Σωστός ~ Μήνυση κατά των τραπεζών. Πρέπει να μάθουμε τί έγινε στη διετία 2010-2012

Ο κλάδος των τραπεζών υπήρξε το μεγαλύτερο -οικονομικό- θύμα της ελληνικής κρίσης χρέους. Μαζί με τις τράπεζες, στην οικονομική καταστροφή παρασύρθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες μέτοχοί τους. Για την καταστροφή αυτή (όπως άλλωστε και γενικότερα για την κρίση του χρέους) ουδέποτε αναζητήθηκαν τα αίτια και ουδείς τιμωρήθηκε.

Όμως, γιατί χρεωκόπησαν όλες οι ελληνικές τράπεζες;
Με μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσα σήμερα στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών, κατά των διοικήσεων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και για κάθε άλλο υπεύθυνο όργανο, της περιόδου από  20 Οκτωβρίου 2009 έως και  31η Δεκεμβρίου 2012, επιχειρώ να ανοίξω τις διαδικασίες έρευνας του ζητήματος και να εξευρεθούν οι ένοχοι.

Το ιστορικό της υπόθεσης έχει, σε συντομία, ως εξής: Κατά την έναρξη της κρίσης χρέους της Ελλάδας (τέλη 2009), το σύνολο του Δημοσίου Χρέους έφθανε στα 298,5 δισεκατομμύρια ευρώ. 
Από το ποσό ομόλογα συνολικού ύψους (ονομαστικής αξίας) περίπου 197,2 δισ. ευρώ κατέχονταν από τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες, συνταξιοδοτικά ταμεία και λοιπούς θεσμικούς επενδυτές και  ιδιώτες του εξωτερικού.  Τα ομόλογα αυτά, κατέχονταν από επενδυτές του εξωτερικού, επειδή αυτοί είχαν επιλέξει να επενδύσουν στους ελληνικούς τίτλους (για λόγους εκμετάλλευσης των υψηλότερων επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων ή και για διάφορους λόγους επενδυτικής πολιτικής τους).

Το γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο ποσό σε χαρτοφυλάκια ξένων τραπεζών, έπαιξε έναν κεφαλαιώδη ρόλο στην όλη εξέλιξη της κρίσης του ελληνικού χρέους. Λόγω των φόβων που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο για τις αντοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ένα νέο κύκλο απωλειών (είχε μόλις προηγηθεί η κατάρρευση της Lehman Brothers), αντί να επιλεγεί -ήδη από τα τέλη του 2009- ένα άμεσο “κούρεμα” του χρέους (η πλέον συμφέρουσα λύση για την Ελλάδα), επιλέχθηκε η καθυστέρηση της αναδιάρθρωσής του και παράλληλα η -με κάθε τρόπο- μείωση των θέσεων των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα.

Έτσι, ένα μέρος των ομολόγων, εξοφλήθηκε (κατά τη διετία 2010-2012) στη λήξη του, από τα δάνεια που πήρε η Ελλάδα από τους εταίρους και το ΔΝΤ, ένα άλλο μέρος (75 δισ.) αγοράστηκε από την ΕΚΤ σε τιμές κοντά στο 70% (το μέρος αυτό δεν κουρεύτηκε) και ένα άλλο μέρος (υπολογίζεται σε περίπου 33 δισ.) αγοράστηκε από τις ελληνικές τράπεζες (τα ομόλογα αυτά “κουρεύτηκαν”).

Με βάση έρευνα που διεξήγαγε -μέσω της διαδικασίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου- ο τότε Βουλευτής της Α΄ Αθηνών κ. Προκόπης Παυλόπουλος (ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας), αποδείχθηκε ότι, κατά την έναρξη της κρίσης (τέλη του 2009), οι ελληνικές τράπεζες είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους, ομόλογα του Δημοσίου ονομαστικής αξίας € 20,1 δισεκατομμυρίων. Στα τέλη του 2011 (λίγο πριν από το PSI), η αξία των ομολόγων στα χαρτοφυλάκιά τους είχε εκτιναχθεί σε € 46,9 δισεκατομμύρια.

Τα ομόλογα αυτά αγοράστηκαν από ξένες τράπεζες (τότε είχε διακοπεί η έκδοση νέων ομολόγων) και κουρεύτηκαν, τόσο στο PSI του Μαρτίου 2012, όσο και στη “διαδικασία επαναγοράς” του Δεκεμβρίου 2012. Οι συνολικές απώλειες έφθασαν στο 75% της ονομαστικής τους αξίας. Δηλαδή, από τις τοποθετήσεις αυτές υπέστησαν συνολικές ζημιές ύψους € 20,1 δισεκατομμυρίων, χωρίς να υπολογίσουμε τις ζημιές από τα ομόλογα που αγοράστηκαν σε αντικατάσταση αυτών που στο μεταξύ είχαν λήξει.

Το γεγονός αυτό είχε καταστροφικά αποτελέσματα για τις τράπεζες. Συνολικά, από το PSI και την “επαναγορά” υπέστησαν συνολικές απώλειες ύψους € 28,4 δισ. και υποχρεωτικά έγινε η ανακεφαλαιοποίησή τους, με χρήματα που δανείστηκε το Κράτος και τα οποία τελικά επιβάρυναν το δημόσιο χρέος. Παράλληλα, υπήρξαν και έμμεσες ζημιές στην οικονομία, αφού τα χρήματα με τα οποία οι τράπεζες αγόραζαν ομόλογα (από τις ξένες τράπεζες που προσπαθούσαν να τα “ξεφορτωθούν”), έφυγαν από την πραγματική οικονομία και βάθυναν ακόμη περισσότερο την κρίση. Τέλος, από την πράξη αυτή ζημιώθηκαν οι εκατοντάδες χιλιάδες μέτοχοι των τραπεζών, αφού οι απώλειές τους ξεπέρασαν το 99%!

Γιατί συνέβη αυτό; Προειδοποιήσεις για το επερχόμενο “κούρεμα” των κατόχων των ελληνικών ομολόγων υπήρξαν πάρα πολλές και από πολλές κατευθύνσεις. Η απόφαση για την αύξηση των θέσεών τους σε ελληνικά ομόλογα ήταν των ιδίων των τραπεζών; Ποιοι λάμβαναν τις αποφάσεις για τη διαμόρφωση των θέσεων των τραπεζικών χαρτοφυλακίων; Με ποιες διαδικασίες λαμβάνονταν οι αποφάσεις αυτές; Υπάρχουν σχετικά πρακτικά; Τηρήθηκαν οι διαδικασίες που αφορούν στα όρια ανάληψης ρίσκου από τις τράπεζες; Λειτούργησε ο εσωτερικός τους έλεγχος;  Ποιες ήταν οι ενέργειες της Τράπεζας της Ελλάδας, δηλαδή, του εποπτικού φορέα που είναι υπεύθυνος για την εύρυθμη λειτουργία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που ζητώ να απαντηθούν. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να μάθει τί έγινε. Οι μέτοχοι πρέπει να μάθουν γιατί καταστράφηκαν. Και αναλόγως τις απαντήσεις, για το εάν πρέπει να επιδιώξουν να αποζημιωθούν.

Δείτε το κείμενο της μηνυτήριας αναφοράς.

* Ο κ. Γιάννης Σιάτρας, είναι οικονομολόγος και επικεφαλής του Κινήματος Πολιτών “Έλληνες Φορολογούμενοι”.