Ό,τι κι αν σκέφτονταν οι επενδυτές που ξεφορτώνονταν ελληνικές μετοχές και ομόλογα αυτή την εβδομάδα -όπως οι νέοι φόβοι για τη σταθερότητα της ευρωζώνης- σίγουρα δεν ήταν η απεργία πείνας του 21χρονου αυτοαποκαλούμενου αναρχικού που βρίσκεται στη φυλακή για ένοπλη ληστεία.
Κι όμως, αυτό ήταν που επικράτησε στα τηλεοπτικά ειδησεογραφικά δίκτυα στην Ελλάδα και όχι η βουτιά των αγορών και οι άμεσες αιτίες που την προκάλεσαν, η νευρικότητα για την πιθανότητα ανάδειξης της άκρας αριστεράς στην εξουσία λόγω της αιφνιδιαστικής απόφασης του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά να επισπεύσει την εκλογή Προέδρου.
Πρώτη είδηση στα δελτία ήταν η συμφωνία την οποία «μαγείρεψαν» οι πολιτικοί για να σταματήσει ο Νίκος Ρωμανός την απεργία πείνας, επιτρέποντάς του να παρακολουθεί μαθήματα στο πανεπιστήμιο, αλλά φορώντας ηλεκτρονικό βραχιόλι.
Πέρα από το ενδιαφέρον γεγονός ότι ο Ρωμανός είναι καταδικασμένος ληστής τραπεζών που θέλει να σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων, υπάρχει μία πιο στενή σχέση από ό,τι φαίνεται ανάμεσα στη διαμαρτυρία του και την αναστάτωση στις αγορές.
Ο επίδοξος φοιτητής που αντιμετωπίζει ακόμη κατηγορίες για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, για πολλούς Έλληνες είναι σύμβολο της χώρας τους που υποφέρει, των απεγνωσμένων και πεινασμένων μετά από σχεδόν πέντε χρόνια σε κάτι που θεωρούν «άχρηστη υποτέλεια» στους σκληρούς ξένους πιστωτές.
Άλλοι έχουν πιο προκατειλημμένη άποψη για το Ρωμανό. Τον θεωρούν προνομιούχο ριζοσπαστικό της μεσαίας τάξης, ένα νέο άνδρα του οποίου η πλουσιοπάροχη ανατροφή, η αντικαθεστωτική πολιτική και τα όμορφα χαρακτηριστικά μοιάζουν περίεργα πολύ με του Αλέξη Τσίπρα, του 40χρονου επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ που είναι το αντικείμενο μίσους των ξένων επενδυτών και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Ενδεχομένως να περιμένει μία πολιτική καριέρα το Νίκο Ρωμανό αφού ολοκληρώσει την ποινή και τις οικονομικές του σπουδές. Αυτό που ενοχλεί τους εταίρους στην ευρωζώνη, όμως, είναι εάν ο κ. Τσίπρας θα αντικαταστήσει τον κ. Σαμαρά στην πρωθυπουργία – και εάν γίνει έτσι, εάν θα τους εξοργίσει συμπεριφερόμενος σαν τον Τρότσκι, τον Μπολσεβίκο που επέμενε αποκηρύσσοντας το εξωτερικό χρέος της τσαρικής Ρωσίας ή εάν θα τους καθησυχάσει μιμούμενος τον Φρανσουά Ολάντ, το Γάλλο πρόεδρο του οποίου τα σοσιαλιστικά συνθήματα πέφτουν σαν τα φύλλα του φθινοπώρου.
Η προεδρική εκλογική δίνει στον κ. Τσίπρα ένα άρωμα εξουσίας. Ο συνασπισμός του κ. Σαμαρά θα δυσκολευθεί να συγκεντρώσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία τριών πέμπτων που απαιτείται για να εκλέξει τον Σταύρο Δήμα, πρώην επίτροπο της Ε.Ε., στην προεδρία. Και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προβάδισμα τριών με επτά ποσοστιαίων μονάδων στις δημοσκοπήσεις.
Εκ πρώτης όψεως, αυτό το σενάριο φαίνεται πολύ επικίνδυνο και για αυτό το χρηματιστήριο της Αθήνας υπέστη την Τρίτη τη μεγαλύτερη ημερήσια βουτιά από το 1987. Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Τσίπρας υποστηρίζει μία δραστική αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους κι αυτό θα ήταν ένα πολιτικά εκρηκτικό βήμα για τις πιστώτριες χώρες. Θα αποδείξει ότι ήταν ανοησίες οι διαβεβαιώσεις που δόθηκαν στους Γερμανούς και σε άλλους Ευρωπαίους ψηφοφόρους πως η Ελλάδα, κάποια στιγμή, θα αποπληρώσει πλήρως τα δάνεια των πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που έλαβε. Η αλληλεγγύη στην ευρωζώνη μπορεί να οδηγηθεί στα όρια.
Κι όμως, σε ορισμένα σημεία, ο κ. Τσίπρας υποστηρίζει όσα λένε και αρκετοί από τους πιο γνωστούς ξένους οικονομολόγους. Είναι μάλλον απίθανο να αποπληρώσει ποτέ η Αθήνα τα χρέη της. Σε κάθε περίπτωση, οι πιστωτές της έχουν ήδη παρατείνει τη διάρκεια των δανείων πολύ μακριά στο μέλλον και έχουν ήδη μειώσει σημαντικά το επιτόκιο. Μερική διαγραφή του χρέους μπορεί να προσελκύσει ξένες επενδύσεις δίνοντας στην Ελλάδα τη δυνατότητα να δανειστεί με πιο ευνοϊκούς όρους και μπορεί να δώσει ζωή στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
Αδιαμφισβήτητα, το πραγματικά ανόητο σημείο στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η αποφασιστικότητά του να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να αποδυναμώσει τις προσπάθειες των πιστωτών να καταστήσουν το ελληνικό δημόσιο αποδοτικό για πρώτη φορά μετά από 182 χρόνια ανεξαρτησίας.
Αυτές οι πολιτικές δείχνουν τον κ. Τσίπρα λιγότερο σαν άγριο εξτρεμιστή – αν και ήταν κομουνιστής στα νιάτα του – και περισσότερο σαν την εκδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου – του πολιτικού που έχτισε το πελατειακό πολιτικό σύστημα το οποίο έφερε την Ελλάδα στον όλεθρο – για τον 21ο αιώνα.
Οι πιθανότητες είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ – ακόμη κι αν βρεθεί στην κυβέρνηση – δεν θα είναι αρκετά ισχυρός για να εφαρμόσει πλήρως τις πολιτικές του. Κατ' αρχάς η εκλογική του βάση δεν δείχνει ικανή να του δώσει κυβερνητική αυτοδυναμία. Στο πλαίσιο ενός συνασπισμού, θα πρέπει να κάνει συμβιβασμούς.
Το πιο σημαντικό είναι πως η διεθνής θέση της Ελλάδας είναι αδύναμη και οιαδήποτε νέα κυβέρνηση θα πρέπει να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές. Οι ΗΠΑ, αν και επικρίνουν τον τρόπο που διαχειρίζεται η Γερμανία την κρίση στην ευρωζώνη, ποτέ δεν θα συμμαχούσαν με έναν δυσλειτουργικό και μικρό παίκτη, όπως η Ελλάδα, ενάντια στο Βερολίνο, που είναι η πιο ισχυρή δύναμη της Ευρώπης.
Η Ρωσία, αν και είναι κοντά στην Ελλάδα λόγω θρησκείας, βρίσκεται στα μαύρα κατάστιχα της Δύσης λόγω της παρέμβασης στην Ουκρανία και θα ήταν παρακινδυνευμένο για την Αθήνα να στηρίξει τις ελπίδες της στη Μόσχα. Η Κίνα είναι πάντα σε επιφυλακή για επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα, αλλά εκτιμά επίσης την ανάγκη για μία σταθερή, ενωμένη ευρωζώνη. Σε ό,τι αφορά την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και άλλες χώρες που χρειάστηκαν τα κεφάλαια του μηχανισμού στήριξης, καμία – ούτε καν η Κύπρος – δεν έχει διάθεση να συνδεθεί με την Αθήνα.
Αυτό που θα πρέπει να απασχολεί τους Ευρωπαίους ηγέτες και επενδυτές δεν είναι η κοινοβουλευτική αριθμητική στην Αθήνα, ούτε οι περικοπές που θέλουν οι πιστωτές στον προϋπολογισμό του 2015. Είναι εάν η Ελλάδα έχει ή όχι τη θέληση και την ικανότητα να συνεχίσει στον επίπονο δρόμο της προσπάθειας εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε το 2010 ή εάν θα διατηρήσει τις παλαιές δομές των πελατειακών σχέσεων, της διαφθοράς και της ολιγαρχίας, υπό το προσωπείο της υπακοής στους ξένους ηγεμόνες.
Κι όμως, αυτό ήταν που επικράτησε στα τηλεοπτικά ειδησεογραφικά δίκτυα στην Ελλάδα και όχι η βουτιά των αγορών και οι άμεσες αιτίες που την προκάλεσαν, η νευρικότητα για την πιθανότητα ανάδειξης της άκρας αριστεράς στην εξουσία λόγω της αιφνιδιαστικής απόφασης του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά να επισπεύσει την εκλογή Προέδρου.
Πρώτη είδηση στα δελτία ήταν η συμφωνία την οποία «μαγείρεψαν» οι πολιτικοί για να σταματήσει ο Νίκος Ρωμανός την απεργία πείνας, επιτρέποντάς του να παρακολουθεί μαθήματα στο πανεπιστήμιο, αλλά φορώντας ηλεκτρονικό βραχιόλι.
Πέρα από το ενδιαφέρον γεγονός ότι ο Ρωμανός είναι καταδικασμένος ληστής τραπεζών που θέλει να σπουδάσει διοίκηση επιχειρήσεων, υπάρχει μία πιο στενή σχέση από ό,τι φαίνεται ανάμεσα στη διαμαρτυρία του και την αναστάτωση στις αγορές.
Ο επίδοξος φοιτητής που αντιμετωπίζει ακόμη κατηγορίες για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, για πολλούς Έλληνες είναι σύμβολο της χώρας τους που υποφέρει, των απεγνωσμένων και πεινασμένων μετά από σχεδόν πέντε χρόνια σε κάτι που θεωρούν «άχρηστη υποτέλεια» στους σκληρούς ξένους πιστωτές.
Άλλοι έχουν πιο προκατειλημμένη άποψη για το Ρωμανό. Τον θεωρούν προνομιούχο ριζοσπαστικό της μεσαίας τάξης, ένα νέο άνδρα του οποίου η πλουσιοπάροχη ανατροφή, η αντικαθεστωτική πολιτική και τα όμορφα χαρακτηριστικά μοιάζουν περίεργα πολύ με του Αλέξη Τσίπρα, του 40χρονου επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ που είναι το αντικείμενο μίσους των ξένων επενδυτών και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Ενδεχομένως να περιμένει μία πολιτική καριέρα το Νίκο Ρωμανό αφού ολοκληρώσει την ποινή και τις οικονομικές του σπουδές. Αυτό που ενοχλεί τους εταίρους στην ευρωζώνη, όμως, είναι εάν ο κ. Τσίπρας θα αντικαταστήσει τον κ. Σαμαρά στην πρωθυπουργία – και εάν γίνει έτσι, εάν θα τους εξοργίσει συμπεριφερόμενος σαν τον Τρότσκι, τον Μπολσεβίκο που επέμενε αποκηρύσσοντας το εξωτερικό χρέος της τσαρικής Ρωσίας ή εάν θα τους καθησυχάσει μιμούμενος τον Φρανσουά Ολάντ, το Γάλλο πρόεδρο του οποίου τα σοσιαλιστικά συνθήματα πέφτουν σαν τα φύλλα του φθινοπώρου.
Η προεδρική εκλογική δίνει στον κ. Τσίπρα ένα άρωμα εξουσίας. Ο συνασπισμός του κ. Σαμαρά θα δυσκολευθεί να συγκεντρώσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία τριών πέμπτων που απαιτείται για να εκλέξει τον Σταύρο Δήμα, πρώην επίτροπο της Ε.Ε., στην προεδρία. Και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προβάδισμα τριών με επτά ποσοστιαίων μονάδων στις δημοσκοπήσεις.
Εκ πρώτης όψεως, αυτό το σενάριο φαίνεται πολύ επικίνδυνο και για αυτό το χρηματιστήριο της Αθήνας υπέστη την Τρίτη τη μεγαλύτερη ημερήσια βουτιά από το 1987. Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Τσίπρας υποστηρίζει μία δραστική αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους κι αυτό θα ήταν ένα πολιτικά εκρηκτικό βήμα για τις πιστώτριες χώρες. Θα αποδείξει ότι ήταν ανοησίες οι διαβεβαιώσεις που δόθηκαν στους Γερμανούς και σε άλλους Ευρωπαίους ψηφοφόρους πως η Ελλάδα, κάποια στιγμή, θα αποπληρώσει πλήρως τα δάνεια των πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που έλαβε. Η αλληλεγγύη στην ευρωζώνη μπορεί να οδηγηθεί στα όρια.
Κι όμως, σε ορισμένα σημεία, ο κ. Τσίπρας υποστηρίζει όσα λένε και αρκετοί από τους πιο γνωστούς ξένους οικονομολόγους. Είναι μάλλον απίθανο να αποπληρώσει ποτέ η Αθήνα τα χρέη της. Σε κάθε περίπτωση, οι πιστωτές της έχουν ήδη παρατείνει τη διάρκεια των δανείων πολύ μακριά στο μέλλον και έχουν ήδη μειώσει σημαντικά το επιτόκιο. Μερική διαγραφή του χρέους μπορεί να προσελκύσει ξένες επενδύσεις δίνοντας στην Ελλάδα τη δυνατότητα να δανειστεί με πιο ευνοϊκούς όρους και μπορεί να δώσει ζωή στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
Αδιαμφισβήτητα, το πραγματικά ανόητο σημείο στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η αποφασιστικότητά του να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να αποδυναμώσει τις προσπάθειες των πιστωτών να καταστήσουν το ελληνικό δημόσιο αποδοτικό για πρώτη φορά μετά από 182 χρόνια ανεξαρτησίας.
Αυτές οι πολιτικές δείχνουν τον κ. Τσίπρα λιγότερο σαν άγριο εξτρεμιστή – αν και ήταν κομουνιστής στα νιάτα του – και περισσότερο σαν την εκδοχή του Ανδρέα Παπανδρέου – του πολιτικού που έχτισε το πελατειακό πολιτικό σύστημα το οποίο έφερε την Ελλάδα στον όλεθρο – για τον 21ο αιώνα.
Οι πιθανότητες είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ – ακόμη κι αν βρεθεί στην κυβέρνηση – δεν θα είναι αρκετά ισχυρός για να εφαρμόσει πλήρως τις πολιτικές του. Κατ' αρχάς η εκλογική του βάση δεν δείχνει ικανή να του δώσει κυβερνητική αυτοδυναμία. Στο πλαίσιο ενός συνασπισμού, θα πρέπει να κάνει συμβιβασμούς.
Το πιο σημαντικό είναι πως η διεθνής θέση της Ελλάδας είναι αδύναμη και οιαδήποτε νέα κυβέρνηση θα πρέπει να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές. Οι ΗΠΑ, αν και επικρίνουν τον τρόπο που διαχειρίζεται η Γερμανία την κρίση στην ευρωζώνη, ποτέ δεν θα συμμαχούσαν με έναν δυσλειτουργικό και μικρό παίκτη, όπως η Ελλάδα, ενάντια στο Βερολίνο, που είναι η πιο ισχυρή δύναμη της Ευρώπης.
Η Ρωσία, αν και είναι κοντά στην Ελλάδα λόγω θρησκείας, βρίσκεται στα μαύρα κατάστιχα της Δύσης λόγω της παρέμβασης στην Ουκρανία και θα ήταν παρακινδυνευμένο για την Αθήνα να στηρίξει τις ελπίδες της στη Μόσχα. Η Κίνα είναι πάντα σε επιφυλακή για επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα, αλλά εκτιμά επίσης την ανάγκη για μία σταθερή, ενωμένη ευρωζώνη. Σε ό,τι αφορά την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και άλλες χώρες που χρειάστηκαν τα κεφάλαια του μηχανισμού στήριξης, καμία – ούτε καν η Κύπρος – δεν έχει διάθεση να συνδεθεί με την Αθήνα.
Αυτό που θα πρέπει να απασχολεί τους Ευρωπαίους ηγέτες και επενδυτές δεν είναι η κοινοβουλευτική αριθμητική στην Αθήνα, ούτε οι περικοπές που θέλουν οι πιστωτές στον προϋπολογισμό του 2015. Είναι εάν η Ελλάδα έχει ή όχι τη θέληση και την ικανότητα να συνεχίσει στον επίπονο δρόμο της προσπάθειας εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε το 2010 ή εάν θα διατηρήσει τις παλαιές δομές των πελατειακών σχέσεων, της διαφθοράς και της ολιγαρχίας, υπό το προσωπείο της υπακοής στους ξένους ηγεμόνες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου