Αυτό το ξέρατε; No2

*Υπήρχαν πανεπιστήμια στην αρχαία Αθήνα;
*Ποιες περιοχές διέσχιζε η αρχαία Εγνατία οδός;
*Ποιος εφηύρε τα τσιγάρα και πότε;
*Σκότωσε η μολυβδίαση τους αρχαίους Ρωμαίους;
*Πώς καθιερώθηκαν οι σκούφοι των σεφ;
*Γιατί οι αρχαίοι αμφορείς είχαν μυτερή βάση;
*Ποιος είναι ο Ιησούς για τους Εβραίους;
*Πώς ξεκίνησε ο Ερυθρός Σταυρός;
*Δημιουργούνται ακόμα νέα επώνυμα και πώς;
*Πότε εμφανίστηκε το ρολόι χειρός και γιατί το φοράμε στο αριστερό χέρι;
*Ποιος εφηύρε το παγωτό;



Υπήρχαν πανεπιστήμια στην αρχαία Αθήνα;

Στην Αθήνα, από το τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. και μετά, το πρώτο είδος σχολείου ήταν η παλαίστρα.

Παράλληλα, τα παιδιά διδάσκονταν από ειδικούς δασκάλους μουσική, χορό, τραγούδι, λύρα, αυλό και ποίηση. Αργότερα δημιουργήθηκε ένας τρίτος τύπος σχολείου, όπου τα παιδιά μάθαιναν ανάγνωση, γραφή και αριθμητική.

Η «τριτοβάθμια εκπαίδευση» άρχισε στην Αθήνα με τους σοφιστές, οι οποίοι υπόσχονταν να ικανοποιήσουν τη φιλοδοξία των νέων για ενεργό και επιτυχημένη συμμετοχή στη διαχείριση των κοινών. Πάντως, η τριτοβάθμια εκπαίδευση συστηματοποιήθηκε από την αρχή του 4ου αιώνα π.Χ. με τον φιλόσοφο Πλάτωνα (427-348 π.Χ.) ο οποίος ίδρυσε την Ακαδημία του το….. και με τον ρήτορα Ισοκράτη (436-338 π.Χ.), που το 390 π.Χ. ίδρυσε τη δική του σχολή.

Σπουδαία προσωπικότητα στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης των κλασικών χρόνων είναι ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), που ίδρυσε στην Αθήνα το Λύκειο.

 
Ποιες περιοχές διέσχιζε η αρχαία Εγνατία οδός;
 
Η αρχαία Εγνατία ήταν μία από τις πιο σημαντικές ρωμαϊκές επαρχιακές οδούς.


Ήταν η πρώτη που δημιουργήθηκε στα ανατολικά της Αδριατικής και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο για την επέκταση της ρωμαϊκής κυριαρχίας στη Μακεδονία και στη Θράκη, για διάστημα πενήντα χρόνων, δηλαδή από την κατάργηση της μακεδονικής μοναρχίας το 168 π.Χ. μέχρι την οργάνωση της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας, μετά την ήττα του Ανδρίσκου το 148 π.Χ.


Φιλολογικές μαρτυρίες υπάρχουν κυρίως για το δυτικότερο τμήμα της Εγνατίας. Ο Στράβων παραδίδει ως άκρα της την Επίδαμνο (Δυρράχιο) και την Απολλωνία. Στα ανατολικά η Εγνατία έφτανε τουλάχιστον μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Ο Στράβων αναφέρει ακόμη ότι είχαν στηθεί μιλιάρια σε όλο το μήκος της Εγνατίας μέχρι την Κύψελα και τον Έβρο. Η όλη απόσταση υπολογίζεται στα 4.280 στάδια.


Ποιος εφηύρε τα τσιγάρα και πότε;


Το 1492 το πλήρωμα του Χριστόφορου Κολόμβου είδε στο νησί του Σαν Σαλβαδόρ Ινδιάνους που κάπνιζαν ένα είδος τσιγάρου από ξερά και στριφτά φύλλα καπνού.

Το 1518 οι Ισπανοί κατακτητές παρατήρησαν ότι οι Αζτέκοι εισέπνεαν καπνό τυλιγμένο σε μικρούς φυτικούς κυλίνδρους. Το 1635 σε πολλές περιοχές της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής κάπνιζαν παπελίτος (papelitos), μικρά τσιγάρα με καπνό τυλιγμένα σε μικρά κομμάτια χαρτί. Στην Ισπανία του 1825-1830 εμφανίστηκαν τα σιγαρίτο (cigarrito), φτιαγμένα από ένα πολύ λεπτό φύλλο τετράγωνου χαρτιού στο οποίο τοποθετούσαν καπνό.

Η προέλευση του σύγχρονου τσιγάρου, του κυλίνδρου από λεπτό χαρτί που γεμίζει με λεπτοκομμένο καπνό, ανάγεται σε δύο συμβάντα του πολέμου. Το 1832 οι άντρες του Ιμπραήμ Πασά χρησιμοποίησαν τους σωλήνες χαρτιού με τους οποίους συσκεύαζαν το μπαρούτι για να στρίβουν τσιγάρα. Άλλοι ιστορικοί αναφέρουν ότι το 1837 στις γαλλικές επαρχίες της Αλγερίας οι λεγεωνάριοι χρησιμοποίησαν υπολείμματα από φύλλα καπνού τα οποία τύλιγαν σε ένα ολόκληρο χαρτί. Όταν επέστρεψαν στη Γαλλία αντικατέστησαν τα φύλλα με μικρούς κυλίνδρους λεπτού χαρτιού.


Σκότωσε η μολυβδίαση τους αρχαίους Ρωμαίους;

Η μολυβδίαση ήταν κοινή ασθένεια στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όμως ελάχιστοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ήταν η αιτία της πτώσης της.

Μόλυβδος υπήρχε τόσο στους σωλήνες του νερού και στα οικιακά σκεύη όσο και στα χρώματα που χρησιμοποιούσαν για να βάψουν το πρόσωπό τους. Όταν πριν από 2.000 χρόνια η Ρώμη βρισκόταν στο απόγειό της, εμφανίστηκε υψηλή συγκέντρωση μολύβδου στα χιόνια. Πάντως οι περισσότερες περιπτώσεις δηλητηρίασης από μολυβδίαση σχετίζονταν με τη διατροφή. Μαγείρευαν τα φρούτα σε σκεύη από μόλυβδο και στη συνέχεια τα χρησιμοποιούσαν για να γλυκάνουν το κρασί. Ο μόλυβδος διαλυόταν αμέσως στα όξινα φρούτα και μέσα στο κρασί.

Ρωμαίοι συγγραφείς παρατήρησαν ότι οι αριστοκράτες είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από ποδάγρα, κολικούς και υδρωπικία σε σχέση με τις εργαζόμενες τάξεις, γιατί αυτοί έπιναν μεγάλες ποσότητες κρασιού. Οι ασθενείς ένιωθαν μια δυσάρεστη μεταλλική γεύση στο στόμα, κάτι που εξηγεί γιατί οι Ρωμαίοι έτρωγαν συχνά πικάντικα φαγητά. Τέλος, έρευνα στα οστά 33 παιδιών που βρέθηκαν θαμμένα σε κοιμητήριο κοντά στο Λάιντεν της Ολλανδίας, αποδεικνύει ότι ο μέσος όρος συγκέντρωσης μολύβδου ήταν 0,01%, κατά πενήντα φορές μεγαλύτερος από τα ποσοστά που εντοπίζονται στα σημερινά παιδιά.


Πώς καθιερώθηκαν οι σκούφοι των σεφ;
 
Κατά τη λαϊκή παράδοση, αρκετοί μάγειρες βρήκαν καταφύγιο στα τέλη του 16ου αιώνα σ' ένα ορθόδοξο μοναστήρι για να γλιτώσουν τις διώξεις. Εκεί φορούσαν τα ρούχα των ιερέων, με τη μόνη διαφορά ότι το χρώμα του καπέλου τους ήταν λευκό.

Σε απεικονίσεις της Αναγέννησης οι μάγειρες φορούν ένα μαλακό μπερέ ο οποίος είναι στολισμένος μ' ένα φτερό. Εκείνη την περίοδο οι αρχιμάγειρες φορούσαν ένα εντυπωσιακό καπέλο που υπογράμμιζε το κύρος του επαγγέλματος κι ένα δεύτερο, πιο πρόχειρο, για λόγους υγιεινής.

Ο κλασικός σκούφος του σεφ εμφανίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Το λευκό χρώμα, που συμβολίζει την καθαριότητα, επέλεξε ο Mορίς Μπουσέρ, σεφ του Γάλλου πολιτικού Μορίς ντε Ταλεϊράν. Το γεγονός ότι η προέλευσή του είναι γαλλική επιβεβαιώνει και το όνομα "τοκ μπλαν" (toque blanche), που διατηρείται και στις αγγλοσαξονικές χώρες.


Γιατί οι αρχαίοι αμφορείς είχαν μυτερή βάση;
 
Οι αρχαίοι αμφορείς με κωνική βάση χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά εμπορευμάτων με πλοία.

Το ύψος τους ήταν ένα μέτρο και το πλάτος τους σαράντα εκατοστά. Στοιβάζονταν σε σειρές, ο ένας πάνω στον άλλο, και ήταν στερεωμένοι μεταξύ τους. Η κωνική τους βάση εξασφάλιζε την ασφαλέστερη τοποθέτησή τους στο αμπάρι. Επιπλέον, για να προφυλάσσονται τα τοιχώματά τους από τις συγκρούσεις τους τύλιγαν με φυτικές ίνες. Αυτό βοηθούσε και στην εξοικονόμηση χώρου, κάτι που απασχολεί τις εταιρείες ακόμα και σήμερα. Οι κονσέρβες σχεδιάζονται έτσι ώστε να αποθηκεύονται μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων σε όσο το δυνατό μικρότερο χώρο.

 
Ποιος είναι ο Ιησούς για τους Εβραίους;
 
Δεν υπάρχουν ιουδαϊκές πηγές από την εποχή του Ιησού που να μιλούν ρητά γι' αυτόν, όπως συμβαίνει στα Ευαγγέλια.

Σε θρησκευτικά κείμενα που ανάγονται στον 1ο και 2ο αιώνα, καθώς και σε άλλα του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ., γίνονται κάποιες νύξεις για τη ζωή του, φαίνεται όμως ότι γράφτηκαν προκειμένου να πολεμήσουν τους αιρετικούς χριστιανούς και να καταρρίψουν μερικές θέσεις τους, όπως αυτή της γέννησης του Χριστού από γυναίκα παρθένα και, πάνω απ' όλα, εκείνη που τον ήθελε να έχει συλληφθεί από τον Πατέρα.

Το τελευταίο λεγόταν γιατί η διπλή υπόσταση του Πατέρα και του Υιού αντιτιθόταν (και αντιτίθεται) στο θεμελιώδες δόγμα του Ιουδαϊσμού για την απόλυτη μοναδικότητα του Θεού.

Σ' αυτά τα γραπτά η μορφή του Ιησού εμφανίζεται δευτερεύουσα και περιθωριακή, σε μια περίοδο που η ιστορία των Εβραίων χαρακτηρίζεται από μακρούς και βίαιους πολέμους ενάντια στη ρωμαϊκή εξουσία καθώς κι από σφοδρές αναταραχές και τριγμούς στην κοινωνική δομή.

Σε μερικές περιπτώσεις επέρριψαν στον Ιησού ακόμα και την κατηγορία ότι ήταν βλάσφημος σύμφωνα με τον εβραϊκό Νόμο, και ασφαλώς οι ισχυρισμοί του δημιούργησαν σκάνδαλο.

Επιπλέον, σε κάποια απ' αυτά τα κείμενα υπάρχουν ενδείξεις για το πότε πρέπει να έζησε ο Ιησούς -μερικές δεκαετίες πριν από την ημερομηνία που γνωρίζουμε-, για τον τρόπο με τον οποίο οδηγήθηκε στο θάνατο -ίσως απαγχονίστηκε- και για τη διάρκεια του θανάτου του - σχεδόν δύο μήνες και όχι μόνο μία μέρα.


Πώς ξεκίνησε ο Ερυθρός Σταυρός;
 
Ο Ερυθρός Σταυρός είναι μια εθελοντική οργάνωση που ξεκίνησε το 1864. Στη διάρκεια μιας παγκόσμιας διπλωματικής σύσκεψης εγκρίθηκε η Συνθήκη της Γενεύης, για τη βελτίωση της τύχης των τραυματιών πολέμου.

Η συνθήκη αυτή εδραίωσε την υποχρέωση βοήθειας και θεραπείας προς τους τραυματίες και αρρώστους οποιασδήποτε εθνικότητας καθώς και την ουδετερότητα των στρατιωτικών νοσοκομείων, ασθενοφόρων και υγειονομικού προσωπικού. Υιοθέτησε το σήμα του κόκκινου σταυρού σε λευκό φόντο, που ισχύει σ' ολόκληρο τον κόσμο και είναι εύκολα αναγνωρίσιμο.

Το σύμβολο αυτό επιλέχθηκε προς τιμήν της Ελβετίας, ουδέτερης χώρας που φιλοξένησε το συνέδριο, αντιστρέφοντας τα χρώματα της σημαίας της. Το 1877, κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, η οθωμανική αυτοκρατορία, όπως στη συνέχεια και όλες οι μουσουλμανικές χώρες, αποφάσισε να υιοθετήσει αντί για το σταυρό, που είναι χριστιανικό σύμβολο, την κόκκινη ημισέληνο. Το Ισραήλ χρησιμοποιεί ως σύμβολο το ερυθρό άστρο του Δαβίδ.

Στις μέρες μας ο Ερυθρός Σταυρός, εκτός από την περίθαλψη των τραυματιών και την προστασία των αιχμαλώτων πολέμου, ασχολείται και με τους πρόσφυγες. Παρεμβαίνει επίσης και σ' όλο τον κόσμο, σε περιπτώσεις καταστροφών.


Δημιουργούνται ακόμα νέα επώνυμα και πώς;

Στην Ελλάδα η προέλευση πολλών επωνύμων ανάγεται στη βυζαντινή εποχή, αλλά η δημιουργία νέων συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.

Η επίσημη καταγραφή των πολιτών σύμφωνα με το επώνυμό τους ξεκίνησε με τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους. Τα επώνυμα άρχισαν να έχουν τη λειτουργία που τους δίνουμε σήμερα όταν γεννήθηκαν οι θεσμοί και οι διοικητικές υπηρεσίες (ληξιαρχεία κ.λπ.), που καθιέρωσαν με νόμο την απαγόρευση αλλαγής επωνύμου.

Σήμερα στη χώρα μας είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις δημιουργίας νέων επωνύμων. Μπορεί να αλλάξει μόνο αν κάποιος έχει άσεμνο ή γελοίο επώνυμο και ακολουθηθούν οι κατάλληλες νομικές διαδικασίες ή όταν ένα επώνυμο, για παράδειγμα, ξενικό, καταχωριστεί λάθος στο ληξιαρχείο.

Σε άλλες χώρες τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στη Μογγολία κατά τη δεκαετία του 1920 οι Σοβιετικοί κατάργησαν τα επώνυμα για να εξαλείψουν τους αρχαίους δεσμούς μεταξύ των κλαν και να ενισχύσουν την πίστη στο νέο καθεστώς. Πριν από τρία χρόνια η χρήση τους επιτράπηκε και πάλι.

Όποιος το επιθυμούσε μπορούσε να ξαναπάρει το παλιό του επώνυμο ή να διαλέξει ένα καινούριο. Έτσι εμφανίστηκαν πολλοί Τζένγκις Χαν αλλά και πολλοί κύριοι Ίντερνετ, Κομπιούτερ κ.λπ.

 
Πότε εμφανίστηκε το ρολόι χειρός και γιατί το φοράμε στο αριστερό χέρι;
 
Οι πρώτες απόπειρες να φορεθούν τα ρολόγια τσέπης στον καρπό έγιναν το 1820. Επρόκειτο για χοντρά μπρασελέ με ενσωματωμένα ρολόγια, τα οποία απευθύνονταν αποκλειστικά στις γυναίκες.

Στις αρχές του 20ού αιώνα το μοντέλο αυτό τελειοποιήθηκε και στο ρολόι κολλήθηκαν δύο μπαρέτες για να στερεώνεται το λουράκι. Το ρολόι χειρός φοριέται στον αριστερό καρπό κυρίως για πρακτικούς λόγους. Αφού η πλειοψηφία των ανθρώπων χρησιμοποιεί περισσότερο το δεξί χέρι, προτιμούν να το έχουν όσο το δυνατόν πιο ελεύθερο.

Αν το φορούσαμε στο χέρι με το οποίο κάνουμε τις περισσότερες δουλειές θα κινδύνευε να χαλάσει. Παρ' όλα αυτά, ούτε οι αριστερόχειρες το φορούν στο δεξί, γιατί η παράδοση υπερισχύει. Σε κάποιες χώρες, όπως στις αραβικές, προτιμούν να το φορούν στο δεξί καρπό.


Ποιος εφηύρε το παγωτό;

Ο πρόγονος του παγωτού δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα, γύρω στο 2000 π.Χ. Παρασκευαζόταν από ελαφρώς βρασμένο ρύζι, μυρωδικά και γάλα, τα οποία τοποθετούνταν στο χιόνι για να πήξουν.

Αργότερα παρασκευάστηκαν γλυκά με βάση παγωμένους χυμούς φρούτων, με ή χωρίς γάλα, και κατά το 13ο αιώνα μπορούσε να τα αγοράσει κάποιος εύκολα στους δρόμους του Πεκίνου. Το 14ο αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη, συγκεκριμένα στην Ιταλία, παγωμένα φρούτα και γάλα, τα οποία έφερε ο Μάρκο Πόλο.

Το 16ο αιώνα υπήρχαν αποθήκες γεμάτες χιόνι για το πάγωμα των σερμπετιών στο σαράι του σουλτάνου της Κωνσταντινούπολης. Το 1533, όταν η Κατερίνα των Μεδίκων παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β' της Γαλλίας, έφερε στη νέα της πατρίδα ένα παγωμένο επιδόρπιο από γλυκιά κρέμα, η οποία έμοιαζε πολύ με το σημερινό παγωτό. Η τιμή του ήταν αστρονομική, αφού δεν ήταν καθόλου εύκολο να διατηρηθεί ο πάγος το κατακαλόκαιρο.

Το παγωτό λοιπόν ήταν αποκλειστικό προνόμιο των πλουσίων. Όμως γύρω στα 1560 ένας Ισπανός γιατρός που ζούσε στη Ρώμη, ο Μπλάσιους Βιλαφράνκα, ανακάλυψε ότι προσθέτοντας νιτρική ποτάσα στο χιόνι και στον πάγο μπορούσε να καταψύξει οτιδήποτε πολύ πιο γρήγορα.

Αυτή η εφεύρεση έδωσε μεγάλη ώθηση στην παραγωγή παγωτού. Κατά το 19ο αιώνα το παγωτό διαδόθηκε στην Αγγλία και στην Αμερική χάρη στους Ιταλούς μετανάστες που το πωλούσαν στους δρόμους. Οι παγωτατζήδες ονομάστηκαν "χόκι-πόκι", παράφραση του "Ecco un poco", που σημαίνει "ορίστε λιγάκι".


Παρόμοια ερωταπαντήματα.