Θα χρειαστείτε ένα ζεστό παλτό, ορειβατικά παπούτσια για περπάτημα στον πάγο και έναν καλό φακό. Η περιπέτεια θα είναι πρωτόγνωρη αλλά καθόλου κουραστική -αντίθετα, θα νιώθετε ανάλαφροι σαν πούπουλο.Βρίσκεστε στον Πλούτωνα, έναν παγωμένο πλανήτη νάνο στη μεθόριο του Ηλιακού Συστήματος.
Το πλουτώνιο έτος διαρκεί 248 γήινα χρόνια, οπότε θα πρέπει να περιμένετε πολύ μέχρι να θαυμάσετε την πλήρη εναλλαγή των εποχών.
Και τι εναλλαγή! Σε αντίθεση με τη Γη, της οποίας ο άξονας περιστροφής είναι σχεδόν κάθετος στο επίπεδο του Ηλιακού Συστήματος, ο Πλούτωνας περιστρέφεται γύρω από έναν νοητό άξονα με κλίση 120 μοιρών.
Και αυτό σημαίνει ότι η έννοια της μέρας και της νύχτας παίρνουν νέες διαστάσεις: η περιοχή του νότιου πόλου παραμένει βυθισμένη στο σκοτάδι εδώ και 20 χρόνια, και δεν θα ξαναδεί τον Ήλιο να ανατέλλει για ακόμα οκτώ δεκαετίες.
Ακόμα κι εδώ, όμως, το σκότος δεν είναι απόλυτο. Ο νότιος πόλος λούζεται στο απαλό φεγγαρόφωτο του δορυφόρου Χάροντα, όπως η Πανσέληνος φωτίζει τις σκοτεινές νύχτες στη Γη. Το λυκόφως μόλις που αρκεί για να μην σκοντάψετε στον πάγο.
Ο Χάροντας, αναφέρει η NASA, βρίσκεται τόσο κοντά στον Πλούτωνα ώστε φαίνεται επτά φορές μεγαλύτερος από ό,τι η Σελήνη στον ουρανό της Γης.
Επιπλέον, ο Χάροντας δείχνει πάντα την ίδια πλευρά του στον Πλούτωνα, και ο Πλούτωνας δείχνει πάντα το ίδιο πρόσωπο στον Χάροντα. Αυτό σημαίνει ότι το φεγγάρι μένει αιώνια ακίνητο στον ουρανό. Αν μάλιστα μείνετε εδώ έξι μέρες και 10 λεπτά, όσο διαρκεί το ημερονύκτιο του Πλούτωνα, θα δείτε όλες τις φάσεις του Χάροντα, από το μισοφέγγαρο μέχρι την «Πανσέληνο».
Ίσως μάλιστα καταφέρετε να δείτε και τους υπόλοιπους τέσσερις δορυφόρους του Πλούτωνα: τη Νύχτα, την Ύδρα, τον Κέρβερο και τη Στύγα, όλοι τους με ονόματα που σχετίζονται με τον Κάτω Κόσμο. Είναι πολύ μικρότεροι από τον Χάροντα, αμυδρές κουκκίδες στον ουρανό.
Ο πλανήτης νάνος έχει τρεις φορές μικρότερο όγκο από τη Σελήνη και ολόκληρη η επιφάνειά του έχει περίπου την έκταση της Ρωσίας. Για να τη θαυμάσετε σε όλο της το μεγαλείο, μεταφερθείτε στην περιοχή του βόρειου πόλου, η οποία παραμένει λουσμένη στο φως εδώ και δεκαετίες.
Βρισκόμαστε όμως περίπου 40 φορές μακρύτερα από τον Ήλιο σε σχέση με τη Γη, και η λιακάδα είναι 1.000 φορές πιο ασθενική -σαν το προχωρημένο σούρουπο στο μητρικό σας πλανήτη.
Το πιθανότερο είναι ότι μπορείτε να κοιτάξετε τον Ήλιο κατάματα στο παρατεταμένο μεσημέρι. Ο υπόλοιπος ουρανός όμως φαίνεται σχεδόν κατάμαυρος, αφού η ατμόσφαιρα του Πλούτωνα είναι 100.000 με ένα εκατομμύριο φορές πιο αραιή από της Γης. Σημαδεύεται μόνο από περαστικά συννεφάκια αζώτου και μονοξειδίου του άνθρακα.
Το τοπίο γύρω σας σίγουρα δεν είναι αδιάφορο: ο Πλούτωνας παρουσιάζει εξαιρετικά έντονες αντιθέσεις. Άλλες περιοχές είναι κατάμαυρες σαν κάρβουνο, άλλες είναι καφεκόκκινες και άλλες καλυμμένες με απαστράπτοντα λευκό πάγο.
Η επιφάνεια αποτελείται κατά 98% από πάγο αζώτου, κατεψυγμένου σε θερμοκρασία γύρω στους -230 βαθμούς Κελσίου. Το κοκτέιλ συμπληρώνεται από ίχνη παγωμένου μονοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου -βράχια δεν διακρίνονται πουθενά.
Σε πολλά σημεία, ο πάγος καλύπτεται από μια σκούρα πορτοκαλί γλίτσα, ένα μαλακό στρώμα περίπλοκων ουσιών που σχηματίστηκε από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στα συστατικά της ατμόσφαιρας.
Την ώρα που εξερευνάτε το τοπίο, προσέξτε μην γλιστρήσετε στον πάγο. Θα μπορούσατε να πέσετε μέσα στις χαράδρες που πιθανότατα υπάρχουν στον πλανήτη-νάνο.
Ακόμα κι αν πέσετε, όμως, η πιθανότητα κατάγματος είναι μικρή: στον Πλούτωνα, η δύναμη της βαρύτητας είναι 15 φορές ασθενέστερη από ό,τι στη Γη. Αυτό σημαίνει ότι αν έχετε βάρος 100 κιλά, εδώ θα αισθάνεστε σαν να ήσασταν μόλις 6,7 κιλά. Ενδεχόμενο γλίστρημα θα οδηγούσε σε μια μια απόκοσμα αργή πτώση.
Σε περίπτωση ατυχήματος, πάντως, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το ασθενοφόρο θα αργήσει: το σήμα κινδύνου θα χρειαζόταν τουλάχιστον 4 ώρες για να φτάσει στη Γη με την ταχύτητα του φωτός.
Και, ακόμα και με το ταχύτερο σκάφος που έχει εκτοξευτεί ποτέ, οι πρώτες βοήθειες θα έφταναν έπειτα από τουλάχιστον εννέα χρόνια.
Στο μεταξύ προσπαθήστε να κρατηθείτε ζεστοί.
 |
| Οι παγωμένες πεδιάδες στην «καρδιά» του Πλούτωνα |
Πρώτο, ιστορικό πέρασμα από τον Πλούτωνα
Στις 14.50 ώρα Ελλάδας την Τετάρτη, το New Horizons βρέθηκε στην ελάχιστη απόστασή του από τον παγωμένο, αινιγματικό κόσμο, πριν τον αποχαιρετίσει για πάντα και βάλει πλώρη για ένα άλλο σώμα της ίδιας γειτονιάς.
Χάροντας και Πλούτωνας σε εικόνα που μετέδωσε το New Horizons στις 8 Ιουλίου (Πηγή: NASA / JHUAPL / Southwest Research Institute)
Το σκάφος δεν έχει στραμμένη την κεραία του προς τη Γη την ώρα που συλλέγει μετρήσεις και εικόνες υψηλής ανάλυσης. Το ενδεχόμενο να καταστραφεί στο μεταξύ από σωματίδια που περιβάλλουν τον Πλούτωνα δεν έχει αποκλειστεί.
Οι κρισιμότερες ώρες (ώρα Ελλάδας):
Η ώρα του ραντεβού: Στις 14.50, το New Horizons βρέθηκεσε απόσταση 12.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του Πλούτωνα, περίπου τρεις φορές μικρότερη σε σχέση με την απόσταση των τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων από τη Γη.
Θα συλλέξει έγχρωμες εικόνες ολόκληρου του ορατού ημισφαιρίου, με ανάλυση 0,5 χιλιομέτρων ανά εικονοστοιχείο, καθώς και ασπρόμαυρες εικόνες μιας στενής λωρίδας στην κεντρική ζώνη του πλανήτη νάνου, με υψηλότερη ανάλυση 100 μέτρων ανά εικονοστοιχείων.
Πέρασμα από τον Χάροντα: Λίγα λεπτά αργότερα, στις 15.04, το New Horizons πέρασε σε απόσταση 28.000 χιλιομέτρων από τον γκρίζο Χάροντα, το μεγαλύτερο από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα. Οι εικόνες που θα συλλέξει θα έχουν περίπου τη μισή ανάλυση σε σχέση με τις απεικονίσεις του πλανήτη νάνου.
Στη σκιά του Πλούτωνα: Στις 15.51, το New Horizons πέρασε μέσα από τη σκιά του Πλούτωνα. Θα μπορέσει έτσι να μελετήσει την αραιή ατμόσφαιρά του εξετάζοντας το λιγοστό ηλιακό φως που περνάει από μέσα της πριν φτάσει στα όργανα του σκάφους.
Επιπλέον, το σκάφος είχε την ευκαιρία να δει το νότιο πόλο του Πλούτωνα, ο οποίος παραμένει βυθισμένος στη νύχτα εδώ και 20 χρόνια, και δεν θα δει τον Ήλιο να ανατέλει για ακόμα οκτώ δεκαετίες. Ένα τμήμα της νυχτερινής πλευράς θα φωτίζεται από ένα εξωγήινο φεγγαρόφωτο: ηλιακό φως που ανακλάται στον Χάροντα πριν πέσει στον πλανήτη νάνο.
Στη σκιά του Χάροντα: Στις 17.18, το New Horizons πέρασε μέσα από τη σκιά του Χάροντα, οπότε θα μπορέσει να εξακριβώσει αν ο δορυφόρος διαθέτει ατμόσφαιρα.
Κλήση στο σπίτι: Στις 04.02 ώρα Ελλάδας την Τετάρτη, η μεγάλη στιγμή για τη NASA: Ένα προκαθορισμένο σήμα που ενημερώνει ότι το σκάφος επέζησε αναμένεται να φτάσει στη Γη. Θα χρειαστεί 4,5 ώρες για να διανύσει απόσταση 4,8 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων με την ταχύτητα του φωτός.
Οι πρώτες πολύτιμες εικόνες θα φτάσουν στη Γη την Τετάρτη.
Η ισχύς της κεραίας περιορίζεται στα 3 watt, και το σκάφος θα χρειαστεί 16 ολόκληρους μήνες για να ολοκληρώσει τη μετάδοση των δεδομένων που συγκέντρωσε.
Στην επόμενη φάση της αποστολής των 700 εκατομμυρίων δολαρίων, το New Horizons σχεδιάζεται να επισκεφθεί ένα ακόμα σώμα της Ζώνης του Κάιπερ, έναν δακτύλιο παγωμένων σωμάτων σαν τον Πλούτωνα που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα.
Το ποιο θα είναι το σώμα αυτό δεν έχει ακόμα αποφασιστεί.
|
| Η τελευταία εικόνα του Πλούτωνα που μετέδωσε το New Horizons πριν σταματήσει προσωρινά να επικοινωνεί με τη Γη (Φωτογραφία: NASA/JHUAPL/SWRI ) |
Κάτι φαίνεται να σαλεύει στο υπέδαφος του Πλούτωνα
Υπάρχει
κάτι πολύ παράξενο με τις τελευταίες εικόνες που μετάδωσε το New
Horizons από τον Πλούτωνα και τον δορυφόρο του Χάροντα: οι κρατήρες
είναι λίγοι και οι επιφάνειες των δύο σωμάτων δείχνουν να έχουν
ανανεωθεί σχετικά πρόσφατα. Και αυτό δείχνει ότι κάτι πρέπει να κινείται
κάτω από τον πάγο.
Η καλύτερη μέχρι στιγμής εικόνα του Πλούτωνα εστιάζεται σε μια περιοχή στη ζώνη του ισημερινού, στο κάτω τμήμα ενός γιγάντιου σχηματισμού σε σχήμα καρδιάς. Η μεγάλη έκπληξη είναι μια οροσειρά ύψους 3,5 χιλιομέτρων, η οποία δεσπόζει σε μια επιφάνεια από πάγο αζώτου και μεθανίου.
Ένας γιγάντιος σχηματισμός σε σχήμα καρδιάς, με πλάτος 1.600 χιλιόμετρα, κυριαρχεί στο ένα ημισφαίριο του Πλούτωνα. Η οροσειρά βρίσκεται κάτω δεξιά στα όρια της «καρδιάς» (Πηγή: NASA/APL/SwRI)
Το εντυπωσιακό με αυτή την περιοχή είναι η απουσία κρατήρων. Αν η επιφάνεια ήταν αρχαία, θα έπρεπε να είναι γεμάτη σημάδια από προσκρούσεις αστεροειδών. Η απουσία της υποδηλώνει ότι κάποια διαδικασία κάνει συνεχές «λίφτινγκ» στην επιφάνεια και σβήνει τους κρατήρες.
Το συμπέρασμα είναι είναι ότι τα βουνά πρέπει να σχηματίστηκαν τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια, μόλις πριν μια στιγμή στην κλίμακα του γεωλογικού χρόνου, ανέφερε ο Τζεφ Μουρ του Ερευνητικού Κέντρου Ames της NASA στην Καλιφόρνια.
Αυτό, επισημαίνει, υποδηλώνει ότι η περιοχή αυτή, η οποία καταλαμβάνει γύρω στο 1% της επιφάνειας του Πλούτωνα, ήταν γεωλογικά ενεργή στο πρόσφατο παρελθόν και δεν αποκλείεται να συνεχίζει να αλλάζει. «Μπορεί να είναι ενεργή ακόμα και σήμερα» λέει ο ερευνητής.
Η γεωλογική δραστηριότητα απαιτεί κάποια πηγή ενέργειας για να αναδιαμορφώνει τον πλανήτη νάνο. Ποια όμως μπορεί να είναι αυτή;
Το πιθανότερο είναι ότι το κέντρο του Πλούτωνα παραμένει σήμερα θερμό, λένε οι ερευνητές: ουράνιο και άλλα ραδιενεργά υλικά που βυθίστηκαν στο κέντρο του πλανήτη νάνου μετά το σχηματισμό του δεν αποκλείεται να απελευθερώνουν μέχρι και σήμερα θερμότητα με τη διάσπασή τους. Το ίδιο συμβαίνει εξάλλου με τον πυρήνα της Γης, ο οποίος παράγει αρκετή θερμότητα για να τροφοδοτεί τη γεωλογία του πλανήτη.
Πριν από το κοντινό πέρασμα του New Horizons, εξάλλου, οι πλανητολόγοι υποψιάζονταν ότι κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Πλούτωνα μπορεί να κρύβεται ένας υπόγειος, υγρός ωκεανός -ένα ερώτημα που μένει ακόμα ανοιχτό.
Ένα άλλο ερώτημα είναι η σύσταση των πλουτώνιων βουνών. Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του Πλούτωνα καλύπτονται από πάγους αζώτου, μεθανίου και μονοξειδίου του άνθρακα, όμως τα υλικά αυτά δεν είναι αρκετά σκληρά για να σχηματίζουν οροσειρές.
Το πιθανότερο είναι ότι τα βουνά αποτελούνται από πάγο νερού, ο οποίος συμπεριφέρεται περισσότερο σαν πέτρωμα σε αυτές τις θερμοκρασίες, γύρω στους -230 βαθμούς, αναφέρει ο Μπιλ ΜακΚίνον του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, επίσης μέλος της αποστολής.
Όπως φαίνεται, ο πάγος αζώτου και μεθανίου καλύπτει τον πλανήτη νάνο μόνο σε μια λεπτή κρούστα, κάτω από την οποία υπάρχει ένα υπόστρωμα παχύ υπόστρωμα πάγου.
Η επιφάνεια του Χάροντα δείχνει νεανική. Στο κέντρο της εικόνας, ένας μακρόστενος σχηματισμός από ρήγματα (Πηγή: NASA-JHUAPL-SwRI)
Ενδείξεις γεωλογικής δραστηριότητα παρουσιάζει εξάλλου ο Χάροντας, το μεγαλύτερο από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα.
Η γκρίζα επιφάνεια είναι σχεδόν καθαρή από κρατήρες και επομένως πρέπει να είναι νέα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ένας μακρόστενος σχηματισμός από χαράδρες και ρήγματα που εκτείνονται σε μήκος 1.000 χιλιομέτρων.
Και αυτές οι δομές σχηματίστηκαν πιθανότατα από εσωτερικές διεργασίες, ένδειξη ότι ο Χάροντας διατηρεί ζεστή την καρδιά του και είναι ακόμα γεωλογικά ζωντανός.
Πιο σαφή συμπεράσματα αναμένονται από τα δεδομένα του κοντινού περάσματος, των οποίων η μετάδοση θα διαρκέσει 16 μήνες.
Η καλύτερη μέχρι στιγμής εικόνα του Πλούτωνα εστιάζεται σε μια περιοχή στη ζώνη του ισημερινού, στο κάτω τμήμα ενός γιγάντιου σχηματισμού σε σχήμα καρδιάς. Η μεγάλη έκπληξη είναι μια οροσειρά ύψους 3,5 χιλιομέτρων, η οποία δεσπόζει σε μια επιφάνεια από πάγο αζώτου και μεθανίου.
Ένας γιγάντιος σχηματισμός σε σχήμα καρδιάς, με πλάτος 1.600 χιλιόμετρα, κυριαρχεί στο ένα ημισφαίριο του Πλούτωνα. Η οροσειρά βρίσκεται κάτω δεξιά στα όρια της «καρδιάς» (Πηγή: NASA/APL/SwRI)
Το εντυπωσιακό με αυτή την περιοχή είναι η απουσία κρατήρων. Αν η επιφάνεια ήταν αρχαία, θα έπρεπε να είναι γεμάτη σημάδια από προσκρούσεις αστεροειδών. Η απουσία της υποδηλώνει ότι κάποια διαδικασία κάνει συνεχές «λίφτινγκ» στην επιφάνεια και σβήνει τους κρατήρες.
Το συμπέρασμα είναι είναι ότι τα βουνά πρέπει να σχηματίστηκαν τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια, μόλις πριν μια στιγμή στην κλίμακα του γεωλογικού χρόνου, ανέφερε ο Τζεφ Μουρ του Ερευνητικού Κέντρου Ames της NASA στην Καλιφόρνια.
Αυτό, επισημαίνει, υποδηλώνει ότι η περιοχή αυτή, η οποία καταλαμβάνει γύρω στο 1% της επιφάνειας του Πλούτωνα, ήταν γεωλογικά ενεργή στο πρόσφατο παρελθόν και δεν αποκλείεται να συνεχίζει να αλλάζει. «Μπορεί να είναι ενεργή ακόμα και σήμερα» λέει ο ερευνητής.
Η γεωλογική δραστηριότητα απαιτεί κάποια πηγή ενέργειας για να αναδιαμορφώνει τον πλανήτη νάνο. Ποια όμως μπορεί να είναι αυτή;
Το πιθανότερο είναι ότι το κέντρο του Πλούτωνα παραμένει σήμερα θερμό, λένε οι ερευνητές: ουράνιο και άλλα ραδιενεργά υλικά που βυθίστηκαν στο κέντρο του πλανήτη νάνου μετά το σχηματισμό του δεν αποκλείεται να απελευθερώνουν μέχρι και σήμερα θερμότητα με τη διάσπασή τους. Το ίδιο συμβαίνει εξάλλου με τον πυρήνα της Γης, ο οποίος παράγει αρκετή θερμότητα για να τροφοδοτεί τη γεωλογία του πλανήτη.
Πριν από το κοντινό πέρασμα του New Horizons, εξάλλου, οι πλανητολόγοι υποψιάζονταν ότι κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Πλούτωνα μπορεί να κρύβεται ένας υπόγειος, υγρός ωκεανός -ένα ερώτημα που μένει ακόμα ανοιχτό.
Ένα άλλο ερώτημα είναι η σύσταση των πλουτώνιων βουνών. Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του Πλούτωνα καλύπτονται από πάγους αζώτου, μεθανίου και μονοξειδίου του άνθρακα, όμως τα υλικά αυτά δεν είναι αρκετά σκληρά για να σχηματίζουν οροσειρές.
Το πιθανότερο είναι ότι τα βουνά αποτελούνται από πάγο νερού, ο οποίος συμπεριφέρεται περισσότερο σαν πέτρωμα σε αυτές τις θερμοκρασίες, γύρω στους -230 βαθμούς, αναφέρει ο Μπιλ ΜακΚίνον του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, επίσης μέλος της αποστολής.
Όπως φαίνεται, ο πάγος αζώτου και μεθανίου καλύπτει τον πλανήτη νάνο μόνο σε μια λεπτή κρούστα, κάτω από την οποία υπάρχει ένα υπόστρωμα παχύ υπόστρωμα πάγου.
Η επιφάνεια του Χάροντα δείχνει νεανική. Στο κέντρο της εικόνας, ένας μακρόστενος σχηματισμός από ρήγματα (Πηγή: NASA-JHUAPL-SwRI)
Ενδείξεις γεωλογικής δραστηριότητα παρουσιάζει εξάλλου ο Χάροντας, το μεγαλύτερο από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα.
Η γκρίζα επιφάνεια είναι σχεδόν καθαρή από κρατήρες και επομένως πρέπει να είναι νέα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ένας μακρόστενος σχηματισμός από χαράδρες και ρήγματα που εκτείνονται σε μήκος 1.000 χιλιομέτρων.
Και αυτές οι δομές σχηματίστηκαν πιθανότατα από εσωτερικές διεργασίες, ένδειξη ότι ο Χάροντας διατηρεί ζεστή την καρδιά του και είναι ακόμα γεωλογικά ζωντανός.
Πιο σαφή συμπεράσματα αναμένονται από τα δεδομένα του κοντινού περάσματος, των οποίων η μετάδοση θα διαρκέσει 16 μήνες.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ
 |
| Εντυπωσιακή εικόνα του Πλούτωνα με χρώμα! |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου