Γιατί δεν βρέχει πιτσούνια φλαμπέ;

Γιατί τα πουλιά δεν παθαίνουν ηλεκτροπληξία όταν κουρνιάζουν στα καλώδια υψηλής τάσης;

Η συνηθισμένη απάντηση  «τα πουλάκια δεν παθαίνουν ηλεκτροπληξία γιατί δεν είναι γειωμένα» μας αφήνει μετέωρους. Μήπως καταλαβαίνει ο καθένας που λαμβάνει αυτή την απάντηση τι σημαίνει να είσαι «γειωμένος»; Τι είναι τελικά αυτό που κάνει την επαφή με το έδαφος τόσο ξεχωριστή;


Όπως γνωρίζεις, το ηλεκτρικό ρεύμα είναι μία ροή ηλεκτρονίων. Η λέξη-κλειδί εδώ είναι το «ροή». Μέχρι τα ηλεκτρόνια ν' αρχίσουν να κινούνται από το ένα μέρος στο άλλο, δεν μπορούν να κάνουν τίποτα επωφελές και τίποτα επιβλαβές. Είναι σαν να θέλαμε να γυρίσει ένας νερόμυλο, από νερά που είναι στάσιμα. Για να παράγουμε φως στον ηλεκτρικό λαμπτήρα, για παράδειγμα, εξαναγκάζουμε τα ηλεκτρόνια να περάσουν μέσα από ένα λεπτότατο νήμα βολφραμίου, από τη μια πλευρά ως την άλλη. Σπρώχνοντας για να περάσουν μέσα από αυτό το εξαιρετικά λεπτό νήμα, κάτω από την ώθηση των 240 βολτ, το θερμαίνουν σε βαθμό λευκοπύρωσης, με αποτέλεσμα αυτό να λαμποκοπάει.
Πρόσεξε ότι η τάση προκαλεί την ώθηση. Αυτό είναι όλο κι όλο: μία δύναμη που ωθεί ηλεκτρόνια από το ένα μέρος στο άλλο, έτσι ώστε να παράγουν έργο για εμάς. Ασχέτως ομως του πόσο υψηλή είναι η τάση, τα ηλεκτρόνια δεν μπορούν να κάνουν τίποτα εάν δεν τους δοθεί ένας δρόμος να τον πορευτούν. Τα ηλεκτρικά καλώδια είναι αυτός ακριβώς ο δρόμος. Κάτω από την πίεση της ώθησης από την υψηλή τάση, μεταφέρουν ηλεκτρόνια από το εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας έως τα σπίτια μας, όπου μπορούμε πλέον να τα χρησιμοποιήσουμε για να περάσουν μέσα από μία λάμπα, μια τοστιέρα ή μία τηλεόραση.

Και πού πηγαίνουν τα ηλεκτρόνια αφού περάσουν μέσα από τις ηλεκτρικές μας συσκευές; Επιστρέφουν στη Μητέρα Γη, εκεί δηλαδή απ' όπου η εταιρεία ηλεκτρισμού τα πήρε εξαρχής. Από πού αλλού θα περίμενες να έχουν πάρει τα ηλεκτρόνια για να μας τα στείλουν, από το φεγγάρι; Έτσι λοιπόν η Μητέρα Γη (από την οποία βγαίνουν τα «γείωση», «γειώνω» κ.λπ.) είναι η αρχική πηγή ηλεκτρονίων και ο τελικός προορισμός τους, αφού τελειώσουν με το να κάνουν τις δουλειές μας. Η Γη είναι φτιαγμένη από φανταστικομμύρια ατόμων και πολυφανταστικομμύρια ηλεκτρονίων. Από έναν πρόχειρο υπολογισμό βγαίνει ότι ο αριθμός των ηλεκτρονίων στον πλανήτη Γη είναι 1, ακολουθούμενο από 51 μηδενικά. Και αυτό, δίχως επιφύλαξη, θα το έλεγα «ανεξάντλητο απόθεμα».

Πίσω τώρα στα πουλάκια. Τα ποδαράκια τους είναι σίγουρα σε επαφή με πολλά ηλεκτρόνια που περιμένουν να τα πάρουμε και να τα επιστρέψουμε στο έδαφος, αφού πρώτα τα περάσουμε από τις τοστιέρες μας. Ευτυχώς όμως για τα πουλιά, τα σώματα τους δεν προσφέρουν καμία δίοδο προς τη γη. Τα πουλιά, πολύ απλά, δεν είναι συνδεδεμένα με τίποτα -για τα ηλεκτρόνια δεν αποτελούν διέξοδο προς τη γη. Εφόσον λοιπόν τα ηλεκτρόνια δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα πουλιά για να περάσουν προς τη γη, δηλαδή να «γειωθούν», δεν υφίσταται ηλεκτρικό ρεύμα για να τα «χτυπήσει». Και αυτός είναι ο λόγος που δεν πέφτουν στα καλά καθούμενα ψητά πουλιά στα πόδια μας.

Παρεμπιπτόντως, τι κάνουν εντέλει όλα αυτά τα πουλάκια πάνω στα καλώδια, εκτός απ' το να λερώνουν τα αυτοκίνητα μας; Το χειμώνα, τουλάχιστον, βρίσκονται εκεί γιατί το ηλεκτρικό ρεύμα που περνάει μέσα από τα καλώδια τα ζεσταίνει λίγο και αυτό κρατάει τα ποδαράκια τους ζεστά. Και μιας που ασχολούμαστε με το θέμα, πώς μπορούν και κοιμούνται εκεί δίχως να πέφτουν; Αυτό συμβαίνει γιατί οι μύες των ποδιών τους, όταν τα πουλιά κοιμούνται, αντί να χαλαρώνουν, όπως κάνουν οι δικοί μας, σφίγγουν. Τώρα που το έμαθες αυτό πρόσεξε μη σε πάρει ο ύπνος σε κανένα κλαδί...

Μπορεί να έχει τύχει να δεις κάποιον τεχνικό της ηλεκτρικής εταιρείας να έχει ανέβει από το φορτηγό του μέσα σ' έναν «κάδο» και να δουλεύει στα καλώδια πιάνοντας τα με γυμνά χέρια. Είναι τόσο ασφαλής όσο και τα πουλιά, γιατί ο κάδος του είναι εντελώς από-μονωμένος από το έδαφος. Τα ηλεκτρόνια αδυνατούν να βρουν ένα πέρασμα από το σώμα του στο έδαφος κι έτσι δεν τον κάνουν να λάμπει σαν νήμα βολφραμίου.





Πηγή: Ρ. Γουόλκε Τι είπε ο Αϊνστάιν στον κουρέα του