυρίως φοιτητών- που προσέτρεξαν είχε ως αρχηγούς τους μητροπολίτες της περιοχής και τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο. Σχηματίσθηκε αυτόνομη κυβέρνηση στο Αργυρόκαστρο και ορίσθηκε ως σημαία η πολεμική ελληνική με τον μεγάλο λευκό σταυρό και τα τέσσερα γαλάζια τετράγωνα, με τον δικέφαλο αετό στο κέντρο και τα γράμματα Α.Η. 1914 στα πόδια του (Αυτόνομος Ηπειρος). Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, το οποίο υπέγραψαν η Αλβανία και όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, κατοχύρωνε εκπαιδευτική, διοικητική, γλωσσική, αστυνομική και στρατιωτική αυτοδιοίκηση για τους Ελληνες των τότε νομών Κορυτσάς και Αργυροκάστρου. Το πρωτόκολλο ουδέποτε εφαρμόσθηκε ουσιαστικά και οι Βορειοηπειρώτες από τότε μέχρι σήμερα υπόκεινται μαρτύρια και καταπιέσεις. Παρά ταύτα, διατήρησαν την ελληνική τους συνείδηση και την ορθόδοξη πίστη.

Μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Αλβανία, ξανακούσθηκε δειλά από ελληνικά χείλη το αίτημα της αυτονομίας, πάντα εντός αλβανικών συνόρων. Το έθεσε περιφραστικά η οργάνωση ΟΜΟΝΟΙΑ της ελληνικής μειονότητας στη Διάσκεψη της ΔΑΣΕ στη Μόσχα (10/9/1991). Το επανέλαβε το Β' Πανηπειρωτικό Συνέδριο στην Πρέβεζα με τη σύμφωνη γνώμη της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ (Αύγουστος 1993). Το εξέφρασε στις 14/7/1993 ο τότε πρωθυπουργός Κων. Μητσοτάκης, λέγοντας ότι η Ελλάς ζητεί για την ελληνική μειονότητα ακριβώς ό,τι ζητούν οι Αλβανοί για τους ομοεθνείς τους στο Κοσσυφοπέδιο.

Μήπως είναι ευκαιρία να επαναφέρουμε το αίτημα, ώστε να προστατέψουμε πιο δυναμικά τους Βορειοηπειρώτες;

Κωνσταντίνος Χολέβας
δημοκρατία