Αμφίπολη: Ιδού η πρώτη απεικόνιση του τάφου ~ Τι αποκαλύπτει η σεισμική τομογραφία του μνημείου

Την πρώτη απεικόνιση του τάφου της Αμφίπολης επιχειρεί να πραγματοποιήσει ο αρχιτέκτονας του υπουργείου Πολιτισμού, Μ. Λεφαντζής, χρησιμοποιώντας μια αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου. 

Στην εικόνα που σχεδιάστηκε φαίνονται οι δύο διαφραγματικοί τοίχοι καθώς και η τοποθέτηση των Σφιγγών και των Καρυάτιδων.


Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι εργασίες τεκμηρίωσης του συνόλου των αρχαιολογικών ανασκαφικών εργασιών, με ψηφιακά και συμβατικά μέσα.

Η αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων συνεχίζεται οριζόντια και σε όλη την έκταση του χώρου, ανάμεσα στον διαφραγματικό τοίχο με τις Καρυάτιδες και τον τρίτο τοίχο, ώστε να επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση των πιέσεων και να διασφαλίζεται σταθερά η στατική επάρκεια του μνημείου, σύμφωνα με τις αποφάσεις της διεπιστημονικής τεχνικής ομάδας.

Τα λευκά σημεία της τομογραφίας (με τη σήμανση Η) δείχνουν τις λίθινες κατασκευές. Κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν έχουν δει οι αρχαιολόγοι.

Εν τω μεταξύ, έναν τάφο τεραστίων διαστάσεων από τον οποίο δεν έχουμε δει ακόμη τίποτε, είναι αυτός στην Αμφίπολη, κάτι που οι αρχαιολόγοι το γνώριζαν από το 2003. Εκείνη τη χρονιά αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και την επιστημονική ομάδα του Λάζαρου Πολυμενάκο δουλεύοντας με τη μέθοδο της σεισμικής τομογραφίας επιχείρησαν να καταγράψουν ότι υπάρχει μέσα στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη.

Όπως αναφέρεται στην μελέτη που δημοσιεύει η ηλεκτρονική εφημερίδα http://www.xronometro.com, η μέθοδος που εφαρμόστηκε είναι αυτή της ακτινωτής τομογραφίας.

Φωτογραφία του Λόφου Καστά από δορυφόρο

«Σε τεχνητό λόφο (πιθανό τύμβο) στη θέση Καστά Μεσολακκιάς Σερρών στην περιοχή της Αρχαίας Αμφίπολης έγινε διερεύνηση για τη λιθολογική δομή και τον εντοπισμό αρχαιολογικών δομών στο εσωτερικό του λόφου. Το περιβάλλον εφαρμογής αποτελείται από πιθανά κατάλοιπα κλασσικών ή ελληνιστικών κατασκευών σε μέτρια έως ασθενώς συνεκτικό εδαφικό υλικό μέγιστου πάχους 15m. Το γεωλογικό υπόβαθρο είναι στιφρή άργιλος και βρίσκεται σε μέσο βάθος 5.0 m. Η τοποθεσία βρίσκεται σε κοιλάδα, με μικρή μορφολογική κλίση. Ερευνήθηκε έκταση κυκλικής διατομής με ακτίνα 90 m και πάχος 6-8 m».

Όπως αναφέρεται στο πόρισμα, το ταφικό οικοδόμημα έχει κατεύθυνση νοτιοδυτική – προς την αρχαία Αμφίπολη – και οι διαστάσεις του οικοδομήματος σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων είναι 20 μέτρα μήκος, 5 μέτρα πλάτος, 5 μέτρα ύψος και περιλαμβάνει μια ράμπα – από την ανασκαφή αποδείχθηκε ότι είναι σκαλάκια – και ένα ταφικό μνημείο. Η επιφάνεια που καλύπτει φθάνει τα 100 τ.μ. και το ύψος του τα 5 μέτρα, το οποίο είναι μέσα σε ένα τύμβο, ενώ ο μαρμάρινος περίβολος έχει μήκους 497 μέτρα. Αυτό σημαίνει ότι οι αρχαιολόγοι βρίσκονται ακόμη στην αρχή της ανακάλυψης καθώς είναι μόλις λίγα μέτρα (από τα συνολικά 20 του μήκους) μέσα στον τάφο. Η απάντηση για το τι κρύβει ο νεκρικός ή οι νεκρικοί θάλαμοι θα δοθεί σύντομα. Πάντως, με βάση την έρευνα αυτή που έγινε το 2003 και δημοσιεύτηκε το 2004, είναι ξεκάθαρο ότι οι αρχαιολόγοι δεν έψαχναν στα «τυφλά» για τον τάφο, αλλά γνώριζαν ότι έχουν μπροστά τους ένα μοναδικό μνημείο.

Η κάτοψη του λόφου με τα σημεία από τα οποία έγιναν οι μετρήσεις περιμετρικά. Ο μαρμάρινος περίβολος, ο τάφος και οι χώροι του ήταν καταγεγραμμένα στην σεισμική τομογραφία.

Όπως φαίνεται από την εικόνα, με το σύμβολο «Η» περιγράφονται οι μεγάλες λίθινες κατασκευές αλλά και ένα μεγάλο κενό στα έγκατα του λόφου που προσδιορίζει την ύπαρξη του τάφου, στη δεύτερη εικόνα.


Tι λένε καθηγητές

Εν τω μεταξύ, φουντώνουν τα σενάρια για το αν ο τάφος έχει συληθεί ή όχι μετά την ανακάλυψη των ακρωτηριασμένων Καρυάτιδων αλλά και των οπών που βρέθηκαν στους τοίχους σφράγισης.

Μιλώντας στο Star ο Σαράντος Καργάκος, ιστορικός-συγγραφέας αναφέρει: «Από την πρώτη εικόνα που είδα σχημάτισα την εντύπωση ότι ο τάφος έχει συληθεί κι αυτό που με έκανε να το πιστεύω είναι πρώτον, οι ακρωτηριασμένες Σφίγγες, αλλά περισσότερο το κακό χτίσιμο του τοίχου που είναι κάτω από τις Σφίγγες. Επειδή μπορεί να είναι δύο επιπέδων και δίνω έμφαση σ' αυτό - δύο επιπέδων - μπορεί να είχαν συλήσει το 1ο επίπεδο , αλλά το δεύτερο επίπεδο να είναι ασύλητο. Ας ελπίσουμε πως οι αρχαιολόγοι θα βρεθούν σ' αυτό το δεύτερο επίπεδο που δεν έχει συληθεί και που θα μας προσφέρει εκπληκτικά ευρήματα.».

«Οι φθορές στις Καρυάτιδες πιθανώς οφείλονται σε γήρανση των υλικών.» τόνισε η Λίνα Μενδώνη, γ.γ.πολιτισμού-αρχαιολόγος, στο Mega.

Βέβαιος για τη σύληση του τύμβου, εμφανίστηκε στον ΣΚΑΙ και ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Φάλαρης.

«Οι τυμβωρύχοι ίσως προσπάθησαν να αποσπάσουν το πρόσωπο χτυπώντας το, αλλά απέτυχε η προσπάθεια και τα τραυμάτισαν έτσι. Είναι καθαρά έργο των τυμβωρύχων αυτό. Όπως είναι και στα κεφάλια των Σφιγγών.»

Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Γιώργος Λεκάκης, αποκαλύπτει επίσης το εύρος της αρχαιοκαπηλίας που έχει υποστεί η Αμφίπολη, σε βάθος χρόνων.
«Φανταστείτε ότι στη γύρω περιοχή υπάρχουν περισσότεροι από 1000 τάφοι. Μάλιστα πάρα πολλά μουσεία στο εξωτερικό είναι περήφανα που έχουν αρχαίους θησαυρούς από την Αμφίπολη, η οποία έκοψε τα πιο όμορφα νομίσματα στην αρχαιότητα.»

Ο καθηγητής της Κλασσικής Αρχαιολόγίας Π. Βαλαβάνης μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο διατυπώνει την άποψη ότι ακόμη έχουμε πολλά να δούμε.
Εκφράζει μάλιστα μια διαφορετική άποψη από αυτή που ακούσαμε για το ρόλο που έπαιζαν στο ταφικό μνημείο οι δύο κόρες, οι “Καρυάτιδες” όπως ονομάστηκαν λόγω των γνωστών γλυπτών στον ιερό βράχο της ακρόπολης των Αθηνών, κατά τον καθηγητή δεν είχαν ρόλο “φύλακα”, αυτόν λέει ο Π. Βαλαβάνης τον είχαν στην πρώτη είσοδο οι Σφίγγες.

Αντίθετα, λέει ο κ. Βαλαβάνης οι δύο κόρες είχαν τα χέρια τους σε γωνία 90 μοιρών προς τα επάνω λειτουργώντας εκτός από διακοσμητικό στοιχείο και ως μέτρο στήριξης του θόλου του μνημείου.
Παράλληλα είχαν το συμβολικό χαρακτήρα ένδειξης ζωοποιού έκφρασης του νεκρού, όπως και στην περίπτωση του Ερεχθείου στην Αθήνα.

Κατά τον καθηγητή οι ενδείξεις που έχουμε ως σήμερα οδηγούν στο συμπέρασμα πως και τον επόμενο θάλαμο στην είσοδο του ταφικού θόλου αναμένεται να εντοπιστούν και νέα γλυπτά, αλλά πιθανότατα και όπως στους περισσότερους μακεδονικούς τάφους, ζωγραφιστός διάκοσμος.
Ως προς τον “ένοικο” του αρχαίου τάφου ο κ. Βαλαβάνης τονίζει την ύπαρξει του λέοντα στην κορυφή του μνημείου που παραπέμπει σε πρόσωπο που απέδειξε την αξία του σε πόλεμο και έτσι δύσκολα θα εντοπιστούν ίχνη πως ανήκε σε γυναίκα.

Φυσικά ο καθηγητής αποφεύγει να αναφερθεί σε ονόματα, πιθανολογεί ότι πρόκειται για ισχυρό αλλά και πλούσιο πρόσωπο, ωστόσο πολύ δύσκολα, λέει, θα μάθουμε καθώς είναι σπάνιες οι γραπτές αναφορές για το ποιος είναι ενταφιασμένος στους τάφους ενώ η ταυτοποίηση ενέχει πάντα μεγάλο ρίσκο.

Απίθανο να είναι “ένοικος” του τάφου ο Μέγας Αλέξανδρος, λέει μιλώντας στο Έθνος ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, ακαδημαϊκός, Μιχάλης Τιβέριος, ενώ κτιμά ότι δεν θα μπορούσε να φιλοξενεί την Ρωξάνη και τον γιο της Αλέξανδρο, καθώς για τον μεν πρώτο οι πηγές αναφέρουν ότι τάφηκε στην Αλεξάνδρεια για τον δε Αλέξανδρο Δ' η ταφή του θα γινόταν στις Αιγές, στους τάφους των βασιλιάδων της Μακεδονίας.

“Η εμβληματική παρουσία του Λέοντα της Αμφίπολης δείχνει προς την κατεύθυνση κάποιου σημαντικού στρατηγού της εποχής, καθώς ο Λέων εκείνη την εποχή αποτελούσε σύμβολο της πολεμικής αρετής» λέει. Μεταξύ των ονομάτων που το τελευταίο διάστημα έχουν ακουστεί, ο κ. Τιβέριος ξεχωρίζει αυτό του Νέαρχου, αρχηγού του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και παιδικού του φίλου. Οπως αναφέρει, ο Νέαρχος είχε στενούς δεσμούς με την Αμφίπολη, που ήταν η ναυτική βάση των Μακεδόνων, καθώς εκεί τον είχε εξορίσει ο Φίλιππος Β΄, μαζί με άλλους φίλος του Αλέξανδρου.