Η αμαρτωλή πορεία της Moody's

Οι  παταγώδεις αποτυχίες που είχαν τα τελευταία χρόνια οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης έχουν φέρει αρκετές φορές τα στελέχη τους σε θέση απολογούμενου.

Πρόσφατα, η Moody's προχώρησε σε νέα υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας κατά τρεις βαθμίδες, γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της κυβέρνησης. Μάλιστα, ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου τη χαρακτήρισε...

 αδικαιολόγητη και ζήτησε μια αποτελεσματική ρύθμιση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Για τον οίκο Moody's, η κακή αρχή είχε γίνει με την Enron, τον αμερικανικό κολοσσό του κλάδου της ενέργειας που κατέρρευσε στα τέλη του 2001 ύστερα από αποκαλύψεις για τις παράνομες και επιτηδευμένες πρακτικές δημιουργικής λογιστικής τις οποίες εφάρμοζε.

Οπως διαβάζουμε στην έκθεση της αμερικανικής Γερουσίας που διερεύνησε το θέμα, ο Moody's δέχτηκε πιέσεις από τραπεζικούς κύκλους που δρούσαν για λογαριασμό της Enron (Citigroup, JP Morgan Chase) προκειμένου να μην υποβαθμίσει την αξιολόγηση της εταιρείας.

Πράγματι, ενώ η κρίση ξεδιπλωνόταν, λιγότερο από έναν μήνα πριν πτωχεύσει η Enron, ο Moody's αποφάσισε να κρατήσει τον βαθμό της σε επίπεδα που δεν απέτρεπαν την επένδυση σε αυτήν, ώσπου τελικά να την υποβαθμίσει, ελάχιστες μέρες πριν από την ανακοίνωση της πτώχευσης.

Η επιτροπή της Γερουσίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Moody's έπρεπε να την είχε υποβαθμίσει πολύ νωρίτερα από τη στιγμή που το έκανε και ότι οι επαφές που είχε ήταν σε μεγάλο βαθμό ανάρμοστες, δεν έκρινε όμως ότι παραβίασε κάποιο νόμο.


Μετοχές

Στον απόηχο του σκανδάλου Enron, το 2004, η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) αποφάσισε να κάνει αυστηρότερο το πλαίσιο λειτουργίας των οίκων αξιολόγησης, υποχρεώνοντάς τους να τηρούν λεπτομερή εταιρικά αρχεία και να υποβάλλουν περιεκτικότερες αναφορές. Ωστόσο, δεν άλλαξε ουσιαστικά τον τρόπο λειτουργίας τους και με τον καιρό η πολιτική βούληση για δραστικές αλλαγές ατόνησε, μαζί με το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το θέμα.

Εν τω μεταξύ, ο Moody's, που είχε εισαχθεί στο χρηματιστήριο το 2000, άλλαζε ραγδαία. Οπως σημειώνουν τα μέλη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής στη γνωμοδότησή τους για τους οίκους αξιολόγησης (2008), η αλλαγή άρχισε όταν τα διευθυντικά στελέχη απέκτησαν μετοχές και ο Moody's σημείωσε τα υψηλότερα περιθώρια κέρδους από οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση στον δείκτη S&P 500, θέση που διατήρησε για πέντε συνεχή έτη.

Οι μετοχές του Μοοdy's εκτοξεύτηκαν: ανέβηκαν κατά 500% τα πρώτα τέσσερα έτη συναλλαγών, ενώ τα κέρδη του οίκου αυξήθηκαν κατά 900% σε μία δεκαετία. Τα πράγματα έγιναν περίεργα με τις αξιολογήσεις του Moody's μετά το 2006, οπότε ο οίκος άρχισε να αξιολογεί CPDO - δανειακές υποχρεώσεις σταθερού ποσοστού.

Η αξιολόγηση των σύνθετων αυτών προϊόντων ήταν κορυφαία - τριπλό Α. Στις αρχές της δεκαετίας, κανένα CPDO δεν μπορούσε να λάβει τέτοια αξιολόγηση από τον Moody's εάν η κάλυψη αποτελούνταν αποκλειστικά από ενυπόθηκα δάνεια, διότι θεωρούσε τη διαφοροποίηση παράγοντα ασφάλειας της επένδυσης.

Καθώς όμως οι ανταγωνιστές του δεν τηρούσαν τον συγκεκριμένο όρο και έδιναν καλύτερους βαθμούς σε τέτοια σύνθετα προϊόντα, ο Moody's άλλαξε τον κανονισμό του το 2004 για να αποκτήσει μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των CPDO που ήταν δημιούργημα της ολλανδικής ΑΒΝ Amro και αφορούσαν στοιχήματα πάνω σε ενυπόθηκα δάνεια.

Για τα προϊόντα αυτά ο οίκος Fitch είχε δηλώσει ότι τα αξιολογούσε μόλις πάνω από τη διαβάθμιση «σκουπίδια». Από την άλλη, τα CPDO ήταν τα πλέον προσοδοφόρα προϊόντα που είχε διαχειριστεί ποτέ ο Moody's.


«Ιός»

Αργότερα, στις αρχές του 2007, διαπιστώθηκε ότι στον κώδικα υπολογιστή για την προσομοίωση της απόδοσης των CPDO, δηλαδή στο πρόγραμμα που ανέλυε τα δεδομένα και έβγαζε την αξιολόγηση, υπήρχε ένα «glitch», κάτι σαν ιός, που έδινε υπερτιμημένες διαβαθμίσεις. Αυτό κρατήθηκε μυστικό από επενδυτές και πελάτες, διορθώθηκε, υποτίθεται, αλλά και πάλι, ως εκ θαύματος, οι νέες αξιολογήσεις ήταν διαβάθμισης τριπλού Α.


LEHMAN BROTHERS

Είχε καλή βαθμολογία, ώρες πριν από την κατάρρευση

Τον περασμένο Μάιο, όταν η SEC (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) ανακοίνωσε ότι έχει στείλει εξώδικο στον οίκο Moody's πως θα αρχίσει έρευνα για την αξιολόγηση των CPDO, η μετοχή της εταιρείας κατρακύλησε απότομα. Επειτα από λίγους μήνες, τον Αύγουστο του 2010, η SEC ανακοίνωσε ότι δεν θα αναλάβει νομική δράση εναντίον του Moody's, καθώς δέχτηκε πως υπάρχουν αμφιβολίες γύρω από το θέμα και δεν μπορεί να αποδείξει ότι ο ισχυρισμός της εταιρείας περί τεχνικού λάθους είναι ψευδής.

Ο Moody's συνειδητοποίησε στα μέσα του 2007, όταν ο τομέας της κατοικίας στις ΗΠΑ ήδη κλυδωνιζόταν, ότι -εκτός από τα «σφάλματα» και τους ιούς που υπήρχαν (;) στα προγράμματά του- και τα πρότυπά του ήταν ακατάλληλα.

Τον Αύγουστο εκείνου του έτους άρχισε να υποβιβάζει τις αξιολογήσεις των ομολόγων ενυπόθηκων δανείων, τροφοδοτώντας τον κυκεώνα. Μέσα σε λίγους μήνες ο Moody's υποβάθμισε όσα ομόλογα δεν είχε υποβαθμίσει για δύο δεκαετίες.

Ωστόσο άργησε πάρα πολύ να υποβαθμίσει την αξιολόγηση της Lehman Brothers, της τράπεζας που παρέσυρε στην άβυσσο την παγκόσμια οικονομία με την πτώχευσή της τον Οκτώβριο του 2008. Το έκανε μόλις λίγες εβδομάδες πριν, για άλλη μία φορά επαναλαμβάνοντας το «λάθος» που είχε κάνει με την Enron.


Καλιφόρνια

Αγωγή για τα δισ. που έγιναν... subprimes

Οπως είναι κατανοητό, αρκετοί από τους επενδυτές που «κάηκαν» από τις αξιολογήσεις των οίκων δεν είδαν με τόση κατανόηση όση οι κυβερνητικές επιτροπές τα λάθη της Moody's και των άλλων οίκων αξιολόγησης. Το συνταξιοδοτικό ταμείο των δημοσίων υπαλλήλων της Καλιφόρνια (CalPERS), το μεγαλύτερο των ΗΠΑ, το 2009 μήνυσε τους τρεις οίκους για τις γνωμοδοτήσεις που έκαναν για την ασφάλεια των επενδύσεών του.

Η «Οικονομία» επικοινώνησε με το CalPERS. Οι εκπρόσωποί του αρνήθηκαν να σχολιάσουν την υπόθεση εφόσον αυτή ακόμα εκκρεμεί και περιορίστηκαν στο να μας κοινοποιήσουν την αγωγή τους. Σύμφωνα με αυτήν, το CalPERS έχασε περίπου 1 δισ. δολάρια από τα 1,3 δισ. τα οποία, κατόπιν των υποδείξεων των οίκων, είχε τοποθετήσει σε subprime το 2006 και έγιναν κουρελόχαρτα το 2007 και το 2008.

Σύμφωνα με την αγωγή του CalPERS, οι οίκοι λάμβαναν έως και ένα εκατομμύριο δολάρια για κάθε συναλλαγή πάνω στα συγκεκριμένα προϊόντα (SIV) που αγόρασε και το ίδιο το Ταμείο. Οπως υπογραμμίζεται στο κείμενο, η Moody's χρέωνε τους εκδότες σύνθετων προϊόντων περίπου τα πενταπλάσια από όσα χρέωνε τους εκδότες απλών ομολόγων. Ετσι έφτασε το α' τρίμηνο του 2007 να αντλεί το 53% των εσόδων του από τα δομημένα.



Προσφυγή

Η αγωγή αρχικά έγινε δεκτή από το δικαστήριο και τον περασμένο Δεκέμβριο ο δικαστής του Ανώτατου Πολιτειακού Δικαστηρίου της Καλιφόρνια έβγαλε μια πρώτη απόφαση που άφησε ικανοποιημένους τους οίκους αξιολόγησης.

Η γνώμη των οίκων, σύμφωνα με τον δικαστή, προστατεύεται από το Σύνταγμα και συγκεκριμένα το άρθρο για την ελευθερία του λόγου, μολονότι η γνώμη αυτή ήταν αστήρικτη και λανθασμένη, όπως αποδείχτηκε. Από την άλλη, το δικαστήριο δεν έκλεισε την υπόθεση εντελώς, καθώς έδωσε τη δυνατότητα στο CalPERS να έχει πρόσβαση σε εσωτερικά αρχεία των οίκων αξιολόγησης και να υποστηρίξει την προσφυγή του καλύτερα.

Ο Τζέρι Μπράουν, σημερινός κυβερνήτης της Καλιφόρνια και τότε γενικός εισαγγελέας της Πολιτείας, την άνοιξη, ερευνώντας τον ρόλο της Moody's στο ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, έπεσε σε τοίχο. Γι' αυτό είχε καταγγείλει την εταιρεία για «καθαρή παραπλάνηση», λέγοντας ότι κοροϊδεύει τον λαό ενώ προσπαθεί να καλύψει «συμπεριφορές ανήθικες και συχνά παράνομες».
Πηγή: Εθνος της Κυριακής