Με τίτλο «Η Ευρώπη της Ελλάδος. Αποικίες και νομίσματα από τη συλλογή της Alpha Bank», η έκθεση μας «ταξιδεύει» στις ελληνικές αποικίες, που ιδρύθηκαν κατά το Β' Αποικισμό στις σημερινές χώρες Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αλβανία, Ουκρανία, Ρουμανία και Βουλγαρία, και που ουσιαστικά διαμόρφωσαν τον πολιτισμό της Ευρώπης.
Κεντρική θέση στην έκθεση έχει, βέβαια, η νομισματική συλλογή της Alpha Bank, με 116 από τα 121 συνολικά νομίσματα της έκθεσης (τα υπόλοιπα 3 ανήκουν στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών και 2 σε ιδιωτική συλλογή). Αλλωστε, η αρχική ιδέα για την οργάνωση της έκθεσης ανήκει στην εν λόγω τράπεζα. Τα πολύτιμα αυτά εκθέματα πλαισιώνονται από 61 ακόμη αντικείμενα, τα οποία επίσης συνδέονται με τις ελληνικές αποικίες.
Μιλώντας στον «ΑτΚ» η επιμελήτρια της νομισματικής συλλογής της Alpha Bank, Δήμητρα Τσαγκάρη, εξηγεί: «Εχουμε σχεδιάσει ένα χάρτη της Ευρώπης όπου σημειώνονται οι σημερινές ευρωπαϊκές χώρες και περιοχές αλλά παράλληλα και τα σημεία όπου γνωρίζουμε ότι υπήρχαν ελληνικές αποικίες του 8ου, 7ου και 6ου αι. π.Χ. Ετσι ο επισκέπτης μέσα από μία μεγάλη γεωγραφική έκταση θα μπορεί να δει τις ελληνικές αποικίες στην Ισπανία, τη Νότιο Γαλλία, την Αλβανία, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία. Να βρει το όνομα της ελληνικής αποικίας δίπλα στο όνομα το σημερινό της περιοχής, είτε σώζεται και στις μέρες μας ως πόλη είτε είναι απλά αρχαιολογικός χώρος.
Αποικίες σπουδαίες και ονομαστές, όπως στην Ισπανία η αρχαιοελληνική αποικία Εμπόριον, που σήμερα είναι η ισπανική πόλη Empuries, η Μασσαλία, η οποία ιδρύθηκε ως αποικία από τους Ελληνες με το όνομα Μασσαλία και συνεχίζει να διατηρεί το ίδιο όνομα και σήμερα, το αρχαίο Δυρράχιον στην Αλβανία, που είναι το σημερινό Durres, και το αρχαίο Παντικάπαιον στη χερσόνησο της Κριμαίας, που είναι το σημερινό Κερτς, για να αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένα μόνο από αυτά. «Τα νομίσματα αποδεικνύονται οι καλύτεροι μάρτυρες της δημιουργίας και ύπαρξης των συγκεκριμένων αποικιών», τονίζει χαρακτηριστικά η κ. Τσαγκάρη.
Πραγματικά οι αρχαίοι Ελληνες διασκορπίστηκαν σε μία ευρύτατη περιοχή, ιδρύοντας πόλεις και φέρνοντας τη γλώσσα, τον πολιτισμό τους και, μαζί με όλα τα άλλα, και το νόμισμά τους. «Αυτό είναι και το πιο σημαντικό», προσθέτει η επιμελήτρια και συνεχίζει: «Το γεγονός, δηλαδή, ότι οι Ελληνες που έφυγαν από τη γενέθλια γη τους και έφτιαξαν τις αρχαιοελληνικές αποικίες ουσιαστικά εξήγαγαν για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος – θα λέγαμε σήμερα – την έννοια και τη χρήση του νομίσματος. Στις περιοχές που πήγαν να χτίσουν τις αποικίες τους δεν υπήρχε αυτό το μέσο συναλλαγής, ενώ οι Ελληνες στο χώρο το δικό τους, τον κυρίως ελλαδικό χώρο, το χρησιμοποιούσαν ήδη από τα τέλη του 7ου αι. π.Χ. Συνεπώς, είναι ένα μέσο το οποίο εισήχθη στις τοπικές κοινωνίες εκείνων των περιοχών από τους αποίκους Ελληνες».
«Από την εποχή του αντιπραγματισμού (ανταλλακτικής οικονομίας), των οβολών και του ταλάντου, φτάσαμε στην εποχή του νομίσματος, που ουσιαστικά είναι ένα μικρό μεταλλικό αντικείμενο με σφραγίδες και στις δύο όψεις που βεβαιώνουν τη νόμιμη κυκλοφορία του, το οποίο εκείνη την εποχή γίνεται το βασικό μέσο συναλλαγής, είτε είναι εμπόριο είτε είναι πληρωμές είτε είναι κάλυψη δαπανών», συμπληρώνει η ίδια.
Τα αρχαιοελληνικά νομίσματα ήταν φτιαγμένα από ευγενή μέταλλα, από χρυσό, άργυρο και χαλκό. Φέρουν στις όψεις τους παραστάσεις που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη κάθε φορά πόλη. Αυτή μπορεί να είναι η μορφή του ιδρυτή ήρωα, του ήρωα, δηλαδή, που βάσει των μυθολογικών παραδόσεων ίδρυσε την πόλη, του προστάτη θεού που λάτρευαν, ή ακόμη και προϊόντων για τα οποία είναι γνωστή η κάθε περιοχή. Για παράδειγμα, το Μεταπόντιον στην κάτω Ιταλία είχε πάνω στα νομίσματά του ένα στάχυ, γιατί ήταν σημαντική η παραγωγή σιτηρών στην περιοχή. Το Κερτς, το αρχαίο Παντικάπαιον, έφερε την κεφαλή του θεού Πάνα, που τους προστάτευε, όπως φαίνεται και από το όνομα της πόλης.
Αντικείμενα
Τα νομίσματα πλαισιώνονται από 61 μοναδικά αρχαία αντικείμενα, προϊόντα εργαστηρίων των ελληνικών αποικιών, για την καλύτερη κατανόηση της ιστορικής πορείας και της αναπτύξεως των αποικιών που παρουσιάζονται στην έκθεση. Τα αντικείμενα αυτά προέρχονται από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, τα Αρχαιολογικά Μουσεία Δελφών, Ολυμπίας, Ερέτριας και Ιωαννίνων, καθώς και από τη Γ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Αθήνα). Ακόμη, περιλαμβάνονται αρχαία από τρία μουσεία της Ιταλίας (Museo Archeologico Nazionale della Sibaritide, Museo Αrcheologico Νazionale della Siritide, Museo Archeologico di Giardini Naxos) και δύο της Ισπανίας (Museu d’Arqueologia de Catalunya, Barcelona-Empuries), χώρες όπου η αποικιακή δραστηριότητα των Ελλήνων υπήρξε μεγάλη.
Πρόκειται για ποικίλα αντικείμενα που έχουν βρεθεί είτε στο χώρο των αρχαιοελληνικών αποικιών είτε στον κυρίως ελλαδικό χώρο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, για παράδειγμα, η ιστορία της περικεφαλαίας που βρέθηκε στο ιερό του Διός στην Ολυμπία, αλλά προέρχεται από το αρχαίο Ρήγιον της Κάτω Ιταλίας. Πρόκειται για ένα χάλκινο κράνος κορινθιακού τύπου, στην αριστερή παραγναθίδα του οποίου αναθηματική επιγραφή δηλώνει ότι το αντικείμενο είχε ανατεθεί στο ιερό του Διός της Ολυμπίας ως λάφυρο από τους Μεσσήνιους για την νίκη τους επί των Μυλέων (τέλη 6ου αι. π.Χ.). «Ετσι, λοιπόν, βλέπουμε στην έκθεση και αντικείμενα που είχαν φιλοτεχνηθεί στα εργαστήρια των αρχαιοελληνικών αποικιών είτε αυτά βρέθηκαν σε εκείνες τις περιοχές τα επόμενα χρόνια, είτε ''ταξίδεψαν'' αλλού στην Ελλάδα», καταλήγει η κ. Τσαγκάρη.
ΤΗΣ ΧΑΪΔΩΣ ΣΚΑΝΔΥΛΑ / Αγγελιοφόρος της Κυριακής
Μη χάσετε τη σειρά ντοκυμανταίρ, ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΙΜΝΗ:
Εμπόριον
Ναύκρατις & Αλεξάνδρεια
Μεγάλη Ελλάδα
Σίβαρις & Τάραντας
Μασσαλία
Σικελία
Κυρηναϊκή Πεντάπολις
Εύξεινος Πόντος ~ Δυτικές Ακτές
Εύξεινος Πόντος ~ Βόρειες Ακτές
Εύξεινος Πόντος ~ Νότιες Ακτές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου