Τούρκοι: Οι καταπληκτικοί "γείτονες" της Ελλάδας

Η Άγκυρα αρνείται να υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας επειδή υπάρχουν προβλήματα με την Ελλάδα για τα νησιά του Αιγαίου.

Με αυτή την προκλητική δήλωσή του, ο Εγκεμέν Μπαγίς, επικεφαλής της τουρκικής διαπραγματευτικής ομάδας για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ απεκάλυψε για πρώτη φορά δημοσίως και ευθέως τον λόγο για τον οποίο η Αγκυρα παραμένει ανυποχώρητη στο ζήτημα αυτό.

Η δήλωση – βόμβα του Εγκεμέν Μπαγίς έγινε κατά τις εργασίες της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ – Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες έγιναν υπό μάλλον ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, αν κρίνει κανείς από τις παρεμβάσεις των δύο ελλήνων ευρωβουλευτών που είναι αντιπρόεδροι της Επιτροπής, του κ. Γ. Κουμουτσάκου (ΝΔ) και της κυρίας Μαριλένας Κοππά (επικεφαλής της ευρωομάδας του ΠαΣοΚ).

Μάλιστα, η επίμαχη δήλωση Μπαγίς, που σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες δεν αποκλείεται να ενοχλήσει ακόμη και τους προϊσταμένους του στην Άγκυρα για την ευθύτητά της, έγινε κατόπιν ερώτησης του κ. Κουμουτσάκου. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια συζήτησης, παρουσία και του επιτρόπου με αρμοδιότητα τη διεύρυνση Στέφαν Φούλε, επί της «θετικής ατζέντας» των ευρωτουρκικών σχέσεων και των προοπτικών που αυτή θα μπορούσε να προσφέρει για ενεργειακή συνεργασία, ο έλληνας ευρωβουλευτής έθεσε το θέμα της κύρωσης της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας για να λάβει την προαναφερθείσα απάντηση του τούρκου υπουργού.

«Η απάντηση αυτή του κ. Μπαγίς συνιστά - εξ όσων δύναμαι να γνωρίζω - την πρώτη δημόσια παραδοχή αυτού του είδους από Τούρκο αξιωματούχο. Πέραν όλων των άλλων, καταδεικνύει ότι μία υποψήφια προς ένταξη χώρα αποδέχεται το Διεθνές Δίκαιο, τις διεθνείς συμβάσεις και το ευρωπαϊκό κεκτημένο μόνον όταν εξυπηρετούνται τα συμφέροντα και οι επιδιώξεις της. Εγείρεται λοιπόν ένα πολλαπλώς σοβαρό ζήτημα όσον αφορά στις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την ΕΕ» δήλωσε ο κ. Κουμουτσάκος μετά το τέλος της συνεδρίασης.

Στην ίδια συνάντηση, η κυρία Κοππά στηλίτευσε τις απαράδεκτες πρακτικές που εξακολουθούν να κυριαρχούν σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών στην Τουρκίας, απαντώντας στους κομπασμούς του κ. Μπαγίς περί των μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης Ερντογάν στους τομείς αυτούς.

Αφού επικαλέστηκε συγκεκριμένες περιπτώσεις, η κυρία Κοππά τόνισε ότι «γενικά, η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χειροτερεύει ημέρα με την ημέρα. Σε πολλές περιπτώσεις τις τελευταίες ημέρες ο πρωθυπουργός Ερντογάν αποκάλεσε τους συμπατριώτες μου Έλληνες “ζητιάνους της Ευρώπης”. Είναι αναμφισβήτητο ότι η τουρκική οικονομία γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη. Όμως η Δημοκρατία στη χώρα σας είναι σε βαθιά ύφεση».

Μίνι – ένταση σημειώθηκε και με το ζήτημα της αναγνώρισης της κυπριακής προεδρίας της ΕΕ από την Άγκυρα. Σε ερώτημα του κ. Κουμουτσάκου προς τον τούρκο συμπρόεδρο της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για το αν να διεξαχθεί η επόμενη συνάντηση τον προσεχή Οκτώβριο, δεν υπήρξε καμία απάντηση. Ο έλληνας ευρωβουλευτής ζήτησε την εξάμηνη αναστολή της λειτουργίας της επιτροπής, εφόσον η τουρκική πλευρά αρνήθηκε να απαντήσει αν θα ακολουθήσει την πάγια πρακτική της πρόσκλησης και της χώρας που ασκεί την προεδρία της ΕΕ, στην προκειμένη περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας.



Γεωστρατηγική κόντρα Ελλάδας-Τουρκίας

Ο δημόσιος διάλογος για τις ελληνοτουρκικές διαφορές και το κυπριακό ζήτημα βρίθει αναφορών για την αιγιαλίτιδα ζώνη, την υφαλοκρηπίδα, τις ΑΟΖ κ.ά., όροι, των οποίων η ακριβής σημασία δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό. Σε αυτό το άρθρο επιχειρείται μια σύντομη αλλά περιεκτική περιγραφή αυτών των εννοιών, σύμφωνα με τους ισχύοντες ορισμούς του διεθνούς δίκαιου.


Αιγιαλίτιδα ζώνη και casus belli

Τα χωρικά ύδατα ενός κράτους εκτείνονται έως το θαλάσσιο όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης. Η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι μια παράκτια θαλάσσια ζώνη, πάνω στην οποία το κράτος έχει πλήρη κυριαρχία, τόσο στο βυθό και στο υπέδαφος, όσο και στον εναέριο χώρο πάνω από αυτή. Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας από το 1982,κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχριτα 12 ναυτικά μίλια (περίπου 22,2 χιλιόμετρα).

Όσον αφορά την Ελλάδα, το εύρος αυτής της ζώνης ορίστηκε μεσχετικό νόμο το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή. Ωστόσο, κατά την κύρωση της παραπάνω σύμβασης, το 1995, η Χώρα μας επιφυλάχτηκε να επεκτείνει αυτή τη ζώνη στα 12 ναυτικά μίλια (ν.μ.) στο μέλλον. Σύμφωνα με όρο της σύμβασης, το δικαίωμα επέκτασης του ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης μέχρι τα 12 ν.μ. είναι κυριαρχικό και μονομερές.
Η Τουρκία αντέδρασε στη νόμιμη κίνηση της Ελλάδας, με αποτέλεσμα η τουρκική κυβέρνηση να έχει την εξουσιοδότηση να εκλάβει κάθεμελλοντική ενέργεια της Ελλάδας για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης πέραν των 6 ν.μ. ως αφορμή πολέμου, στα λατινικά casus belli. Σημειώνεται ότι σε δύο περιπτώσεις (Εύξεινο Πόντο και Μεσόγειο) η Τουρκία έχει επεκτείνει τη δική της αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ν.μ.!


Υφαλοκρηπίδα

Η Υφαλοκρηπίδα αποτελεί κομμάτι του παράκτιου θαλάσσιου βυθού.
Γεωλογικά είναι σαφώς ορισμένη και εκτείνεται από την ακτή έως το σημείο όπου ο βυθός αποκτά απότομη κλίση, από 30 έως 45 μοίρες. Με βάση αυτόν τον απλό ορισμό μπορεί να οριστεί η ηπειρωτική και η νησιωτική υφαλοκρηπίδα. Ωστόσο για πρακτικούς και πολιτικούς λόγους, ο νομικός της ορισμός διαφέρει από τον επιστημονικό. Έτσι, σε γενικές γραμμές, σύμφωνα λοιπόν με τη Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας, ως υφαλοκρηπίδα ορίζεται ο βυθός της θάλασσας εντός ακτίνας έως 200 ν.μ. από την ακτή. Η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται συνεπώς μέχρι και 16 φορές μακρύτερα από ότι η αιγιαλίτιδα ζώνη.

Σε αντίθεση με την αιγιαλίτιδα ζώνη, η οποία κατοχυρώνει κυριαρχικά δικαιώματα στον αέρα, το νερό και το υπέδαφος, η υφαλοκρηπίδα αφορά μόνο τον βυθό και το υπέδαφος. Ο λόγος που η υφαλοκρηπίδα έχει ιδιαίτερη οικονομική σημασία έγκειται στο γεγονός ότι συχνά εντός αυτής υπάρχουν πολύτιμα ορυκτά (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, μέταλλα).

Η υφαλοκρηπίδα υπάρχει εξαρχής και δε χρειάζεται να ανακηρυχθεί, όπως στην περίπτωση της αιγιαλίτιδας ζώνης. Μεταξύ όμορων κρατώνχρειάζεται όμως να οριοθετηθεί, όπως στην περίπτωση Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς η εγγύτητα των ακτών μας δημιουργεί αναπόφευκτα επικαλύψεις.

Τα νησιά, οι νησίδες, οι βραχονησίδες και οι σκόπελοι έχουν κι αυτά υφαλοκρηπίδα, όταν μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινο πληθυσμό ή αυτόνομη οικονομική ζωή (καλλιέργεια ή κτηνοτροφία). Η Τουρκία, κατά παράβαση του ισχύοντος διεθνούς δικαίου, επιχειρεί να αμφισβητήσει το δικαίωμα των ελληνικών νησιών να κατέχουν υφαλοκρηπίδα επιχειρώντας να ανάγει ένα κατ΄ εξοχήν νομικό θέμα σε πολιτικό.


ΑΟΖ

Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, πιο γνωστή ως ΑΟΖ, είναι μια έννοια που καθιερώθηκε το 1982 στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Σύμφωνα με αυτή, κάθε κράτος μπορεί να ορίζει μια θαλάσσια περιοχή έως και 200 ν.μ. από τις ακτές του ως ΑΟΖ. Αν και ως προς το μέγιστο εύρος της ταυτίζεται με την υφαλοκρηπίδα, η ΑΟΖ περιλαμβάνει και τα υπερκείμενα θαλάσσια ύδατα. Περιλαμβάνει, δηλαδή, επιπρόσθετα και την εκμετάλλευση της αλιείας.

Ωστόσο, η βασική τους διαφορά είναι ότι η ΑΟΖ πρέπει να ανακηρυχτεί και δεν υπάρχει εξαρχής, όπως η υφαλοκρηπίδα. Δικαίωμα σε ΑΟΖ διαθέτουν και τα νησιά που είναι στην επικράτεια ενός κράτους και συντηρούν από μόνα τους ζωή. Οι προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας αναφορικά με την εκμετάλλευση φυσικών πόρων στον βυθό και το υπέδαφος συμπίπτουν για τις δύο ζώνες.

Όταν οι ΑΟΖ δυο κρατών επικαλύπτονται, η ΑΟΖ οριοθετείται, είτε κατόπιν συμφωνίας μεταξύ τους είτε με παραπομπή της διαφοράς σε δικαστήριο ή διαιτησία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για τη χάραξη ΑΟΖ με την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Το 2009 έφτασε σε συμφωνία με την Αλβανία, η οποία ακυρώθηκε με σχετική απόφαση του εκεί Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου. Αν και στο εσωτερικό της χώρας υπάρχουν επικριτικές φωνές για την καθυστέρηση οριοθέτησης των ΑΟΖ, πρέπει να τονιστεί ότι θα ήταν υπερβολή να παρουσιάζεται η ανακήρυξη ΑΟΖ ως μαγική λύση στα προβλήματα του ελληνισμού.


Ο διάλογος για τα εθνικά θέματα

Σε μια εποχή που παραδεχόμαστε ανοικτά ότι έχουμε απολέσει μέρος της οικονομικής μας ανεξαρτησίας, οφείλουμε να βρισκόμαστε σε ύψιστη ετοιμότητα για την περίπτωση που επιχειρηθεί βίαιη ανατροπή των κυριαρχικών εδαφικών μας δικαιωμάτων. Με αφορμή τις γεωτρήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας για την εύρεση υδρογονανθράκων στο περίφημο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ, ο δημόσιος διάλογος για τα εθνικά θέματα αναμένεται να εντατικοποιηθεί. Η γνώση των σημαντικότερων εννοιών αυτού του διαλόγου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση των εθνικών προκλήσεων που πιθανόν να αντιμετωπίσουμε στο εγγύς μέλλον.


ΠΗΓΕΣ

•Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Εξωτερικών, http://www2.mfa.gr/www.mfa.gr/el-GR/

•Εμμανουήλ Ρούκουνας, Διεθνές Δίκαιο, τεύχος ΙΙ, «Το κράτος και το έδαφος – Το Δίκαιο της Θάλασσας», Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2005

•Δώρα Αντωνίου, «Η ΑΟΖ και πώς αλλάζουν οι γεωπολιτικές ισορροπίες», Καθημερινή, 23-01-11, http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_23/01/2011_429872

•tovima.gr



Τουρκικές (προεκλογικές) προκλήσεις στη Θράκη


Σε επιστράτευση «των Τούρκων της Δυτικής Θράκης» καλεί η ελληνόφωνη online έκδοση του τουρκικού TRT εν όψει των εκλογών της 17ης Ιουνίου.

Το προκλητικό δημοσίευμα με τίτλο «Τέσσερεις βουλευτές ο στόχος των Τούρκων της Δυτικής Θράκης» αποκαλεί «Τούρκους» τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας αναφέροντας ότι «Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης που ζουν στην Ελλάδα, εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούν για να κερδίσουν τα δικαιώματά τους».

Μάλιστα όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει το εν λόγω δημοσίευμα οι εκλογές της 17ης Ιουνίου αποτελούν πρώτης τάξης ευκαιρία για τους υποψηφίους βουλευτές της μειονότητας. Υπενθυμίζεται ότι στις 6 Μαΐου στη Θράκη εκ μέρους της μουσουλμανικής μειονότητας εξελέγησαν τρεις βουλευτές. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο ρεπορτάζ του TRT- Greek «Τα μέλη της Τουρκικής μειονότητας που ζουν στην Τουρκία» είναι πανέτοιμα για τις εκλογές.

Ασφαλείς πληροφορίες του axiaplus.gr αναφέρουν ότι η κινητικότητα του τουρκικού προξενείου προς την κατεύθυνση της εκλογής τεσσάρων μουσουλμάνων βουλευτών στη Θράκη είναι ιδιαίτερα έντονη τις τελευταίες εβδομάδες. Μάλιστα λέγεται ότι το προξενείο χαράσσει πολύ αυστηρή «γραμμή» σε σχέση με την εκλογή των βουλευτών ευνοώντας «δικούς του» υποψηφίους.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση την οποία φέρεται να πραγματοποίησε τις προηγούμενες ημέρες μουσουλμάνος βουλευτής ο οποίος κατήγγειλε την στάση του τουρκικού προξενείου στην Κομοτηνή ως εξής «δεν με στήριξαν γιατί δεν τους προσκυνάω… Γιατί δεν τούς ζήτησα την άδεια να είμαι υποψήφιος». Όπως επίσης λέγεται «η Τουρκία αλωνίζει στη Θράκη» ενώ εκφράστηκαν ολόκληρο το προηγούμενο χρονικό διάστημα έντονοι φόβοι για προβοκάτσια.

Όπως αναφέρει καλά πληροφορημένη πηγή στο axiaplus.gr «Στον βωμό της μικροπολιτικής κινδυνεύουν να θυσιαστούν εθνικά συμφέροντα και να αυξηθεί η δυνατότητα του τουρκικού προξενείου να παρεμβαίνει στις εξελίξεις στη Θράκη».