Αφιέρωμα ~ Η απελευθέρωση της Καβάλας

Η κατάληψη και απελευθέρωση της Καβάλας από τον ελληνικό στόλο στα τέλη Ιουνίου 1913 αποτέλεσε ένα αναίμακτο επεισόδιο στον αιματηρό βαλκανικό πόλεμο.

Ο τίτλος της γνωστής σερβικής ταινίας για τον ενδογιουγκοσλαβικό βαλκανικό εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1990 θέλει "Τα όμορφα χωριά όμορφα να καίγονται"... Αυτό δυστυχώς μας θυμίζει γεγονότα που συνέβησαν στις αρχές του ίδιου αιώνα σε αρκετά χωριά αλλά και σε πόλεις της Μακεδονίας, όταν ο βουλγαρικός στρατός καταδιωκόμενος από τον ελληνικό κατά τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο έκαιγε χωριά και πόλεις...

Ωστόσο η όμορφη πόλη της Καβάλας υπήρξε από τις περιοχές που θα μπορούσες να πεις πως "είχε άγιο", αφού η διαδικασία της απελευθέρωσής της τον Ιούνιο του 1913 ήταν σχεδόν ειρηνική και -το κυριότερο- αναίμακτη! Κάπως αντίστοιχη βεβαίως ήταν και η απελευθέρωση της "όμορφης Θεσσαλονίκης" -όπως την τραγουδά ο Βασίλης Τσιτσάνης- στη γιορτή του πολιούχου της αγίου, αφού ο Ταχσίν Πασάς είχε την ευφυΐα, τη διορατικότητα, ίσως και την καλοσύνη, να την παραδώσει στους Έλληνες και να μη μεταφέρει τον πόλεμο μέσα στην πόλη. Σ' αυτή την περίπτωση η Θεσσαλονίκη και όλα τα μνημεία της θα καταστρέφονταν. Ανάλογη θα ήταν και η ανθρωπιστική καταστροφή...

Η δε απελευθέρωση της Καβάλας δεν ήταν μόνον ειρηνική, αλλά θα μπορούσε να πει κανείς και... χιουμοριστική, αφού η εκδίωξη του βουλγαρικού στρατού από την πόλη επετεύχθη από το ελληνικό ναυτικό και μάλιστα με μια μπλόφα, ένα τέχνασμα.

Το κόλπο που συνέλαβε και εφάρμοσε ο αρχηγός του ελληνικού στόλου, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, συνίστατο με δυο λόγια στην επίδειξη πρόθεσης αποβίβασης ελληνικού στρατού σε κάποιο σημείο της περιοχής... Μόνο που τα πέντε μεγάλα οπλιταγωγά που κάλεσε ο αρχηγός να έλθουν από τη Θεσσαλονίκη και έκαναν σουλάτσο έξω από το λιμάνι της Καβάλας, αναζητώντας τάχα ευκαιρία για να αποβιβάσουν τους στρατιώτες τους, ήταν άδεια. Στη συνέχεια, και όταν έπεσε το βράδυ, τα άδεια μεταγωγικά πλησίασαν την ακτή και έδειχναν ότι ήταν έτοιμα να αποβιβάσουν τον στρατό, ενώ ο λοιπός στόλος φώτιζε με ένα «μεγαλοπρεπή χείμαρρον φωτός» το δήθεν σημείο της απόβασης.

Το όλο σκηνικό πήρε χαρακτήρα πραγματικής πολεμικής εμπλοκής όταν οι Βούλγαροι από τις Ελευθερές, στις πλαγιές του Συμβόλου όρους, άρχισαν να βάλλουν εναντίον ελληνικών πολεμικών πλοίων. Ο ελληνικός στόλος ανταπέδωσε επιτυχώς τα πυρά, ανατινάζοντας μάλιστα και μια βουλγαρική αποθήκη πυρομαχικών. Η φλόγα από την ανατίναξη της αποθήκης στις Ελευθερές φαίνεται πως όχι μόνο φώτισε και συμβόλισε την ελευθερία και την απελευθέρωση της Καβάλας, αλλά και την πραγματοποίησε, αφού ο βουλγαρικός στρατός πανικόβλητος εγκατέλειψε άρον άρον την πόλη... Το πρωί της 26ης Ιουνίου Καβαλιώτες μετέφεραν τη νυχτερινή φυγή των Βουλγάρων στους επικεφαλής του ελληνικού στόλου και τότε αποβιβάστηκε στην πόλη μικρή ελληνική δύναμη για τα περαιτέρω...

Τις επόμενες μέρες αποκαλύφθηκαν τα σχέδια και οι προετοιμασίες του βουλγαρικού στρατού για εμπρησμό και καταστροφή της πόλης. Αλλά πλέον η πανέμορφη Καβάλα υπό ελληνική διοίκηση προσπαθούσε να κλείσει τις ποικίλες πληγές της... Στους μουσουλμάνους έδωσαν πίσω το τέμενός τους, το οποίο οι Βούλγαροι είχαν κάνει εκκλησία, ενώ οι Έλληνες ετοιμάζονταν για τον πρώτο εν ελευθερία πανηγυρικό εσπερινό του πολιούχου τους, Αποστόλου Παύλου! Το δώρο της ελευθερίας ήταν το καλύτερο ανάθημα του εορτάζοντα ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη στην εικόνα και την πόλη του Αποστόλου των Εθνών.


Κείμενα από το αρχείο της "Μακεδονίας"
Επιμέλεια αφιερώματος, εισαγωγή: Στέλιος Κούκος
skoukos@makthes.gr



* Για να διαβάσετε το αφιέρωμα σε μορφή pdf πατήστε εδώ.

«Η κατάληψις της Καβάλλας και η καταβίβασις της σημαίας εκ του φρουρίου, τη 27
Ιουνίου 1913».