Φως στην καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης, από τον 3ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ., ρίχνουν περισσότερα από 8.500 ευρήματα -πήλινα αγγεία, γυάλινα μυροδοχεία, ειδώλια, νομίσματα και κοσμήματα, εξαιρουμένων των οστράκων- που εντοπίστηκαν από το 2007 μέχρι σήμερα κατά την κατασκευή του μετρό.
Η προϊσταμένη...
της ΙΣΤ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Λίλιαν Αχειλαρά, μιλώντας για τα ευρήματα του 2010, τόνισε ότι «στο τμήμα δυτικής νεκρόπολης που ανασκάφηκε σε έκταση 750 τ.μ. στο Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό από τους 48 ελληνιστικούς τάφους, αποκαλύφτηκαν κτερίσματα, όπως προσωπικά αντικείμενα των νεκρών ή δώρα συγγενών και φίλων. Στους 31 τάφους της μεταγενέστερης ρωμαϊκής περιόδου εντοπίστηκε, μεταξύ άλλων, και μια ταφή σκύλου.
Αλλοι 218 τάφοι, του δυτικού νεκροταφείου, ερευνήθηκαν στο σημείο κατασκευής της διακλάδωσης προς Σταυρούπολη του σταθμού Δημοκρατίας -48 ελληνιστικής φάσης και 170 τάφοι των ρωμαϊκών και υστερορωμαϊκών χρόνων.
Αποκαλύφτηκαν μία μαρμάρινη, ορθογώνια, μονολιθική σαρκοφάγος με ανάγλυφη παράσταση ήρωα ιππέα και μία μαρμάρινη ορθογώνια λάρνακα με ανάγλυφη εξωτερική διακόσμηση με γιρλάντες, άνθη, γυμνούς Ερωτες και Νίκες, αλλά και τμήματα επιτύμβιων στηλών με επιγραφές ονομάτων των νεκρών στα ελληνικά και λατινικά.
Η ανασκαφή στον σταθμό Σιντριβάνι αποκάλυψε τμήμα της ανατολικής νεκρόπολης, με εννέα τάφους ελληνιστικών χρόνων -κτερισμένους με πήλινα αγγεία, πήλινα ειδώλια, χάλκινα νομίσματα, χάνδρες, χρυσά ενώτια,- και 433 της ρωμαϊκής φάσης. Στο σταθμό Πανεπιστήμιο αποκαλύφθηκε κατασκευή κυκλικής κάτοψης, ύψους 7,20 μ. για την αποθήκευση στερεών».
Ένας “Φοίνικας” στο κέντρο της πόλης
Στη Θεσσαλονίκη βρέθηκε ένα μυθικό πλάσμα! Ένας «Φοίνικας» με φωτοστέφανο και δεκατρείς αχτίδες. Μια εικόνα αλληγορική, που ίσως να έχει θρησκευτικό συμβολισμό.
Αναφερόμαστε στον διάκοσμο ενός ψηφιδωτού του 4ου αιώνα, το οποίο ανακαλύφθηκε κατά τις εργασίες κατασκευής του μετρό στη θέση “Σιντριβάνι” από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (ΕΒΑ).
Η επικεφαλής της έρευνας Μελίνα Παϊσίδου παρουσίασε τα σχετικά στοιχεία κατά τη χθεσινή μέρα της 24ης Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη (ΑΕΜΘ), η οποία ολοκληρώνεται σήμερα στην παλαιά Φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ.
“Από τις εικόνες των πουλιών που πετούν γύρω από τον Φοίνικα διατηρούνται τα επτά, πέντε από αριστερά και δύο από δεξιά. Εικάζουμε ότι θα ήταν ανά έξι και προτείνουμε την αποκατάσταση με δώδεκα πουλιά και την αλληγορική απεικόνιση του Χριστού-Φοίνικα με τους αποστόλους-πουλιά”, ανέφερε η αρχαιολόγος.
Το ψηφιδωτό βρέθηκε στον χώρο όπου ανακαλύφθηκε προ καιρού κοιμητηριακή βασιλική (μέσα 5ου αιώνα), από τις παλαιότερες (αν όχι η παλαιότερη) της πόλης. Συγκεκριμένα, ήρθε στο φως όταν έγινε η απόσπαση του υποστρώματος του μαρμαροθετήματος του βήματος του ναού. Σε πλαίσιο από τρίχρωμο πλοχμό εικονίζεται σε λευκό κάμπο θέμα με κλιματίδα. Στο κέντρο δεσπόζει ο Φοίνικας. “Ο συμβολισμός του θέματος είναι διπλός: η αθανασία και η αφθαρσία, που συμβολίζεται από τον Φοίνικα, κερδίζεται διά της Θείας Ευχαριστίας, που συμβολίζεται από την κλιματίδα. Το φιλολογικό και ευχαριστιακό θέμα αρμόζει στον κοιμητηριακό και ευχαριστιακό χαρακτήρα του χώρου. Η σύνθεση είναι μοναδική για τη Θεσσαλονίκη, αλλά ο Φοίνικας απαντάται και στον τρούλο της Ροτόντας” συμπλήρωσε η αρχαιολόγος.
Δύο φάσεις ζωής
Το ενδιαφέρον της ανασκαφής είναι διπλό. Παράλληλα με το ψηφιδωτό οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι η βασιλική είχε δύο φάσεις λειτουργίας, αντί για μία που γνωρίζαμε μέχρι χθες. Το κτίσμα αποτέλεσε λατρευτική θέση με κτιριακές φάσεις και εξέλιξη από τα τέλη του 4ου έως τον 7ο αιώνα. Αρχικά φαίνεται πως αναπτύχθηκε ένας επιμήκης μονόχωρος λατρευτικός οίκος του 4ου αιώνα (ο αρχαιότερος ευκτήριος οίκος της Θεσσαλονίκης), συνδεδεμένος με δύο συστάδες καμαροσκεπών τάφων και πιθανώς με θέση μαρτυρίου. Ο χώρος καλύφθηκε με ψηφιδωτό δάπεδο. Στη διάρκεια του 5ου αιώνα ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε προς βόρεια και νότια, μετατρεπόμενος σε τρίκλιτη βασιλική με κόγχη, σύνθρονο και υπερυψωμένο ιερό βήμα. Στο νότιο κλίτος συμπεριλαμβάνονται οι δύο συστάδες των καμαροσκεπών τάφων. Το ιερό βήμα και το κεντρικό κλίτος καλύπτονται με μαρμαροθέτημα, το βόρειο κλίτος με πλίνθινες πλάκες και το νότιο με κονίαμα. Ο ναός αυτός γνώρισε δύο φάσεις, λοιπόν, και μετά από καταστροφή, πιθανώς τον 7ο αιώνα, ανακαινίστηκε εκ νέου σε απλούστερη μορφή. Η συνολική διάρκεια ζωής του δεν υπερβαίνει τον 8ο-9ο αιώνα, οπότε και εγκαταλείφθηκε.
Ταφικά έθιμα
Ολοένα και περισσότερα στοιχεία για τα ταφικά έθιμα των προγόνων μας ανασύρονται από τα έγκατα της Θεσσαλονίκης. Όπως ανέφερε στο ΑΕΜΘ η προϊσταμένη της 16ης Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ) Λίλιαν Αχειλαρά, περισσότερα από 8.500 αντικείμενα (3ος αιώνας π.Χ.-4ος αιώνας μ.Χ.) ήρθαν στο φως από το 2007 μέχρι σήμερα, με αφορμή τις εργασίες κατασκευής του μετρό. Το 2010, μάλιστα, όπως αναφέρει η κ. Αχειλαρά, μεταξύ άλλων ανακαλύφθηκε “ένα ακόμα τμήμα της δυτικής νεκρόπολης σε έκταση 750 τ.μ. στη θέση ‘Νέος σιδηροδρομικός σταθμός’, που αφορά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Από τους 48 ελληνιστικούς τάφους οι 45 ήταν κτερισμένοι με προσωπικά αντικείμενα των νεκρών ή με δώρα συγγενών και φίλων, ενώ στο τμήμα της μεταγενέστερης ρωμαϊκής περιόδου ερευνήθηκαν 31 τάφοι με ανάλογα κτερίσματα, σε έναν μάλιστα εντοπίστηκε και ταφή σκύλου”. Στο δυτικό νεκροταφείο, πάλι, εκεί όπου θα κατασκευαστεί η διακλάδωση προς Σταυρούπολη του σταθμού ‘Δημοκρατίας’, ξεχωρίζουν ανάμεσα στα ευρήματα μία μαρμάρινη, ορθογώνια, μονολιθική σαρκοφάγος με ανάγλυφη παράσταση ήρωα ιππέα και μία μαρμάρινη ορθογώνια λάρνακα με ανάγλυφη εξωτερική διακόσμηση με γιρλάντες, άνθη, γυμνούς Έρωτες και Νίκες, καθώς και καλύψεις μαρμάρινων σαρκοφάγων και τμήματα επιτύμβιων στηλών με επιγραφές ονομάτων των νεκρών στα ελληνικά και λατινικά”.
Λιοντάρια στη Θεσσαλονίκη!
Φαντάζει απίθανο να δει κάποιος σήμερα λιοντάρι στην Ελλάδα. Ωστόσο κατά την Εποχή του Χαλκού, κυκλοφορούσαν στη Θεσσαλονίκη, και συγκεκριμένα στην Τούμπα! Η ανακοίνωση της ομάδας του αρχαιολόγου Στέλιου Ανδρέου, που παρουσιάστηκε στο ΑΕΜΘ σχετικά με τις στρατηγικές διαχείρισης και κατανάλωσης των ζώων στον οικισμό κατά τη Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού, περιελάμβανε ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτα απ’ όλα, οι κάτοικοι της περιοχής αντλούσαν την τροφή τους από δεκαπέντε είδη ζώων, με σαφή υπεροχή των οικόσιτων σε ποσοστό 94%. Μεταξύ τους, την υψηλότερη αντιπροσώπευση συγκέντρωναν τα αιγοπρόβατα, ενώ στα άγρια ζώα, που ζούσαν γύρω τους και δεν ξεπερνούσαν το 6%, αντιπροσωπεύονται ο λαγός, η αλεπού, ο λύκος, ο αγριόχοιρος, το ελάφι, το πλατώνι, το ζαρκάδι, το bos primigenius (πρόγονος του βούβαλου), ακόμη και το λιοντάρι! Βέβαια, στα τρία οστά λιονταριού που εντοπίστηκαν στην Τούμπα απουσιάζουν εντελώς τα ίχνη τροφοπαρασκευής και κατανάλωσής του, οπότε αυτό είτε είναι τυχαίο είτε σημαίνει ότι το ζώο αυτό δεν καταναλωνόταν. Μάλιστα, είναι πιθανό τα οστά του λιονταριού να ήταν φορτισμένα συμβολικά και η επίδειξή τους να προσέδιδε κύρος και δύναμη στον κάτοχό τους.
Υπό το πνεύμα της λιτότητας, που σημαδεύει την ελληνική κοινωνία, πραγματοποιήθηκε φέτος για 24η χρονιά στη Θεσσαλονίκη η επιστημονική συνάντηση που αφορά το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. Στο παλαιό κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου παρουσιάστηκαν περί τις 80 ανακοινώσεις σχετικές με την έρευνα που διεξάγεται σε ολόκληρο το βορειοελλαδικό χώρο, από την Καστοριά ώς τον Εβρο.
Παρόλο που δεν πραγματοποιήθηκαν, τη χρονιά που πέρασε, εκτεταμένα ανασκαφικά προγράμματα λόγω των περιορισμένων χρηματοδοτήσεων, οι εκπλήξεις στη διάρκεια του συνεδρίου δεν έλειψαν: πολλά και σημαντικά ευρήματα που φωτίζουν πτυχές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο των εργασιών της συνάντησης.
Σαφής ένδειξη της κρίσης ήταν και η συγκέντρωση διαμαρτυρίας που πραγματοποίησαν έκτακτοι αρχαιολόγοι έξω από την Παλαιά Φιλοσοφική, την ώρα που εντός του κτιρίου κηρυσσόταν η έναρξη του συνεδρίου. Οι έκτακτοι αρχαιολόγοι διεκδικούν την εξαίρεσή τους από το Προεδρικό Διάταγμα 164/2004, που απαγορεύει την επαναπρόσληψή τους στο δημόσιο τομέα μετά τη συμπλήρωση 24 μηνών εργασίας.
Εικονικό μουσείο για τον Μ. Αλέξανδρο
Εικονικό μουσείο που θα φέρει το όνομα «Μέγας Αλέξανδρος: από τις Αιγές στην Οικουμένη» θα δημιουργήσει η ΙΖ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Διάθεση ψηφιακών εικόνων, άμεση ενημέρωση του χρήστη, μέσα από σύστημα εξατομικευμένης αποστολής ειδήσεων, φόρουμ ανταλλαγής απόψεων, διαδραστικός χάρτης, ψηφιακή βιβλιοθήκη, συστήματα εικονικής ξενάγησης, ηλεκτρονικά παιχνίδια, διαδραστικά ντοκιμαντέρ, αλλά και σύνδεση με τις δημοφιλέστερες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter κ.ά.), είναι μερικές από τις εφαρμογές που θα περιλαμβάνει αυτό το virtual μουσείο.
Το εικονικό μουσείο θα απευθύνεται όχι μόνο σε ειδικούς επιστήμονες, αλλά και σε άτομα όλων των ηλικιών και των ενδιαφερόντων. «Διαστάσεις ασύλληπτες στον πραγματικό κόσμο μπορούν, με άξονα συνοχής τον Αλέξανδρο και με τη βοήθεια του διαδικτύου, να διασυνδεθούν για πρώτη φορά και να κάνουν φανερή τη συνάφεια, δημιουργώντας έναν ψηφιακό κόσμο, ένα μουσείο, στην πρωταρχική έννοια του όρου, ναό της γνώσης, της μνήμης και της τέχνης, αντάξιο του πρώτου πολίτη της οικουμένης, του εισηγητή, θα μπορούσε κανείς να πει, της παγκοσμιοποίησης», επισημαίνει η προϊσταμένη της ΙΖ ΕΠΚΑ, Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία παρουσίασε το πρωτότυπο εγχείρημα στο αρχαιολογικό συνέδριο.
Παράλληλα, η κ. Κοτταρίδη αναφέρθηκε σ' ένα ακόμη φιλόδοξο πρόγραμμα, αυτό που αφορά στη δημιουργία του Πολυκεντρικού Μουσείου Αιγών.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου