Αρχαία διαφθορά... αθάνατη!
Διατροφικές συμβουλές από το Βυζάντιο!
Πάστα ελιάς ή στέμφυλον;
Ακατέργαστοι λίθοι ως αντικείμενα λατρείας
Αυγό: το διαχρονικό σύμβολο της ζωής
Οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες της ελληνικής τέχνης
Το φίδι της αέναης ζωής
Το νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια
Οι γυάλινοι καθρέφτες εμφανίστηκαν μόλις τον 3ο αι. μ.Χ.
Η «παντοφλιά» είναι πολύ παλιά
Αρχαία διαφθορά... αθάνατη!
Το φαινόμενο της διαφθοράς είναι πανάρχαια υπόθεση και βαθιά συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση.
Ο Δημοσθένης το 324 π.Χ. εξορίστηκε από την Αθήνα με την κατηγορία ότι δωροδοκήθηκε από τον μεγαλύτερο καταχραστή της εποχής, τον Άρπαλο. Στον τελευταίο ο Μέγας Αλέξανδρος είχε αναθέσει την ευθύνη των οικονομικών της στρατιάς και αργότερα του θησαυροφυλακίου της Βαβυλώνας, αξιώματα από τα οποία ο Άρπαλος μερίμνησε να …επωφεληθεί ο ίδιος. Όταν όμως έγιναν γνωστές οι ατασθαλίες του άπληστου καταχραστή, ο Δημοσθένης αρχικά εισηγήθηκε την απέλασή του, αλλά, έπειτα από μια γενναία... «χορηγία» από τον Άρπαλο, άλλαξε γνώμη... Έτσι, στην προγραμματισμένη συζήτηση στην Εκκλησία του Δήμου για το αίτημα ασύλου στον Άρπαλο, όταν ήλθε η ώρα να μιλήσει ο Δημοσθένης, εκείνος προφασίσθηκε ότι δεν μπορούσε λόγω κρυολογήματος…
Διατροφικές συμβουλές από το Βυζάντιο!
Oι Γάλλοι θεωρούνται αυθεντία στη γαστρονομία. Κι όμως, το πρώτο βιβλίο μαγειρικής του Μεσαίωνα υπήρξε το έργο ενός Έλληνα γιατρού.
Στις αρχές του 6ου αιώνα, ο Άνθιμος εξορίστηκε από την Κωνσταντινούπολη, στην αυλή του Οστρογότθου Θευδερίχου Α΄, στην Ιταλία (511 ή 534). Κάποια στιγμή τον έστειλαν πρέσβη στην αυλή του βασιλιά της Γαλλίας. Εκεί έγραψε στα λατινικά βεβαίως, μια επιστολή περί των τροφών: ποιες τροφές ωφελούν, ποιες όχι και πως μαγειρεύονται και πως σερβίρονται ορισμένες. Αυτή η επιστολή , μακροσκελής όπως συνηθιζόταν τότε, μπορεί να θεωρηθεί λοιπόν ως το πρώτο Γαλλικό βιβλίο μαγειρικής. Η μόνη μετάφραση που γνωρίζουμε έχει γίνει στα Αγγλικά και κυκλοφόρησε σε δίγλωσση έκδοση (Λατινικά, Αγγλικά) το 1996 (Mark Grant, De observatione ciborum, Prospect Books). To έργο αυτό έχει μελετηθεί από γλωσσικής πλευράς, αλλά όχι για τις διατροφικές συνήθειες της εποχής του που δείχνουν την απαρχή των διατροφικών συνηθειών της σύγχρονης δυτικής Ευρώπης.
Πάστα ελιάς ή στέμφυλον;
Για το ξεπίκρισμα της ελιάς, εκτός από τη γνωστή μας άρμη, συχνά οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν βρασμένο κρασί με ξύδι και μέλι και πολλά μυρωδικά, όπως μάραθο, κόλιαντρο, μέντα κ.α.
Την καλλιέργεια της αμπέλου έφερε στους Έλληνες ο θεός Διόνυσος. Έτσι βλέπουμε πως πρόκειται για εισαγμένο προϊόν, από τις Ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Το στάρι καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα ήδη από τη Νεολιθική εποχή. Στη Θεσσαλία σπόροι σταριού που βρέθηκαν σε ανασκαφές, χρονολογήθηκαν την 4η χιλιετία (Τσούντας 1908). Ο μύθος θέλει τη θεά Δήμητρα να δίνει στους Αθηναίους το στάρι και να μαθαίνει στον Τριπτόλεμο την καλλιέργειά του.
Ακατέργαστοι λίθοι ως αντικείμενα λατρείας
Λίθους "αργούς", δηλαδή ακατέργαστους, στημένους στους αγρούς, στις αγορές ή μέσα σε ιερά και σε ναούς, λάτρεψαν οι άνθρωποι από πολύ παλιά.
Στο Γύθειο, ένας μεγάλος ακατέργαστος λίθος συμβόλιζε το Δία που έπεσε από τον ουρανό (Ζευς Καππώτας, Παυσανίας III, 22, 1). Τέτοιοι ακατέργαστοι, όρθιοι λίθοι λατρεύτηκαν επίσης σε πολλά μέρη της Ελλάδας και της Κύπρου (βλ τοπωνύμια "ορθολίθι,", "ορθολίθαρο" κλπ.). Σε διάφορα ελληνικά ιερά, όπως του Απόλλωνα Πυθίου Σωτήρα στην Άρτα και της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, το λατρευτικό άγαλμα είχε τη μορφή «βαιτύλου», ακατέργαστης πέτρας ή κιονίσκου με απόληξη σε σχήμα κώνου.
Στη Γαλλία (Βρετάνη), το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, γνωστά είναι τα Μενχίρ (menhir), αυτές οι όρθιες πέτρες μεγάλων διαστάσεων που σηματοδοτούν, πιθανώς, λατρευτικούς χώρους. Στην Αίγυπτο, ο θεός του ήλιου, Ρα, λατρεύτηκε με τη μορφή οβελίσκου, και στην Εγγύς Ανατολή – Ισραήλ, Παλαιστίνη, Φοινίκη – η θηλυκή θεότητα λατρευόταν κάποτε μέσα από την εικόνα μιας πέτρινης (και κάποτε ξύλινης) στήλης, η οποία στηνόταν στα τοπικά ιερά.
Αυγό: το διαχρονικό σύμβολο της ζωής
To αυγό ήταν εκλεκτό διατροφικό είδος ήδη από την προϊστορία. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκαν τα αυγά των άγριων πουλιών. Είναι πολύ πιθανό τα κοτόπουλα (όρνιθες) να εξημερώθηκαν πριν από το 7500 π.Χ. στη νοτιανατολική Ασία και την Ινδία. Στην Ελλάδα εισήχθηκαν γύρω στο 800 π.Χ. και ο πρώτος στόχος ήταν τα αυγά τους.
Στο σχήμα του, σφαιρικό ή ελλειπτικό, το αυγό χρωστάει τη θέση του στα σύμβολα του κόσμου, καθώς και στο γεγονός ότι από το αυγό βγαίνει ζωντανό πλάσμα, το συμβολισμό της ζωής.
Η αρχαιότερη αναφορά του πρωταρχικού αυγού που βγαίνει μέσα από τα νερά βρίσκεται σε αιγυπτιακό πάπυρο του Νέου Βασιλείου (1569-1085 π.Χ.).
Ο ίδιος αυτός συμβολισμός της ζωής που βγαίνει μέσα από ένα αυγό, βρίσκεται στη βάση του εθίμου της χριστιανικής εκκλησίας που γιορτάζει την Ανάσταση του Χριστού με αυγά, τα οποία οι πιστοί σπάζουν τσουγκρίζοντάς τα μεταξύ τους και λέγοντας «Χριστός Ανέστη».
Οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες της ελληνικής τέχνης
«Από τη στιγμή που έβγαιναν από το φούρνο του αγγειοπλάστη, τα ελληνικά αγγεία υπήρξαν πάντοτε συλλεκτικά κομμάτια» έχει πει ο Ντίτριχ φον Μπότμερ (Dietrich von Bothmer), υπεύθυνος του τμήματος των Ελληνικών και Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων του Μητροπολιτικού Μουσείου της Ν. Υόρκης. Και απόδειξη αυτού είναι η αποκάλυψη το 1828 στη νεκρόπολη του Βούλτσι (Vulci) περίπου 3.000 αγγείων, πολλά από τα οποία ήταν του 6ου αιώνα.
Στην αρχή οι αρχαιολόγοι τα νόμισαν ετρουσκικά, αλλά στη συνέχεια ο μελετητής Βίλκελμαν (Wilckelman), στηριζόμενος στις καθαρά ελληνικές επιγραφές τους, απέδειξε πως επρόκειτο για εισαγωγές από την Ελλάδα. Κατόπιν τούτου μπορούμε να πούμε ότι οι Ετρούσκοι υπήρξαν οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες ελληνικής τέχνης.
Το φίδι της αέναης ζωής
Η αντίθεση της χριστιανικής θρησκείας με την αρχαία ελληνική θρησκεία φαίνεται καθαρά στους διάφορους συμβολισμούς. Προκειμένου η «νέα» θρησκεία να μην έχει τίποτα κοινό με την αρχαία παράδοση, έβαλε στη σφαίρα του απαγορευμένου ό,τι συμβόλιζε για τους αρχαίους, το καλό. Έτσι ο δράκων και ο όφις, δύο σύμβολα που συχνά ταυτίζονταν, εκπροσωπούσαν ιδιότητες του κάτω κόσμου, καθώς το φίδι φωλιάζει σε τρύπες μέσα στη γη. Η ιδιότητα αυτή του φιδιού, να έρχεται σε επαφή με τον κάτω κόσμο, είναι που του έδωσε στη φαντασία των αρχαίων, τρομερές δυνάμεις.
Το φίδι όμως δεν έχει μόνο αρνητική όψη: Ο Ασκληπιός, θεός της ιατρικής, κρατά ένα μπαστούνι (βακτηρία), γύρω στο οποίο είναι τυλιγμένο φίδι, ενώ ο Ερμής έχει ως σύμβολο το κηρύκειο, ένα ραβδί, γύρω από το οποίο τυλίγονται δυο φίδια στο σχήμα της απεικόνισης του DNA, και αυτό το σύμβολο από πολύ νωρίς έγινε έμβλημα των γιατρών. Ο συσχετισμός της ανθρώπινης υγείας με το φίδι μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι, όπως είπαμε, το φίδι έχει σχέση με τον κάτω κόσμο, άρα και με τους νεκρούς.
Πάντοτε ως δύναμη θεραπευτική στη Βίβλο ο Θεός προστάζει το Μωυσή να φτιάξει ένα ραβδί στολισμένο με χάλκινα φίδια, προκειμένου να γίνονται καλά όσοι, δαγκωμένοι από φίδι, θα το κοίταζαν.
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του όφεως-δράκοντα, η καταστροφική, αυτή που φέρνει το θάνατο. Η όψη αυτή συμβολίζεται από τη Λερναία Ύδρα, το φοβερό τέρας με τα πολλά φιδοκέφαλα, που εξόντωσε ο Hρακλής. Άλλη μορφή καταστροφικών φιδιών είναι αυτή που δείχνει τη θανατερή Μέδουσα, με μαλλιά από φίδια, όπως και τα τεράστια φίδια που εξόντωσαν το Λαοκόοντα και τα παιδιά του, στο έπος του Τρωικού πολέμου.
Ακόμη, το γεγονός ότι το φίδι αλλάζει δέρμα του προσέδωσε στα μάτια των ανθρώπων την ιδιότητα της αναγέννησης.
Με τον χριστιανισμό όμως τα πράγματα αλλάζουν. Το φίδι, που στην αρχαιότητα θεωρήθηκε φορέας υγείας, τώρα πια θεωρείται υπεύθυνο για τη θνητή φύση του ανθρώπου, για τη δυστυχία του, μέσα από το προπατορικό αμάρτημα. Ο Όφις συμβολίζει λοιπόν το διάβολο, τη δύναμη του κακού. Με τη μορφή αυτή συμβολίζεται ο φθόνος, ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, τα οποία θεσμοθέτησε το 540 ο Πάπας Γρηγόριος ο Α΄.
Ο συμβολισμός του φιδιού δεν τελειώνει εδώ. Οι Αλχημιστές θεώρησαν τον «ουροβόρο όφι», το φίδι που δαγκώνει την ουρά του, σύμβολο της αέναης επιστροφής, του αέναου χρόνου και της αέναης ζωής.
Σήμερα, ύστερα από χρόνια -που ο άνθρωπος καταστρέφει το φυσικό του περιβάλλον, για να επιβληθεί στη φύση, παρά να ζει αρμονικά με αυτήν- τα φίδια θεωρούνται απαραίτητοι ρυθμιστές του βιολογικού κύκλου της φύσης.
Η δε λαϊκή παράδοσή μας σώζει μαρτυρίες χρήσης του άκακου σπιτόφιδου (λαφίτης, elaphe quatuorlineata) το οποίο θεωρούνταν γούρι του σπιτιού και ζώντας στο κελάρι (υπόγειο όπου φυλάσσονταν τα τρόφιμα), προστάτευε τα τρόφιμα από τα ποντίκια και τις κατσαρίδες και όλα τα άλλα τρωκτικά που παραμόνευαν.
Το νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια
Μοναδικό στον κόσμο το νεκροταφείο βρεφών με ταφές σε πήλινα αγγεία, που έχει αποκαλυφθεί στην Αστυπάλαια. Η ανασκαφή έφερε στο φως πάνω από 2.500 χιλιάδες ταφές βρεφών, κυρίως νεογέννητων μωρών, τα οποία είχαν εναποτεθεί μέσα σε πήλινα αγγεία, σύμφωνα με έναν τρόπο ταφής που ονομάζεται εγχυτρισμός.
Η ταφή μέσα σε πήλινα αγγεία αρχικά χύτρες, αλλά και υδρίες, πίθους, αμφορείς ή και άλλα σχήματα αγγείων, ήταν ο πιο συνηθισμένος τρόπος ταφής στην αρχαία εποχή για μωρά, συμβολίζοντας πιθανόν τη μήτρα της μητέρας τους.
Οι τάφοι των βρεφών με τους εγχυτρισμούς αποκαλύφθηκαν στη θέση Κυλίνδρα.
Η ταφή του βρέφους γινόταν συνήθως από οπή που ανοιγόταν στην κοιλιά του αγγείου, η οποία στη συνέχεια καλυπτόταν με το ίδιο τεμάχιο που είχε αποκοπεί ή ακόμη και με κάποια πέτρα.
Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι στην περιοχή υπήρχε ιερό της γεωμετρικής εποχής, όπου έρχονταν πιστοί για να εναποθέσουν το χαμένο μωρό τους ή ακόμη και τα έμβρυα από τις αμβλώσεις. Στη συνέχεια ωστόσο το αρχικό ιερό της γεωμετρικής περιόδου με τα χρόνια εξελίχθηκε σε πανελλήνιο ιερό, όπου πιστοί προσέρχονταν να προσφέρουν το χαμένο μωρό τους, χωρίς κτερίσματα, το ίδιο ως αφιέρωμα.
Οι γυάλινοι καθρέφτες εμφανίστηκαν μόλις τον 3ο αι. μ.Χ.
Οι αρχαίοι καθρεφτίζονταν στην ήρεμη επιφάνεια του νερού αλλά και στη στιλβωμένη επιφάνεια πετρωμάτων και μετάλλων ( χαλκός, άργυρος, χρυσός). Ο γυάλινος καθρέφτης εμφανίστηκε τον 3ο αι. μ.Χ. ενώ στη Βικτωριανή εποχή κατασκευάστηκαν οι πρώτοι, επιμεταλλωμένοι με υδράργυρο, καθρέφτες που, λόγω του υψηλού τους κόστους, θεωρούνταν έργα τέχνης.
Η «παντοφλιά» είναι πολύ παλιά
Στην αρχαία Ελλάδα οι σωματικές τιμωρίες ήταν πολύ συνηθισμένες. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρεί ένα αγγείο στο Μουσείο της Μελβούρνης, στο οποίο εικονίζεται ένας μαθητής λύρας να απλώνει το χέρι του για να δεχτεί το χτύπημα του δασκάλου του.
Ο δάσκαλος στο ένα χέρι έχει μια ράβδο, που προφανώς χρησιμοποιούσε μόνο για να στηρίζεται, εφόσον στο άλλο χέρι, με το οποίο ετοιμάζεται να τιμωρήσει τον κακό μαθητή, κρατά ένα σανδάλι.
Ακόμη, στο σύμπλεγμα της Αφροδίτης με τον Πάνα, που σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η θεά σηκώνει το σανδάλι της για να αποκρούσει την ερωτική επίθεση του τραγοπόδαρου θεού.
Πηγή
Διατροφικές συμβουλές από το Βυζάντιο!
Πάστα ελιάς ή στέμφυλον;
Ακατέργαστοι λίθοι ως αντικείμενα λατρείας
Αυγό: το διαχρονικό σύμβολο της ζωής
Οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες της ελληνικής τέχνης
Το φίδι της αέναης ζωής
Το νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια
Οι γυάλινοι καθρέφτες εμφανίστηκαν μόλις τον 3ο αι. μ.Χ.
Η «παντοφλιά» είναι πολύ παλιά
Αρχαία διαφθορά... αθάνατη!
Ο Δημοσθένης το 324 π.Χ. εξορίστηκε από την Αθήνα με την κατηγορία ότι δωροδοκήθηκε από τον μεγαλύτερο καταχραστή της εποχής, τον Άρπαλο. Στον τελευταίο ο Μέγας Αλέξανδρος είχε αναθέσει την ευθύνη των οικονομικών της στρατιάς και αργότερα του θησαυροφυλακίου της Βαβυλώνας, αξιώματα από τα οποία ο Άρπαλος μερίμνησε να …επωφεληθεί ο ίδιος. Όταν όμως έγιναν γνωστές οι ατασθαλίες του άπληστου καταχραστή, ο Δημοσθένης αρχικά εισηγήθηκε την απέλασή του, αλλά, έπειτα από μια γενναία... «χορηγία» από τον Άρπαλο, άλλαξε γνώμη... Έτσι, στην προγραμματισμένη συζήτηση στην Εκκλησία του Δήμου για το αίτημα ασύλου στον Άρπαλο, όταν ήλθε η ώρα να μιλήσει ο Δημοσθένης, εκείνος προφασίσθηκε ότι δεν μπορούσε λόγω κρυολογήματος…
Διατροφικές συμβουλές από το Βυζάντιο!
Oι Γάλλοι θεωρούνται αυθεντία στη γαστρονομία. Κι όμως, το πρώτο βιβλίο μαγειρικής του Μεσαίωνα υπήρξε το έργο ενός Έλληνα γιατρού. Πάστα ελιάς ή στέμφυλον;
Στεμφυλίδες λέγονταν οι μικρές μαύρες ελιές, από τις οποίες στην αρχαιότητα έφτιαχναν πολτό ελιάς, και αντίστοιχα στέμφυλον ήταν αυτό που σήμερα αποκαλούμε πάστα ελιάς. Το στέμφυλον, όταν το αναμείγνυαν με ξύδι, λάδι και μυρωδικά γινόταν το επιτύριον, μια παχύρρευστη κρέμα που τρωγόταν με τυρί.
Για το ξεπίκρισμα της ελιάς, εκτός από τη γνωστή μας άρμη, συχνά οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν βρασμένο κρασί με ξύδι και μέλι και πολλά μυρωδικά, όπως μάραθο, κόλιαντρο, μέντα κ.α.
Την καλλιέργεια της αμπέλου έφερε στους Έλληνες ο θεός Διόνυσος. Έτσι βλέπουμε πως πρόκειται για εισαγμένο προϊόν, από τις Ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
Το στάρι καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα ήδη από τη Νεολιθική εποχή. Στη Θεσσαλία σπόροι σταριού που βρέθηκαν σε ανασκαφές, χρονολογήθηκαν την 4η χιλιετία (Τσούντας 1908). Ο μύθος θέλει τη θεά Δήμητρα να δίνει στους Αθηναίους το στάρι και να μαθαίνει στον Τριπτόλεμο την καλλιέργειά του.
Η πρώτη συστηματική καλλιέργεια του σταριού έγινε κατά τους αρχαιολόγους, πριν από 10.000 χρόνια στη Συρία, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία και το Ιράκ.
Η πρώτη δε γραπτή αναφορά στο σιτάρι και το προϊόν του, τη μπύρα, βρίσκονται στον κώδικα του Χαμουραμπί (1.700 π.Χ.)
Η πρώτη δε γραπτή αναφορά στο σιτάρι και το προϊόν του, τη μπύρα, βρίσκονται στον κώδικα του Χαμουραμπί (1.700 π.Χ.)
Ακατέργαστοι λίθοι ως αντικείμενα λατρείας
Λίθους "αργούς", δηλαδή ακατέργαστους, στημένους στους αγρούς, στις αγορές ή μέσα σε ιερά και σε ναούς, λάτρεψαν οι άνθρωποι από πολύ παλιά.
Στο Γύθειο, ένας μεγάλος ακατέργαστος λίθος συμβόλιζε το Δία που έπεσε από τον ουρανό (Ζευς Καππώτας, Παυσανίας III, 22, 1). Τέτοιοι ακατέργαστοι, όρθιοι λίθοι λατρεύτηκαν επίσης σε πολλά μέρη της Ελλάδας και της Κύπρου (βλ τοπωνύμια "ορθολίθι,", "ορθολίθαρο" κλπ.). Σε διάφορα ελληνικά ιερά, όπως του Απόλλωνα Πυθίου Σωτήρα στην Άρτα και της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, το λατρευτικό άγαλμα είχε τη μορφή «βαιτύλου», ακατέργαστης πέτρας ή κιονίσκου με απόληξη σε σχήμα κώνου.
Στη Γαλλία (Βρετάνη), το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, γνωστά είναι τα Μενχίρ (menhir), αυτές οι όρθιες πέτρες μεγάλων διαστάσεων που σηματοδοτούν, πιθανώς, λατρευτικούς χώρους. Στην Αίγυπτο, ο θεός του ήλιου, Ρα, λατρεύτηκε με τη μορφή οβελίσκου, και στην Εγγύς Ανατολή – Ισραήλ, Παλαιστίνη, Φοινίκη – η θηλυκή θεότητα λατρευόταν κάποτε μέσα από την εικόνα μιας πέτρινης (και κάποτε ξύλινης) στήλης, η οποία στηνόταν στα τοπικά ιερά.
Αυγό: το διαχρονικό σύμβολο της ζωής
Στο σχήμα του, σφαιρικό ή ελλειπτικό, το αυγό χρωστάει τη θέση του στα σύμβολα του κόσμου, καθώς και στο γεγονός ότι από το αυγό βγαίνει ζωντανό πλάσμα, το συμβολισμό της ζωής.
Η αρχαιότερη αναφορά του πρωταρχικού αυγού που βγαίνει μέσα από τα νερά βρίσκεται σε αιγυπτιακό πάπυρο του Νέου Βασιλείου (1569-1085 π.Χ.).
Ο ίδιος αυτός συμβολισμός της ζωής που βγαίνει μέσα από ένα αυγό, βρίσκεται στη βάση του εθίμου της χριστιανικής εκκλησίας που γιορτάζει την Ανάσταση του Χριστού με αυγά, τα οποία οι πιστοί σπάζουν τσουγκρίζοντάς τα μεταξύ τους και λέγοντας «Χριστός Ανέστη».
Οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες της ελληνικής τέχνης
Στην αρχή οι αρχαιολόγοι τα νόμισαν ετρουσκικά, αλλά στη συνέχεια ο μελετητής Βίλκελμαν (Wilckelman), στηριζόμενος στις καθαρά ελληνικές επιγραφές τους, απέδειξε πως επρόκειτο για εισαγωγές από την Ελλάδα. Κατόπιν τούτου μπορούμε να πούμε ότι οι Ετρούσκοι υπήρξαν οι πρώτοι μεγάλοι συλλέκτες ελληνικής τέχνης.
Το φίδι της αέναης ζωής
Το φίδι όμως δεν έχει μόνο αρνητική όψη: Ο Ασκληπιός, θεός της ιατρικής, κρατά ένα μπαστούνι (βακτηρία), γύρω στο οποίο είναι τυλιγμένο φίδι, ενώ ο Ερμής έχει ως σύμβολο το κηρύκειο, ένα ραβδί, γύρω από το οποίο τυλίγονται δυο φίδια στο σχήμα της απεικόνισης του DNA, και αυτό το σύμβολο από πολύ νωρίς έγινε έμβλημα των γιατρών. Ο συσχετισμός της ανθρώπινης υγείας με το φίδι μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι, όπως είπαμε, το φίδι έχει σχέση με τον κάτω κόσμο, άρα και με τους νεκρούς.
Πάντοτε ως δύναμη θεραπευτική στη Βίβλο ο Θεός προστάζει το Μωυσή να φτιάξει ένα ραβδί στολισμένο με χάλκινα φίδια, προκειμένου να γίνονται καλά όσοι, δαγκωμένοι από φίδι, θα το κοίταζαν.
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του όφεως-δράκοντα, η καταστροφική, αυτή που φέρνει το θάνατο. Η όψη αυτή συμβολίζεται από τη Λερναία Ύδρα, το φοβερό τέρας με τα πολλά φιδοκέφαλα, που εξόντωσε ο Hρακλής. Άλλη μορφή καταστροφικών φιδιών είναι αυτή που δείχνει τη θανατερή Μέδουσα, με μαλλιά από φίδια, όπως και τα τεράστια φίδια που εξόντωσαν το Λαοκόοντα και τα παιδιά του, στο έπος του Τρωικού πολέμου.
Ακόμη, το γεγονός ότι το φίδι αλλάζει δέρμα του προσέδωσε στα μάτια των ανθρώπων την ιδιότητα της αναγέννησης.
Με τον χριστιανισμό όμως τα πράγματα αλλάζουν. Το φίδι, που στην αρχαιότητα θεωρήθηκε φορέας υγείας, τώρα πια θεωρείται υπεύθυνο για τη θνητή φύση του ανθρώπου, για τη δυστυχία του, μέσα από το προπατορικό αμάρτημα. Ο Όφις συμβολίζει λοιπόν το διάβολο, τη δύναμη του κακού. Με τη μορφή αυτή συμβολίζεται ο φθόνος, ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, τα οποία θεσμοθέτησε το 540 ο Πάπας Γρηγόριος ο Α΄.
Ο συμβολισμός του φιδιού δεν τελειώνει εδώ. Οι Αλχημιστές θεώρησαν τον «ουροβόρο όφι», το φίδι που δαγκώνει την ουρά του, σύμβολο της αέναης επιστροφής, του αέναου χρόνου και της αέναης ζωής.
Σήμερα, ύστερα από χρόνια -που ο άνθρωπος καταστρέφει το φυσικό του περιβάλλον, για να επιβληθεί στη φύση, παρά να ζει αρμονικά με αυτήν- τα φίδια θεωρούνται απαραίτητοι ρυθμιστές του βιολογικού κύκλου της φύσης.
Η δε λαϊκή παράδοσή μας σώζει μαρτυρίες χρήσης του άκακου σπιτόφιδου (λαφίτης, elaphe quatuorlineata) το οποίο θεωρούνταν γούρι του σπιτιού και ζώντας στο κελάρι (υπόγειο όπου φυλάσσονταν τα τρόφιμα), προστάτευε τα τρόφιμα από τα ποντίκια και τις κατσαρίδες και όλα τα άλλα τρωκτικά που παραμόνευαν.
Το νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια
Μοναδικό στον κόσμο το νεκροταφείο βρεφών με ταφές σε πήλινα αγγεία, που έχει αποκαλυφθεί στην Αστυπάλαια. Η ανασκαφή έφερε στο φως πάνω από 2.500 χιλιάδες ταφές βρεφών, κυρίως νεογέννητων μωρών, τα οποία είχαν εναποτεθεί μέσα σε πήλινα αγγεία, σύμφωνα με έναν τρόπο ταφής που ονομάζεται εγχυτρισμός.
Η ταφή μέσα σε πήλινα αγγεία αρχικά χύτρες, αλλά και υδρίες, πίθους, αμφορείς ή και άλλα σχήματα αγγείων, ήταν ο πιο συνηθισμένος τρόπος ταφής στην αρχαία εποχή για μωρά, συμβολίζοντας πιθανόν τη μήτρα της μητέρας τους.
Οι τάφοι των βρεφών με τους εγχυτρισμούς αποκαλύφθηκαν στη θέση Κυλίνδρα.
Η ταφή του βρέφους γινόταν συνήθως από οπή που ανοιγόταν στην κοιλιά του αγγείου, η οποία στη συνέχεια καλυπτόταν με το ίδιο τεμάχιο που είχε αποκοπεί ή ακόμη και με κάποια πέτρα.
Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι στην περιοχή υπήρχε ιερό της γεωμετρικής εποχής, όπου έρχονταν πιστοί για να εναποθέσουν το χαμένο μωρό τους ή ακόμη και τα έμβρυα από τις αμβλώσεις. Στη συνέχεια ωστόσο το αρχικό ιερό της γεωμετρικής περιόδου με τα χρόνια εξελίχθηκε σε πανελλήνιο ιερό, όπου πιστοί προσέρχονταν να προσφέρουν το χαμένο μωρό τους, χωρίς κτερίσματα, το ίδιο ως αφιέρωμα.
Οι γυάλινοι καθρέφτες εμφανίστηκαν μόλις τον 3ο αι. μ.Χ.
Η «παντοφλιά» είναι πολύ παλιά
Ο δάσκαλος στο ένα χέρι έχει μια ράβδο, που προφανώς χρησιμοποιούσε μόνο για να στηρίζεται, εφόσον στο άλλο χέρι, με το οποίο ετοιμάζεται να τιμωρήσει τον κακό μαθητή, κρατά ένα σανδάλι.
Ακόμη, στο σύμπλεγμα της Αφροδίτης με τον Πάνα, που σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η θεά σηκώνει το σανδάλι της για να αποκρούσει την ερωτική επίθεση του τραγοπόδαρου θεού.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου