Χαρτί υγείας ~ Η Ιστορία του Κωλόχαρτου +Απάντηση στο αιώνιο ερώτημα

Για πολλούς αιώνες, τη δουλειά αυτού του αντικειμένου, την εκτελούσαν φύλλα δέντρων και κουρέλια. Σήμερα υπάρχουν υπεραπαλά μοντέλα χαρτιού, αρωματικά, χρωματιστά...

Έχει καταλάβει αναπόσπαστη θέση στην καθημερινότητά μας και μάλιστα αποτελεί μία από τις κυριότερες προόδους στην ατομική υγιεινή. Ωστόσο, το αγαθό αυτό, δεν αποτελεί παρά δημιουργία των τελευταίων μόλις δεκαετιών!

- Με τί σκουπίζονταν στην αρχαία Ελλάδα;
- Πόσο καταναλώνει ο κάθε Έλληνας;
- Τί απάντησαν 10.000 Έλληνες στο πώς πρέπει να μπαίνει το ρολό στην τουαλέτα;


Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς διάφορα υλικά και αντικείμενα που, σε περίπτωση ανάγκης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προσωπική υγιεινή μετά την αφόδευση.

Σώζονται μαρτυρίες σχετικά με τη χρησιμοποίηση διάφορων υλικών, από τα πιο προβλέψιμα ως τα πιο ευφάνταστα, που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς και χρησιμοποιήθηκαν σε διαφορετικές εποχές και καταστάσεις. Κάποια από αυτά είναι φύλλα από δέντρα και φυτά, βρύα, πέτρες, μαλλί (από πρόβατα ή άλλα ζώα), κοχύλια, στάχυα καλαμποκιού, χιόνι, φλοιός δέντρου, δέρματα, πανιά, και φυσικά χαρτί κάθε είδους και μεγέθους, συμπεριλαμβανομένου του... τσιγαρόχαρτου!

Στις αραβικές χώρες χρησιμοποιούσαν μέχρι πρόσφατα για το συγκεκριμένο σκοπό το αριστερό χέρι, το επονομαζόμενο «κακό», και για αυτόν το λόγο δεν επιτρεπόταν ούτε να φάνε ούτε να κάνουν χειραψία με αυτό το χέρι.

Γνωρίζουμε ότι στη αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν πέτρες και κεραμικά θραύσματα (άουτς), ενώ οι Ρωμαίοι της εποχής του Χριστού χρησιμοποιούσαν για τον ίδιο σκοπό ένα σφουγγάρι με ξύλινη λαβή, το οποίο βουτούσαν σε αλμυρό νερό.

Αλμυρό σφουγγάρι / Xylospongium στα Λατινικά, ξυλοσπόγγος ελλινιστί...

Δημόσιες τουαλέτες επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Οι πρώτοι...

Οι πρώτοι που κατέφυγαν στο χαρτί για την προσωπική υγιεινή τους υπήρξαν οι Κινέζοι. Σώζεται ένα έγγραφο από το έτος 589, στο οποίο ένας αξιωματούχος της αυτοκρατορικής αυλής εκφράζει τη γνώμη ότι δεν είναι σωστό να χρησιμοποιούνται για αυτή τη δουλειά έγγραφα που περιέχουν αποφθέγματα ή σχόλια σοφών αντρών ή αποσπάσματα των πέντε κλασικών βιβλίων του κομφουκιανισμού.

Από την άλλη μεριά, οι κοινωνικές διαφορές υπήρχαν ανέκαθεν και αντικατοπτρίζονταν σε όλες τις πτυχές της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής, ακόμα και σε αυτήν που αποτελεί το θέμα του άρθρου μας. Για να μείνουμε στη χώρα από την οποία αντλήσαμε το τελευταίο παράδειγμα, την Κίνα, γνωρίζουμε ότι από το έτος 1391 κατασκεύαζε χαρτί υγείας, σε μεγάλα φύλλα 60x90 εκατοστών, το οποίο όμως προοριζόταν για αποκλειστική χρήση του αυτοκράτορα.


Χαρτί από κάνναβη...

Όσο πλησιάζουμε στη σύγχρονη εποχή, παρατηρούμε ότι για πολύ καιρό χρησιμοποιήθηκε για την ατομική υγιεινή χαρτί περιτυλίγματος ή εφημερίδας. Όταν άρχισε να κατασκευάζεται ειδικό χαρτί
για τη συγκεκριμένη χρήση, οι κατασκευαστές φρόντισαν να έχει τις εξής σημαντικές ιδιότητες: να είναι απαλό και απορροφητικό και να διαλύεται εύκολα στο αποχετευτικό δίκτυο. 

Το φυτό Musa Textilis

Η πρώτη μάρκα που κυκλοφόρησε στο εμπόριο ήταν του Τζόζεφ Γκάγιετι στη Νέα Υόρκη το 1857. Διετϊθετο σε κουτιά των 300 φύλλων που πωλούνταν στην τιμή των 50 σεντς, ως φαρμακευτικό προϊόν για την πρόληψη και αντιμετώπιση των αιμορροΐδων. Κατασκευαζόταν από ίνα κάνναβης της Μανίλας (Musa Textilis), ενός φυτού που ευδοκιμεί στις Φιλιππίνες και μοιάζει με μπανάνα.


 
Η εποχή της άνεσης

Στα τέλη του19ου αι., η τουαλέτα γνωρίζει μια πραγματική επανάσταση. Το καζανάκι του Τόμας Κράπερ, με ενσωματωμένο πλωτήρα (το γνωστό φλοτέρ), γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, καθώς όλο και περισσότερα νοικοκυριά σπεύ­δουν να το αποκτήσουν.

Και η άφιξη του ρολού υγείας με διάτρητο χαρτί για την εύκολη αποκοπή των φύλλων σηματοδοτεί τη δεύτερη μεγάλη επανάσταση που λαμβάνει χώρα την ίδια περίπου εποχή. Το πρωτοεισήγαγε στην Αγγλία ο Γουόλτερ Τζέιμς Άλκοκ το 1879.  Ήταν τετράγωνα χαρτάκια, σαν χαρτοπετσέτες, που λίγο διέφεραν σε τραχύτητα από γυαλόχαρτο. Την εφεύρεση μιμήθηκαν οι Αμερικανοί το 1907 με χαρτί που ήταν σαφώς πιο μαλακό: έμοιαζε με το καπιτονέ χαρτί που κολλάνε πλαστελίνες τα νήπια. Για την πραγματική επανάσταση των αφράτων χαρτικών υγείας χρειάστηκε να βιώσουμε πρώτα τη σκληρότερη κρίση: τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.


Το 1942 κάνει την εμφάνιση του στην Αγγλία το δίφυλλο χαρτί, ενώ παράλληλα αυξανόταν αισθητά η πολυπόθητη απαλότητα.

Από εκεί και πέρα, οι καινοτομίες διαδέχονται η μια την άλλη: το 1954 εμφανίζεται το πρώτο έγχρωμο χαρτί υγείας- το 1964 κυκλοφορεί στο εμπόριο αρωματισμένο χαρτί τουαλέτας- το 1973 αποκτά για πρώτη φορά μια ευχάριστη σπογγώδη υφή, που του χαρίζει έξτρα απορροφητικότητα.






Σε διαδικτυακή ψηφοφορία που συμμετείχαν περίπου 10.000 Έλληνες, για το αίωνιο ερώτημα, εάν το χαρτί υγείας μπαίνει με τη φορά ανοίγματος από πάνω ή κάτω, οι περισσότεροι απάντησαν:

Krasoblog






Extra: Η Ιστορία της τουαλέτας...

Οι πρώτες δημόσιες τουαλέτες στην ανθρώπινη ιστορία αποτελούν δημιούργημα των Κρητών της Μινωικής εποχής. Πλήρως εξοπλισμένες με ξύλινο κάθισμα, καζανάκι, καθαρό νερό, οικιακού τύπου αποχετεύσεις που μετέφεραν τις ακαθαρσίες σε μεγαλύτερους αγωγούς. Πράγμα μοναδικό για την εποχή εκείνη ήταν ότι υπήρχε ξεχωριστό δίκτυο ομβρίων και ακαθάρτων λυμάτων που οδηγούνταν στον ποταμό Καίρατο και το πλέον απίστευτο είναι ότι το αποχετευτικό ομβρίων λειτουργεί άψογα έως και σήμερα άνευ αποφρακτικών δυσλειτουργιών.

Μετά την μινωική αυλή, οι δημόσιες τουαλέτες κάνουν την επανεμφάνισή τους στην αρχαία Ρώμη, ενώ το καζανάκι θα χρειαστεί πολύ περισσότερο καιρό: ένας πρώτος, πρωτόγονος τύπος του επανεφευρέθηκε περίπου τρεις χιλιάδες χρόνια αργότερα.

Στην Αρχαία Αθήνα του Σόλωνα έχουμε την πρώτη γνωστή απαγόρευση πετάγματος ακαθαρσιών στο δρόμο. Υπεύθυνοι για την απομάκρυνσή τους από την πόλη ήταν οι ιδιοκτήτες των κατοικιών, που έπρεπε να τις μεταφέρουν στην εξοχή και κάπου όπου δε θα μόλυναν το νερό. Οι Αθηναίοι γνώριζαν τη σχέση νερού και λοιμών, όπως φαίνεται.

Στη Ρώμη και πολλά από τα αστικά κέντρα όπου η ρωμαϊκή κυριαρχία συνοδεύτηκε από έργα, οι τουαλέτες δεν ήταν δημόσιες μόνον διότι όλοι μπορούσαν να τις επισκεφθούν, αλλά και γιατί αποτελούσαν συνέχεια της αγοράς. Εδώ οι πολίτες μαζεύονταν για να συζητήσουν, να διαλεχθούν, να πάρουν αποφάσεις, να κάνουν φιλίες, να παίξουν. Ο περιβάλλον χώρος ήταν προσεκτικά διακοσμημένος, με ωραίες και χαρούμενες παραστάσεις, συχνά με θέματα που εμπνέονταν από το νερό.

 Ο δημόσιος χαρακτήρας δεν ήταν από ανάγκη: στη Ρώμη ούτε ο βασιλιάς δεν πήγαινε μόνος του στην τουαλέτα. Η αυτοκρατορική τοιαύτη, πολυτελώς διακοσμημένη με ψηφιδωτά και αγάλματα, είχε τρεις θέσεις, ώστε ο αυτοκράτωρ να μη χρειάζεται να διακόψει μια συζήτηση εξαιτίας δευτερευόντων ζητημάτων που ξαφνικά ενέσκυψαν.

Οι \"λεκάνες\" των ρωμαϊκών τουαλετών ήταν συνεχόμενες, η μία δίπλα στην άλλη, περί του δωματίου, έτσι ώστε να βοηθούν την κοινωνικότητα. Σε κάποιες περιοχές, όπως η Έφεσος, και κοντά σε σημαντικά έργα, όπως το εκεί θέατρο, είχαν κτιστεί και ανοικτές τουαλέτες στη σειρά, ώστε οι επισκέπτες τους να μην χάνουν την επαφή με τα δρώμενα. Κάτω από τις θέσεις των τουαλετών, διέρχονταν συνεχώς καθαρό νερό, το οποίο και απομάκρυνε τις ακαθαρσίες.

Το ρωμαϊκό αποχετευτικό σύστημα ήταν ότι πιο ανεπτυγμένο είχε δει ως τότε ο κόσμος, και ότι πιο ανεπτυγμένο θα έβλεπε για πολλούς αιώνες ακόμη. Ο ρόλος του νερού, η σημασία του, τους ήταν γνωστά και σε αυτό οφείλουμε τα τόσα εξαίρετα ρωμαϊκά υδραγωγεία, κάποια εξ των οποίων λειτουργούσαν μέχρι τον 20ο αιώνα- μεταξύ τους και το Αδριάνειο υδραγωγείο των Αθηνών.

Το νερό που έφτανε στις ρωμαϊκές πόλεις χρησιμοποιούνταν για την καθαριότητα, την πόση αλλά και το στολισμό με τα, αγαπητά στους Ρωμαίους, σιντριβάνια. Στην πρωτεύουσά τους, όμως, αντιμετώπιζαν συχνά προβλήματα, καθώς ο διαρκώς αυξανόμενος πληθυσμός απαιτούσε και διαρκή αύξηση των ποσοτήτων ύδατος που χρειαζόταν.

Όταν η Ρώμη άρχισε να αποκτά τις Insula, τις \"εργατικές πολυκατοικίες\" της, άρχισε να έχει προβλήματα καθαριότητας των δρόμων. Οι φτωχοδιάβολοι που κατοικούσαν στον πέμπτο ή έκτο όροφο ενός τέτοιου κτιρίου, χωρίς νερό ή υποδομές για νερό, δεν κατέβαιναν για να επισκεφθούν τις δημόσιες τουαλέτες. Προτιμούσαν να χρησιμοποιούν δοχεία νυκτός, που τα άδειαζαν σε κάποιο κεντρικό βαρέλι της οικοδομής ή τα πετούσαν στο λόφο ακαθαρσιών της γειτονιάς, απ\' όπου περνούσε και τα μάζευε κάρο, για να τα μεταφέρει στην εξοχή, να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα.

Υπάρχουν και αναφορές περιπτώσεων κατά τις οποίες, παρ\' ότι κάτι τέτοιο απαγορευόταν αυστηρά, οι χρήστες των δοχείων νυκτός τα άδειαζαν από το παράθυρο, και όποιον πάρει το βόλι. Το δε βόλι δεν ήταν υγρό: τα ούρα - η αμμωνία, δηλαδή- ήταν πολύτιμο λευκαντικό τη ρωμαϊκή εποχή και γι\' αυτό τα συγκέντρωναν σε άλλα δοχεία ώστε να τα πουλήσουν στους γναφείς, για να λευκάνουν το μαλλί.