Ο Μέγας Αλέξανδρος «παρήγγειλε» την Αμφίπολη

«Όλα τα στοιχεία συνηγορούν στην χρονολόγηση του τάφου στο τελευταίο τέταρτο του 4ου πΧ αιώνα και αποκαλύπτουν ένα μοναδικό ταφικό συγκρότημα της εποχής αυτής. Είναι ένα εκπληκτικό μακεδονικό ταφικό συγκρότημα» επανέλαβε, για πολλοστή φορά, η ανασκαφέας της Αμφίπολης και επίτιμη πλέον έφορος αρχαιοτήτων Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, από το βήμα του 8ου διεθνούς επιστημονικού συμποσίου για την αρχαία Μακεδονία.

«Στον περίβολο βρέθηκαν δύο επιγραφές «Παρέλαβον Ηφαιστίωνα» με το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα. Αυτές οι επιγραφές ήταν συμβόλαια παραλαβής του μνημείου. Το μονόγραμμα υπάρχει και στους ρόδακες της εισόδου. Πρόκειται για ένα μοναδικό ταφικό συγκρότημα, ένα έργο τέχνης, για το οποίο χρειάστηκαν πολλά χρήματα, πολύς χρόνος και πολύ φωτισμένοι τεχνίτες. Είναι της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κόστισε πολύ και δεν θα μπορούσε να το χρηματοδοτήσει ένας επιφανής Αμφιπολίτης. Η παραγγελία ήρθε από τον Μέγα Αλέξανδρο και σχετίζεται με τον Ηφαιστίωνα» τόνισε χαρακτηριστικά η κ. Περιστέρη, ολοκληρώνοντας την εισήγησή της, με τίτλο «ανασκαφή ταφικού συγκροτήματος Τύμβου Καστά Αμφίπολης 2012-2014» (η υπόθεση πρωτοπαρουσιάστηκε απο την ίδια και τους συνεργάτες της το Σεπτέμβριο του 2015 στο ΑΠΘ).

Το στίγμα του αμιγώς επιστημονικού προφίλ του συνεδρίου (που αφορά στην ανάγκη συντήρησης και μελέτης του πλούσιου, ήδη υπάρχοντος ανασκαφικού υλικού) έδωσε με την σημερινή εισήγησή της, τελευταία ημέρα των εργασιών του συνεδρίου, η ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ, διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα, Χρυσούλα Σαατσόγλου Παλιαδέλη, που παρουσίασε στους Έλληνες και ξένους συνέδρους, τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης της ερευνητικής της ομάδας στο εντυπωσιακό εύρημα (του 2008-2009), από την αγορά των Αιγών.

Το εύρημα εντοπίστηκε στη διάρκεια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στον τομέα του Ιερού της Εύκλειας (τμήμα της Αγοράς των Αιγών), στη Βεργίνα και αφορά σ΄ ένα μικρό σύνολο τριών κτερισμένων καύσεων σε ισάριθμα πολύτιμα οστεοδόχα αγγεία: (μια χρυσή κυλινδρική πυξίδα, που περιείχε τα οστά ενός εφήβου, μια ασημένια υδρία με τα οστά ώριμου, αλλά απροσδιόριστης ηλικίας και φύλου ατόμου και έναν παναθηναϊκού τύπου ασημένιο αμφορέα, με τα οστά ενός νηπίου 3-7 ετών, άγνωστου φύλου).

Σύμφωνα με την κ. Παλιαδέλη, «η δαπανηρή χρήση της καύσης, η εξαιρετική ποιότητα και η χρήση πολύτιμων υλικών (χρυσού και αργύρου) για την κατασκευή τους, μαζί με τα λιγοστά, αλλά πολύτιμα κτερίσματα (χρυσό στεφάνι βαλανιδιάς και ίχνη χρυσοΰφαντου ενδύματος στο πρώτο, χρυσό στεφάνι ελιάς και χρυσών διακοσμητικών στοιχείων στο τρίτο), είναι ανάλογα με τα ευρήματα των ασύλητων βασιλικών τάφων της γειτονικής Μεγάλης Τούμπας και επιτρέπουν τη συσχέτιση των νεκρών με τη βασιλική οικογένεια. Η ασφαλής χρονολόγηση του αποθέτη απόκρυψής τους στο τέλος του 4ου πΧ αιώνα, με βάση τα κεραμικά και νομισματικά ευρήματα του κλειστού αυτού ανασκαφικού συνόλου και ο τρόπος απόκρυψης, ανταποκρίνονται στο χωρίο του Ιουστίνου, για το δραματικό τέλος της γενιάς των Τημενιδών από τον Κάσσανδρο και επιτρέπουν την ταύτιση ενός από τους νεκρούς με τον Ηρακλή, γιό του Αλεξάνδρου και της Βαρσίνης (Ιουστ.16.2.3.)».

Εντυπωσιακότερη όλων προέκυψε η παρουσίαση στο ακροατήριο του συνεδρίου, της σχεδιασμένης παράστασης που εντοπίστηκε κατά την ειδική φωτογράφιση της ασημένιας (με λεπτή επιχρύσωση) επιφάνειας του- πάχους μόλις 0,5 χιλιοστού- ασημένιου παναθηναϊκού αμφορέα.

Ο αμφορέας έχει ύψος 93-96 εκ. (είναι μεγαλύτερος από τους συνήθεις που έχουν ύψος 75-78 εκ.) και διάμετρο 43 εκ. Παρά τον διαμελισμό του σε μεγάλο αριθμό θραυσμάτων, έγινε δυνατό να εντοπισθεί επιφάνεια χάραξης στο «σώμα» του αμφορέα, στην οποία διακρίνονται 11 μορφές (ανθρώπων ή θεών, έφιππων και μη πολεμιστών, που φέρουν ασπίδες κά, αλλά και δύο γυναικών). Η χαραγμένη παράσταση διατρέχει όλη την διάμετρο του σώματος του αμφορέα.

«Η αποκρυπτογράφηση της εντυπωσιακής παράστασης που διατηρείται χαραγμένη στο σώμα του αγγείου, με μοτίβα που θυμίζουν ανάλογα της μεγάλης ζωγραφικής, είναι ενδεχόμενο που θα φωτίσει ερωτήματα που αφορούν, όχι μόνον στην επιλογή του συγκεκριμένου σχήματος αγγείου, ως τεφροδόχου, αλλά και της συγκεκριμένης εικονογράφησης που θεωρήθηκε συμβατή με την ταφική χρήση του» είπε στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η κ. Παλιαδέλη, ενώ στη διάρκεια της εισήγησής της τόνισε, πως παρά του ότι το εύρημα δεν δίνει, ακόμη, στοιχεία για τη χρονολόγησή του, τοποθετείται ενδεχομένως στο τελευταίο τέταρτο του 4ου πΧ αιώνα και τα ερωτήματα που θέτει προς ιστορικούς και μελετητές είναι: αν επιλέχθηκε (και κατασκευάστηκε) αρχικά ως τεφροδόχος ή επιλέχθηκε πρόχειρα ανάμεσα στα σκεύη ενός ηγεμόνα της ελληνιστικής εποχής για την πρόχειρη ταφή μιας απρόσμενης, αλλά βασιλικού επιπέδου, καύσης στη Μακεδονία της εποχής.

Το 8ο διεθνές συμπόσιο για την Αρχαία Μακεδονία ολοκληρώνει αργά απόψε τις εργασίες του στις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ.