Θερμός Σεπτέμβρης; Στριμωγμένη η Τουρκία στην ΑΟΖ Κύπρου

Η τουρκική κυβέρνηση διαπιστώνει ότι οι απειλές της και τα τελεσίγραφά της δεν βρίσκουν καμία ανταπόκριση στην Ουάσιγκτον, ενώ θα φέρουν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τους υποστηρικτές της στην Ε.Ε.

Σε περίοδο κρίσιμης δοκιμασίας εισέρχονται οι σχέσεις της Τουρκίας με την Κύπρο, το Ισραήλ, την Ελλάδα, αλλά και την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ με αφορμή τις τελεσιγραφικές απειλές που εκτόξευσε και πάλι η τουρκική κυβέρνηση, θέλοντας να ακυρώσει τις έρευνες για την εκμετάλλευση των τεράστιων ποσοτήτων φυσικού αερίου που κρύβει ο βυθός της κυπριακής ΑΟΖ:

Η κυπριακή κυβέρνηση, έχοντας την υποστήριξη και της Αθήνας, με δηλώσεις τόσο της υπουργού Εξωτερικών Ε. Μαρκουλή και του διευθυντή Ενέργειας του υπουργείου Εμπορίου Σόλωνος Κασίνη, δήλωσε ότι οι τουρκικές απειλές λαμβάνονται υπόψη, αλλά τα σχέδια της γεώτρησης θα προχωρήσουν κανονικά καθώς είναι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Οι έρευνες εισέρχονται στην τελική φάση τους καθώς την 1η Οκτωβρίου αναμένεται να φθάσει στην κυπριακή ΑΟΖ , στα όριά της με την ισραηλινή ΑΟΖ, το θαλάσσιο γεωτρύπανο της αμερικανικής εταιρείας με έδρα το Χιούστον, Noble Energy, για την πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση στο «Οικόπεδο 12» για να διαπιστωθεί η ακριβής έκταση και οι ποσότητες που κρύβει το κοίτασμα του φυσικού αερίου.

Υπερσύγχρονο γεωτρύπανο

Το «Noble Homer Ferrington» είναι ένα υπερσύγχρονο γεωτρύπανο το όποιο αναμένεται να επιβεβαιώσει μετά από ένα δίμηνο ερευνών τα στοιχεία που είχαν προκύψει από τις δυσδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες του γαλλικού Ινστιτούτου Πετρελαίου BEICYP, που (σύμφωνα με τον κυπριακό Φιλελεύθερο) είχαν εκτιμήσει τα αποθέματα σε 300 δισεκατομμύρια κυβικά μετρά, αξίας 50-80 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η συνολική επένδυση για την έρευνα και ανάπτυξη του κοιτάσματος θα φθασει τα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια και η αναμενόμενη παραγωγή φυσικού αερίου θα είναι της τάξης των 40 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων την ημέρα.

Ενδεικτικό της κινητικότητας αλλά και της όλο και πιο στενής συνεργασίας Κύπρου - Ισραήλ, είναι ότι ο γενικός διευθυντής του υπουργείου Εθνικών Υποδομών του Ισραήλ Σαούλ Τζεμάχ προωθεί την ανάληψη κοινής πρωτοβουλίας των δύο χώρων στις ΗΠΑ για την προσέλκυση μεγαλοεπενδυτών που θα επενδύσουν στον υπό ανάπτυξη τομέα του φυσικού αερίου.

Νέες απειλές

Η Τουρκία μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις απείλησε με τη λήψη «κάθε αναγκαίου μέτρου», όπως δήλωσε ο ίδιος ο κ. Νταβούτογλου, ενώ με ανακοίνωση του υπουργού Εξωτερικών έθεσε το «πολιτικό πλαίσιο» του νέου casus belli, αυτή τη φορά εναντίον της Κύπρου (αν και στην ανακοίνωση επιχειρείται να αμβλυνθούν οι διατυπώσεις του κ. Νταβούτογλου και γίνεται λόγος για «πολιτικά και διπλωματικά» μέτρα). Η Τουρκία υποστηρίζει ότι η Κύπρος δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί φυσικούς πόρους της εάν δεν επιλυθεί το Κυπριακό, ότι δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει συμφωνίες, όπως αυτή με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και ότι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη όλων των χωρών (επειδή σύμφωνα με την ερμηνεία της Τουρκίας, η οποία δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, πρόκειται περί περίκλειστης θάλασσας).

Την Τετάρτη η Τουρκία ανανέωσε τις απειλές της με τον υπουργό Ενέργειας Τάνερ Γίλντιζ να προειδοποιεί ότι «κανένας δεν θα πρέπει να επιχειρήσει να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα της Αγκυρας». Η Αγκυρα, πάντως, έχει εγκλωβιστεί στην πολιτική αυτή καθώς διαπιστώνει ότι οι απειλές της και τα τελεσίγραφά της δεν βρίσκουν καμία ανταπόκριση στην Ουάσιγκτον, ενώ θα φέρουν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τους υποστηρικτές της όντος της Ε.Ε. Τα απανωτά διαβήματα προς την Ουάσιγκτον δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

 

Η απάντηση των ΗΠΑ

Η Αγκυρα σε ανώτερο διπλωματικό επίπεδο ζήτησε από την αμερικανική κυβέρνηση να παρέμβει και στην αμερικανική εταιρεία, αλλά και προς τη Λευκωσία, ώστε να αποτραπεί η συνέχιση των ερευνών.

Η αμερικανική κυβέρνηση σύμφωνα με τη Χουριέτ απάντησε ότι «τα σχέδια, υπό τους όρους της διασφάλισης των ενεργειακών πόρων μέσω της μεγαλύτερης ενεργειακής διαφοροποίησης (πηγών και οδών μεταφοράς) είναι κάτι που οι ΗΠΑ υποστηρίζουν σθεναρά για όλες τις χώρες». Ακόμη πιο σαφής, όμως, ήταν απάντηση που έδωσε την Τετάρτη, ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αγκυρα Φράνσις Ριτσιαρντόνε, τονίζοντας ότι «δεν είναι η αποστολή του να δώσει συμβουλές σε αμερικανικές εταιρείες» και ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν τις προσπάθειες για την επίτευξη ειρηνικής λύσης στο νησί. Με τον τρόπο αυτό ο Αμερικανός αξιωματούχος απορρίπτει πλήρως και την «πολιτική βάση» των τουρκικών αντιδράσεων, διαφοροποιώντας πλήρως τις διεξαγόμενες έρευνες από τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού.

 

Αναβάθμιση της στρατηγικής σημασίας της Κύπρου

Η ταυτότητα συμφερόντων σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά, μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ δημιουργεί έναν άξονα απολύτως ενοχλητικό για την Τουρκία.

Για την Τουρκία η υπόθεση φυσικού αερίου είναι κρίσιμη και στρατηγικής σημασίας. Η μετατροπή της Κύπρου σε χώρα παραγωγό φυσικού αερίου αναβαθμίζει τη στρατηγική σημασία και τη διαπραγματευτική ισχύ της Λευκωσίας στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Το Ισραήλ ήδη με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ΑΟΖ του εξασφαλίζει την κρίσιμη για στρατηγικούς λόγους ενεργειακή αυτάρκειά του και έχει περισσεύματα για εξαγωγές προς την ευρωπαϊκή αγορά.

Η ταυτότητα συμφερόντων σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά, μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ (με δεδομένη τη διατήρηση του ρήγματος στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις), δημιουργεί έναν άξονα απολύτως ενοχλητικό για την Τουρκία, η οποία στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο υποφέρει από το σύνδρομο «περικύκλωσης», θεωρώντας ότι με τέτοιες κινήσεις ακυρώνεται ή υποβαθμίζεται ο περιφερειακός και παγκόσμιος ρόλος τον οποίο διεκδικεί. Ή, διατυπωμένα αντίστροφα, η Τουρκία με την αλαζονεία που διακατέχει την ηγεσία της θεωρεί ότι είναι πολύ μεγάλη και ισχυρή, ώστε να μη λαμβάνεται υπόψη ο λόγος της στην ευρύτερη περιοχή ακόμη και σε υποθέσεις που δεν την αφορούν άμεσα. Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, με τις απειλές της η Άγκυρα επιχειρεί να πείσει διπλωματικά ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι suis generis περίπτωση και είναι κράτος μειωμένης κυριαρχίας που δεν μπορεί να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά του. Η επιχειρηματολογία αυτή είναι αντιφατική καθώς υπενθυμίζεται ότι η πάγια τουρκική θέση είναι αυτή περί της ύπαρξης «δύο κρατών» στην Κύπρο. Η Άγκυρα έχοντας οδηγήσει σε αδιέξοδο ουσιαστικά τις συνομιλίες για το Κυπριακό και γνωρίζοντας ότι μια αποτυχία των συνομιλιών θα έχει επιπτώσεις και στις σχέσεις της με την Ε.Ε. διαμορφώνει με αφορμή το ενεργειακό, σκηνικό κρίσης ώστε να μεταφέρει τις ευθύνες για το όποιο αδιέξοδο στην ελληνο-κυπριακή πλευρά.

Σοβαρά διλήμματα

Και για την Αθήνα όμως δημιουργούνται σοβαρά διλήμματα, καθώς τον Οκτώβριο αναμένεται να συγκληθεί στην Άγκυρα το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών, το οποίο φυσικά δεν θα μπορεί να αποστασιοποιηθεί από μια ενδεχόμενη κλιμάκωση των τουρκικών απειλών εναντίον της Κύπρου.

Ήδη η νέα υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Ερατώ Μαρκουλή συζήτησε τις εξελίξεις με τον Έλληνα ομόλογό της Σταύρο Λαμπρινίδη ενώ, όπως η ίδια ανακοίνωσε, η Κύπρος θα θέσει το ζήτημα των τουρκικών απειλών στο επόμενο Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε.

Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία είχε αποστείλει πολεμικά πλοία προ τριετίας για να παρενοχλήσουν νορβηγικό ερευνητικό σκάφος που εκτελούσε έρευνες για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας δυτικά του νησιού.

Στην περιοχή της ισραηλινής ΑΟΖ που γειτνιάζει με το κυπριακό «Οικόπεδο 12» πάντως υπάρχει έντονη παρουσία του ισραηλινού στόλου, μετά τις απειλές που είχε εκτοξεύσει και η Χεζμπολάχ εναντίον των εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης του ισραηλινού φυσικού αερίου, καθώς θεωρεί ότι παραβιάζονται συμφέροντα και κυριαρχικά δικαιώματα του Λιβάνου.

ΤΟΥ ΝΙΚΟY ΜΕΛΕΤΗ ~ Ημερησία