Μυστικά χαραγμένα στην πέτρα
Ηλεκτρικό πριν από το ηλεκτρικό
Το ασήμι ήταν πολυτιμότερο από τον χρυσό
Ταφές και γυάλινα αντικείμενα
Από πού ήρθε ο χρυσός;
Οι αρχαίοι και το γυαλί
Το δέντρο που γέρασε κάτω από την Αίτνα
Ο πρώτος οφθαλμολόγος
Μυστικά χαραγμένα στην πέτρα
Σε παρουσίαση στο περιοδικό Archéologia του αρχαιολογικού μουσείου της πόλης Antibes, το οποίο στεγάζεται στο οχυρό του 17ου αιώνα (έργο του μεγάλου αρχιτέκτονα Vauban) που προστάτευε την πόλη από τη μεριά της θάλασσας, διαβάσαμε, μεταξύ άλλων, ότι το πιο χαρακτηριστικό αντικείμενο της ιστορίας της πόλης αυτής, κατά την άποψη του διευθυντή του μουσείου, Ερίκ Ντελαβάλ, είναι η κροκάλα του Τέρποντος.
(Στην φωτό: Η επιγραφή αναφέρει το όνομα του αφιερωτή : ΤΕΡΠΩΝ ΕΙΜΙ ΘΕΑΣ ΘΕΡΑΠΩΝ ΣΕΜΝΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ...)
Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη, λειασμένη από το νερό, μαύρη στενόμακρη κροκάλα από σερπεντίνη, που φέρει ελληνική επιγραφή. Η επιγραφή είναι μία από τις αρχαιότερες ελληνικές (μέσα του 5ου αι. π.Χ.) που έχει βρεθεί στη Γαλλία. Ήταν ενσωματωμένη στον τοίχο του σπιτιού ενός ναυτικού, κι αυτός ήταν ο λόγος που για καιρό την θεωρούσαν «εισηγμένη», μέχρι που η πετρολογική ανάλυση έδειξε πως η πέτρα είναι ντόπια.
Δυστυχώς ελάχιστα είναι γνωστά για την Αντίπολη, όνομα που αναφέρεται μόνο από τον 2ο αι. π.Χ. Από το όνομα αυτό οι μελετητές συμπεραίνουν πως η ελληνική αποικία βρισκόταν απέναντι από μια ήδη υπάρχουσα εγκατάσταση. Τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι ελάχιστα και αποτελούνται από κεραμικά θραύσματα (αττικά και μασσαλιώτικα). Κανένα κτίσμα, κανένα μεγαλύτερο λείψανο των Φωκαέων αποίκων.
Ηλεκτρικό πριν από το ηλεκτρικό
Η λέξη «ηλεκτρικό» προέρχεται από το «ήλεκτρον», δηλαδή το κεχριμπάρι.
Το κεχριμπάρι είναι η ρητίνη πολύ αρχαίων κωνοφόρων που φύονταν κυρίως στην περιοχή της Βαλτικής. Το ρετσίνι αυτό, που πέτρωσε με τους αιώνες, θεωρήθηκε πολύτιμο από τους αρχαίους λαούς οι οποίοι το χρησιμοποίησαν στην κατασκευή κοσμημάτων και αντικειμένων μικρογλυπτικής, προσδίδοντάς του υπερφυσικές αποτροπαϊκές ιδιότητες.
Ένας από τους βασικούς λόγους αυτής της πίστης βρίσκεται στην ιδιότητα του κεχριμπαριού να παράγει στατικό ηλεκτρισμό όταν κανείς το τρίβει με ένα μάλλινο ύφασμα. Τότε ελκύει τη σκόνη και κομματάκια από διάφορα υλικά, όπως χαρτάκια — κάτι που είναι άλλωστε γνωστό στα παιδιά που το χρησιμοποιούν ως παιχνίδι.
Στο παρελθόν, η χαρακτηριστική αυτή συμπεριφορά του ήλεκτρου ήταν ενδεικτική της γνησιότητας ενός αντικειμένου (χάντρα, αγαλματίδιο, πίπα ή άλλο). Όμως, καθώς μερικά σύγχρονα πλαστικά έχουν και αυτά την ίδια ιδιότητα, για να βεβαιώσουμε τη γνησιότητα του κεχριμπαριού στηριζόμαστε πια περισσότερο στη χαρακτηριστική μυρωδιά του που αναδύεται όταν το τρίψουμε και η οποία μοιάζει με αυτήν του ρετσινιού του πεύκου.
Το ασήμι ήταν πολυτιμότερο από τον χρυσό
Για τους αρχαίους Αιγύπτιους του 3.500 π.Χ. το ασήμι (ή άργυρος, Ag) ήταν ένα μέταλλο πιο πολύτιμο κι από τον χρυσό (Au).
Δυστυχώς το ασήμι οξειδώνεται και με το χρόνο καταστρέφεται, ενώ ο χρυσός μένει αναλλοίωτος.
Οι Έλληνες υπήρξαν οι πρώτοι που κατόρθωσαν να διαχωρίσουν τον άργυρο από το μετάλλευμα του μολύβδου (Pb) με τον οποίο βρίσκεται συνδυασμένος στη φύση. Έτσι, τον 6ο αιώνα π.Χ. κόπηκαν τα πρώτα επίσημα ασημένια νομίσματα στην Αίγινα και η αργυροχοΐα απέκτησε δόξα.
Η σύγχρονη όμως αγάπη των Ευρωπαίων για τα ασημικά γεννήθηκε όταν οι κονκισταδόροι έφεραν από την Αμερική τεράστιες ποσότητες αργύρου. Τότε όλα τα πλούσια σπίτια αντικατέστησαν τα χρυσά σκεύη τραπεζιού με ασημένια.
Ταφές και γυάλινα αντικείμενα
Τα περισσότερα, αν όχι όλα τα γυάλινα αντικείμενα που διασώθηκαν μέσα στους αιώνες, προέρχονται από ταφές γιατί η εύθραυστη φύση του υλικού δεν του επέτρεψε να σωθεί αφύλαχτο.
Στην Ελλάδα, οι μακεδονικοί τάφοι του 4ου και των αρχών του 3ου αιώνα π.Χ. έδωσαν τα πρώτα γυάλινα σκεύη φαγητού.
Το χρωματιστό γυαλί, πέρα από την κατασκευή αντικειμένων, χρησιμοποιήθηκε και για την επικάλυψη μικρών επιφανειών, όπως φαίνεται από τα γαλάζια άνθη και τα πράσινα φύλλα του στεφανιού (φωτό) του 4ου αιώνα π.Χ. που επαναπατρίστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2007.
Από πού ήρθε ο χρυσός;
Η χημική ανάλυση που πραγματοποιείται στα μέταλλα μπορεί να μας δώσει την απάντηση για την προέλευση του χρυσού των Μυκηνών, της Τροίας αλλά και της Βουλγαρίας, όπου έχουν βρεθεί τάφοι παλαιότεροι με το πολύτιμο υλικό να απαντάται σε μεγαλύτερες ποσότητες. Τα ευρήματα από την περιοχή γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα δείχνουν πως η επεξεργασία του χρυσού δεν ξεκίνησε από την Αίγυπτο, όπως πιστευόταν μέχρι σήμερα, αλλά στα Βαλκάνια.
Οι αρχαίοι και το γυαλί
«Κύανος» και «ύαλος» καθώς και «λίθος χυτή» είναι οι ελληνικές λέξεις που προσδιορίζουν το γυαλί. Αλλά και «κρύσταλλος», γιατί το προσομοίαζαν με τη διάφανη ή υπόλευκη ορεία κρύσταλλο.
(Στην φωτό: Γυάλινο δοχείο σε σχήμα ψαριού, Tell el-Amarna, 1352-1336 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).
Ήδη στη Γραμμική Β γραφή εμφανίζεται ο όρος «ku-wa-no» για το σκούρο γαλάζιο γυαλί και οι ανασκαφές στην Tell el-Amarna έφεραν στο φως «ράβδους» ή μάλλον τμήματα υαλόμαζας σκούρου γαλάζιου χρώματος που, προφανώς, εμπορεύονταν τότε οι κατασκευαστές, όπως δείχνουν τα ευρήματα από το ναυάγια του Ulu Burun στη θάλασσα της νότιας Τουρκίας.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους τεχνίτες του γυαλιού ανήκει στον Στράβωνα («υαλουργός»: Γεωγρ. XVI, 2, 25) ενώ η αναφορά σε εργαστήρι «υαλουργείον» ανήκει στον Διοσκορίδη, τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Ο Στράβων αναφέρει επιπλέον τους όρους «υαλίτις γη» και «υαλίτις άμμος» που χαρακτηρίζουν τις πρώτες ύλες με τις οποίες κατασκευαζόταν το γυαλί.
Τη δε ιστορία της κατασκευής γυαλιού διηγείται ο Πλίνιος (H.N. XXXVI, 65,66) ως τυχαίο γεγονός.
Το δέντρο που γέρασε κάτω από την Αίτνα
Το δέντρο που είναι γνωστό και ως η "καστανιά των εκατό αλόγων" έχει επιβιώσει αναρίθμητες φυσικές καταστροφές. Ο θρύλος λέει πως στις αρχές της προηγούμενης χιλιετίας, μια βασίλισσα βρήκε καταφύγιο από μια ξαφνική καταιγίδα στον κορμό του, και μάλιστα όχι μόνο η ίδια αλλά και οι 100 ιππείς που την συνόδευαν καθώς ήθελε να επισκεφθεί την Αίτνα.
Πέρα από το θρύλο, όμως, σύμφωνα με τους βοτανολόγους, το δέντρο έχει ηλικία 3.000 ετών. Αν έχουν υπολογίσει σωστά, πρόκειται για την πιο γέρικη άγρια καστανιά του κόσμου, που βρίσκεται στους πρόποδες του ηφαιστείου Αίτνα στη Σικελία, κοντά στο χωριό Sant’Alfio. Το 1872, ένας περιηγητής μέτρησε την περιφέρεια του κορμού της και βρήκε πως ήταν 56 μέτρα. Αν λοιπόν η ηλικία αυτού του δέντρου είναι 3.000 χρόνια, η καστανιά της Σικελίας φύτρωσε πριν φτάσουν οι πρώτοι άποικοι από την Ελλάδα.
Ο πρώτος οφθαλμολόγος
Σύμφωνα με το μύθο, ο κένταυρος Χείρωνας, ο ιδρυτής της Ιατρικής και της Χειρουργικής, υπήρξε ο πρώτος οφθαλμολόγος, αφού ήταν αυτός που ξανάδωσε το φως στον νεαρό Φοίνικα, τον οποίο τύφλωσε ο πατέρας του, βασιλιάς του θεσσαλικού Ορμενίου, Αμύντορας, επειδή είχε πλαγιάσει με την παλλακίδα του.
Στην φωτό: O κένταυρος Χείρωνας και ο Αχιλλέας (λεπτομέρεια από ρωμαϊκό ψηφιδωτό). Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Νάπολη.
Πηγή
Προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις:
Νο1
Νο2
Νο3
Νο4
Ηλεκτρικό πριν από το ηλεκτρικό
Το ασήμι ήταν πολυτιμότερο από τον χρυσό
Ταφές και γυάλινα αντικείμενα
Από πού ήρθε ο χρυσός;
Οι αρχαίοι και το γυαλί
Το δέντρο που γέρασε κάτω από την Αίτνα
Ο πρώτος οφθαλμολόγος
Μυστικά χαραγμένα στην πέτρα
(Στην φωτό: Η επιγραφή αναφέρει το όνομα του αφιερωτή : ΤΕΡΠΩΝ ΕΙΜΙ ΘΕΑΣ ΘΕΡΑΠΩΝ ΣΕΜΝΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ...)
Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη, λειασμένη από το νερό, μαύρη στενόμακρη κροκάλα από σερπεντίνη, που φέρει ελληνική επιγραφή. Η επιγραφή είναι μία από τις αρχαιότερες ελληνικές (μέσα του 5ου αι. π.Χ.) που έχει βρεθεί στη Γαλλία. Ήταν ενσωματωμένη στον τοίχο του σπιτιού ενός ναυτικού, κι αυτός ήταν ο λόγος που για καιρό την θεωρούσαν «εισηγμένη», μέχρι που η πετρολογική ανάλυση έδειξε πως η πέτρα είναι ντόπια.
Δυστυχώς ελάχιστα είναι γνωστά για την Αντίπολη, όνομα που αναφέρεται μόνο από τον 2ο αι. π.Χ. Από το όνομα αυτό οι μελετητές συμπεραίνουν πως η ελληνική αποικία βρισκόταν απέναντι από μια ήδη υπάρχουσα εγκατάσταση. Τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι ελάχιστα και αποτελούνται από κεραμικά θραύσματα (αττικά και μασσαλιώτικα). Κανένα κτίσμα, κανένα μεγαλύτερο λείψανο των Φωκαέων αποίκων.
Ηλεκτρικό πριν από το ηλεκτρικό
Το κεχριμπάρι είναι η ρητίνη πολύ αρχαίων κωνοφόρων που φύονταν κυρίως στην περιοχή της Βαλτικής. Το ρετσίνι αυτό, που πέτρωσε με τους αιώνες, θεωρήθηκε πολύτιμο από τους αρχαίους λαούς οι οποίοι το χρησιμοποίησαν στην κατασκευή κοσμημάτων και αντικειμένων μικρογλυπτικής, προσδίδοντάς του υπερφυσικές αποτροπαϊκές ιδιότητες.
Ένας από τους βασικούς λόγους αυτής της πίστης βρίσκεται στην ιδιότητα του κεχριμπαριού να παράγει στατικό ηλεκτρισμό όταν κανείς το τρίβει με ένα μάλλινο ύφασμα. Τότε ελκύει τη σκόνη και κομματάκια από διάφορα υλικά, όπως χαρτάκια — κάτι που είναι άλλωστε γνωστό στα παιδιά που το χρησιμοποιούν ως παιχνίδι.
Στο παρελθόν, η χαρακτηριστική αυτή συμπεριφορά του ήλεκτρου ήταν ενδεικτική της γνησιότητας ενός αντικειμένου (χάντρα, αγαλματίδιο, πίπα ή άλλο). Όμως, καθώς μερικά σύγχρονα πλαστικά έχουν και αυτά την ίδια ιδιότητα, για να βεβαιώσουμε τη γνησιότητα του κεχριμπαριού στηριζόμαστε πια περισσότερο στη χαρακτηριστική μυρωδιά του που αναδύεται όταν το τρίψουμε και η οποία μοιάζει με αυτήν του ρετσινιού του πεύκου.
Το ασήμι ήταν πολυτιμότερο από τον χρυσό
Δυστυχώς το ασήμι οξειδώνεται και με το χρόνο καταστρέφεται, ενώ ο χρυσός μένει αναλλοίωτος.
Οι Έλληνες υπήρξαν οι πρώτοι που κατόρθωσαν να διαχωρίσουν τον άργυρο από το μετάλλευμα του μολύβδου (Pb) με τον οποίο βρίσκεται συνδυασμένος στη φύση. Έτσι, τον 6ο αιώνα π.Χ. κόπηκαν τα πρώτα επίσημα ασημένια νομίσματα στην Αίγινα και η αργυροχοΐα απέκτησε δόξα.
Η σύγχρονη όμως αγάπη των Ευρωπαίων για τα ασημικά γεννήθηκε όταν οι κονκισταδόροι έφεραν από την Αμερική τεράστιες ποσότητες αργύρου. Τότε όλα τα πλούσια σπίτια αντικατέστησαν τα χρυσά σκεύη τραπεζιού με ασημένια.
Ταφές και γυάλινα αντικείμενα
Στην Ελλάδα, οι μακεδονικοί τάφοι του 4ου και των αρχών του 3ου αιώνα π.Χ. έδωσαν τα πρώτα γυάλινα σκεύη φαγητού.
Το χρωματιστό γυαλί, πέρα από την κατασκευή αντικειμένων, χρησιμοποιήθηκε και για την επικάλυψη μικρών επιφανειών, όπως φαίνεται από τα γαλάζια άνθη και τα πράσινα φύλλα του στεφανιού (φωτό) του 4ου αιώνα π.Χ. που επαναπατρίστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2007.
Από πού ήρθε ο χρυσός;
Οι αρχαίοι και το γυαλί
(Στην φωτό: Γυάλινο δοχείο σε σχήμα ψαριού, Tell el-Amarna, 1352-1336 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).
Ήδη στη Γραμμική Β γραφή εμφανίζεται ο όρος «ku-wa-no» για το σκούρο γαλάζιο γυαλί και οι ανασκαφές στην Tell el-Amarna έφεραν στο φως «ράβδους» ή μάλλον τμήματα υαλόμαζας σκούρου γαλάζιου χρώματος που, προφανώς, εμπορεύονταν τότε οι κατασκευαστές, όπως δείχνουν τα ευρήματα από το ναυάγια του Ulu Burun στη θάλασσα της νότιας Τουρκίας.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους τεχνίτες του γυαλιού ανήκει στον Στράβωνα («υαλουργός»: Γεωγρ. XVI, 2, 25) ενώ η αναφορά σε εργαστήρι «υαλουργείον» ανήκει στον Διοσκορίδη, τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Ο Στράβων αναφέρει επιπλέον τους όρους «υαλίτις γη» και «υαλίτις άμμος» που χαρακτηρίζουν τις πρώτες ύλες με τις οποίες κατασκευαζόταν το γυαλί.
Τη δε ιστορία της κατασκευής γυαλιού διηγείται ο Πλίνιος (H.N. XXXVI, 65,66) ως τυχαίο γεγονός.
Το δέντρο που γέρασε κάτω από την Αίτνα
Πέρα από το θρύλο, όμως, σύμφωνα με τους βοτανολόγους, το δέντρο έχει ηλικία 3.000 ετών. Αν έχουν υπολογίσει σωστά, πρόκειται για την πιο γέρικη άγρια καστανιά του κόσμου, που βρίσκεται στους πρόποδες του ηφαιστείου Αίτνα στη Σικελία, κοντά στο χωριό Sant’Alfio. Το 1872, ένας περιηγητής μέτρησε την περιφέρεια του κορμού της και βρήκε πως ήταν 56 μέτρα. Αν λοιπόν η ηλικία αυτού του δέντρου είναι 3.000 χρόνια, η καστανιά της Σικελίας φύτρωσε πριν φτάσουν οι πρώτοι άποικοι από την Ελλάδα.
Ο πρώτος οφθαλμολόγος
Στην φωτό: O κένταυρος Χείρωνας και ο Αχιλλέας (λεπτομέρεια από ρωμαϊκό ψηφιδωτό). Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Νάπολη.
Πηγή
Προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις:
Νο1
Νο2
Νο3
Νο4
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου