Γιατί πέφτουν μόνο οι μισθοί και όχι οι τιμές;

Οι εκτιμήσεις για την ελληνική οικονομία από τους ειδικούς της Εθνικής Τράπεζας.

Δυσμενείς συγκυριακές επιδράσεις καθώς και διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της οικονομίας που τώρα αρχίζουν να αλλάζουν, αντανακλά, σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα, η αργή μείωση των τιμών στη χώρα μας.



Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της τράπεζας, σε αντίθεση με την ταχεία προσαρμογή στο κόστος εργασίας, οι τιμές καταναλωτή επέδειξαν αξιοσημείωτη ακαμψία εμφανίζοντας ακόμη και ανοδικές τάσεις, και μόνο το 2012 άρχισαν να εμφανίζονται κάποιες πρώτες ενδείξεις σταθεροποίησης και μείωσης, οι οποίες ήταν πιο εμφανείς σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας - ειδικά σε τομείς υπηρεσιών.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι βασικότεροι λόγοι που συντήρησαν τις πληθωριστικές πιέσεις κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, σχετίζονται κυρίως με την επίδραση των αυξήσεων του ΦΠΑ και των φόρων κατανάλωσης, την αύξηση των τιμών ενέργειας και την ανοδική πορεία των τιμών των εισαγόμενων καταναλωτικών αγαθών και πρώτων υλών.

Συγκεκριμένα οι αυξήσεις στο ΦΠΑ και στους φόρους κατανάλωσης (καυσίμων, οινοπνευματωδών και καπνού) πρόσθεσαν περίπου 2,5 ποσοστιαίες μονάδες στο μέσο πληθωρισμό της περιόδου 2010-2011 παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις απορρόφησαν σχεδόν το 20% των φορολογικών αυξήσεων.


Το ενεργειακό κόστος

Οσον αφορά την επίδραση των τιμών ενέργειας, διαπιστώνεται ότι η αυξητική τάση των τιμών του πετρελαίου πρόσθεσε 0,8% ετησίως (χωρίς την επίδραση των φόρων) στο μέσο πληθωρισμό κατά την ίδια περίοδο.

Η επίδραση αυτή είναι σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (0.45% περίπου) και αντανακλά τον υψηλό βαθμό εξάρτησης από εισαγωγές πετρελαίου (περίπου 35% υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης).

Οι ανωτέρω παράγοντες μπορούν να θεωρηθούν, κατά βάση, εξωγενείς, με παροδικές ή συγκυριακές επιδράσεις στον πληθωρισμό, αν και η επίπτωση στο επίπεδο τιμών και στην ανταγωνιστικότητα τείνει να είναι μόνιμη (βλ. αυξήσεις φόρων).

Χωρίς αυτές τις επιδράσεις, ο μέσος πληθωρισμός μεταξύ 1ου τριμήνου 2010 και 2ου τριμήνου 2012 θα είχε διαμορφωθεί σε οριακά αρνητικό επίπεδο αντί +3.3% που ήταν στην πραγματικότητα.


Η ρηχή παραγωγική βάση

Αναφορικά με τους πιο διαρθρωτικούς παράγοντες που επιδρούν στις τιμές καταναλωτή εκτιμάται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά στην τρέχουσα συγκυρία, η πληθωριστική επίδραση που ασκούν οι τιμές των εισαγόμενων αγαθών (εκτός ενέργειας).

Η ρηχή παραγωγική βάση της ελληνικής οικονομίας αντανακλάται στη σημαντική εξάρτηση από εισαγωγές τελικών καταναλωτικών αγαθών (εξαιρουμένων των διαρκών καταναλωτικών αγαθών) που αντιστοιχούν στο περίπου 9% του σταθμισμένου καλαθιού αγαθών και υπηρεσιών του ΔΤΚ και στο 6.7% του ΑΕΠ).

Όμως, ο εισαγόμενος πληθωρισμός δεν επιδρά μόνο μέσω των εισαγωγών τελικών καταναλωτικών αγαθών, αλλά και μέσω των τιμών των εισαγωγών ενδιάμεσων αγαθών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βασικών καταναλωτικών αγαθών (τρόφιμα, φάρμακα, ένδυση, εξοπλισμός κτλ.) και οι οποίες ανέρχονται σε 11,5 % του ΑΕΠ του 2012 (το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη, διορθώνοντας για το τμήμα των εγχωρίως παραγόμενων αγαθών που χρησιμοποιούν εισαγωγές και εν συνεχεία εξάγονται ή επανεξάγονται με χαμηλό βαθμό μεταποίησης).


Οι παρενέργειες των εισαγωγών

Οι τιμές των ανωτέρω κατηγοριών εισαγωγών - που προσδιορίζονται εξωγενώς - δεν ασκούσαν στο παρελθόν πληθωριστικές επιδράσεις καθώς ο μέσος ρυθμός ανατιμήσεών τους υπολειπόταν του υψηλού εγχώριου πληθωρισμού.

Σήμερα όμως που κυριαρχούν αποπληθωριστικές τάσεις στο εσωτερικό, η έμμεση και άμεση επίδραση του εισαγόμενου πληθωρισμού καθυστερεί τη διόρθωση των τιμών καθώς ο εισαγόμενος πληθωρισμός είναι σταθερά θετικός και υψηλότερος από τον εγχώριο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι το ποσοστό στο ΑΕΠ εισαγωγών βασικών καταναλωτικών αγαθών τόσο για τελική κατανάλωση όσο και πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών που προορίζονται για παραγωγή καταναλωτικών αγαθών, έχει μειωθεί ελάχιστα ως ποσοστό του ΑΕΠ (από 13.8% μέσο όρο την τελευταία δεκαετία σε 12.7% το 1ο εξάμηνο του 2012) σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες εισαγωγών όπως κεφαλαιακά αγαθά, διαρκή καταναλωτικά αγαθά και πρώτες ύλες (για παραγωγή βιομηχανικών αγαθών) που η συρρίκνωση του ποσοστού τους ξεπερνά το 50% ή τις 6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.
Πράγματι, η εγχώρια παραγωγική δομή, η οποία χαρακτηρίζεται από μια περιορισμένη μεταποιητική βάση, με σχετικά χαμηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία (που αντανακλώνται στον υψηλότερο λόγο στην ευρωζώνη μεταξύ αξίας εισαγόμενων πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών ως προς την εγχώρια προστιθέμενη αξία), αντιμετωπίζει ένα υψηλό ποσοστό εισαγόμενου ανελαστικού κόστους παραγωγής.


Έρχεται μείωση 5%

Όπως τονίζει η Εθνική Τράπεζα, παρά τη δυσμενή επίδραση των προαναφερόμενων παραγόντων η αποπληθωριστική διαδικασία έχει αρχίσει να αποκτά δυναμική στην ελληνική οικονομία αν και η πρόοδος είναι ακόμη δυσδιάκριτη σε επίπεδο καταναλωτή.

Η επιταχυνόμενη μείωση του εργασιακού κόστους - που εκτιμάται ότι χρειάζεται σχεδόν 1,5 χρόνο να μετακυλιστεί στις τελικές τιμές - σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων, και τις ευνοϊκότερες τάσεις σε άλλα συστατικά του κόστους παραγωγής, αναμένεται να επιτρέψουν την ταχύτερη αποκλιμάκωση των τιμών καταναλωτή την επόμενη διετία.

Είναι ενδεικτικό ότι στον τομέα των υπηρεσιών στον οποίο οι επιδράσεις από τις τιμές εισαγωγών και ενέργειας είναι συγκριτικά περιορισμένες, οι μειώσεις τιμών είναι ήδη εμφανείς, (οι τιμές τουριστικών υπηρεσιών, εκπαίδευσης, ιατρικών υπηρεσιών σημείωσαν μέση ετήσια κάμψη της τάξης του 1.9% τα τελευταία 3 τρίμηνα ), ενώ η ταχεία μείωση των τιμών σε κατηγορίες υπηρεσιών που αποτελούν σημαντικά τμήματα της δομής κόστους των ελληνικών μεταποιητικών επιχειρήσεων (όπως μεταφορές, αποθήκευση, λογιστικές συμβουλευτικές και νομικές υπηρεσίες των οποίων οι τιμές μειώθηκαν, σε ετήσια βάση, κατά 6% περίπου, κατά μέσο όρο, το πρώτο εξάμηνο του 2012) θα διευκολύνει την περαιτέρω προσαρμογή των τιμών.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι πιο ανταγωνιστικές συνθήκες αγοράς έχουν παίξει σημαντικό ρόλο, τόσο εξαιτίας της ύφεσης όσο και των συγκεκριμένων διαρθρωτικών αλλαγών.

Η Εθνική Τράπεζα εκτιμά ότι οι τιμές καταναλωτή θα μειωθούν σωρευτικά κατά σχεδόν 5,0% περίπου την επόμενη διετία (παρά την νέα πληθωριστική επίδραση από την αύξηση της φορολογίας στο πετρέλαιο θέρμανσης και τις αναμενόμενες αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος που θα προσθέσουν περίπου 0,6% ετησίως στο μέσο επίπεδο πληθωρισμού της περιόδου 2013-14).

Λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά την ίδια περίοδο η αναμενόμενη συνολική αύξηση των τιμών στην ΕΕ θα διαμορφωθεί στο 4,5% περίπου η συνολική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας σε όρους τιμών θα υπερβεί πιθανότατα το 10% τη διετία 2013-14, επιτρέποντας στην ελληνική οικονομία να ανακτήσει σχεδόν εξολοκλήρου τις απώλειες της προηγούμενης δεκαετίας.

ΟΑΕΔ: Αυξήθηκαν κατά 12% οι εγγεγραμμένοι άνεργοι τον Οκτώβριο

Στα 777.768 άτομα ανήλθαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ τον Οκτώβριο, αυξημένοι κατά 5.189 άτομα (+0,67%) σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και κατά 84.351 άτομα (+12,16%) σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011.

Από αυτά, 338.055 (ποσοστό 43,46%) είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο του ΟΑΕΔ για χρονικό διάστημα ίσο ή και μεγαλύτερο των 12 μηνών και 439.713 (56,54%) είναι εγγεγραμμένα για χρονικό διάστημα μικρότερο των 12 μηνών.

Από τα στοιχεία του ΟΑΕΔ προκύπτει μείωση των μακροχρόνια ανέργων σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα κατά 1.595 άτομα (-0,47%), - με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση μεταξύ των Περιφερειών να έχει καταγραφεί στην Κρήτη (-5,43%) - και αύξηση κατά 53.564 άτομα (+18,83%) από τον Οκτώβριο του 2011.

Από το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων, οι 324.495 είναι άνδρες (41,72%) και οι 453.273 είναι γυναίκες (58,28%).

Στην ηλικιακή ομάδα από 30-54 ετών, το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων ανήλθε σε 495.962 άτομα (63,77%), στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 30 σε 203.732 άτομα (26,19%) και στην ηλικιακή ομάδα άνω των 55 ετών σε 78.074 άτομα (10,04%).

Στο επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων ανήλθε σε 370.326 άτομα (47,61%), στο επίπεδο υποχρεωτικής εκπαίδευσης (έως 3η Γυμνασίου) ανήλθε σε 272.746 άτομα (35,07%), στο επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανήλθε σε 125.791 άτομα (16,17%) ενώ οι δίχως εκπαίδευση ανέρχονται στα 8.905 άτομα (1,14%).

Στους έλληνες υπηκόους το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων ανήλθε σε 718.768 άτομα (92,41%), στους υπηκόους τρίτων χωρών ανήλθε σε 45.886 άτομα (5,90%) και στους υπηκόους της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανήλθε σε 13.114 άτομα (1,69%).


Χάθηκαν 50.000 θέσεις εργασίας

Οι αναγγελίες προσλήψεων ανήλθαν σε 92.007, αυξημένες κατά 4,62% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (87.941) και αυξημένες κατά 21,65% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011 (75.633).

Οι απολύσεις (καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου) έφθασαν τις 38.464 (αυξημένες κατά 49,57% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και κατά 14,46% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011), οι λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου τις 79.110 (αυξημένες κατά 136,33% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και κατά 7,37% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011) και οι οικειοθελείς αποχωρήσεις τις 24.906 (μειωμένες κατά 5,54% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και αυξημένες κατά 5,06% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011).

Το σύνολο των καταγγελιών συμβάσεων αορίστου χρόνου και των λήξεων συμβάσεων ορισμένου χρόνου ανέρχεται σε 117.574, το 67,29% του οποίου οφείλεται σε αποχωρήσεις από την αγορά εργασίας λόγω λήξεων συμβάσεων ορισμένου χρόνου.

Το μέγεθος αυτό είναι αυξημένο κατά 98,63% από τον προηγούμενο μήνα (59.191) και κατά 9,59% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2011 (107.287).

Από τις παραπάνω ροές της μισθωτής απασχόλησης, προκύπτει μείωση της μισθωτής απασχόλησης κατά 50.473 θέσεις εργασίας, έναντι 2.384 τον Σεπτέμβριο και 55.360 τον Οκτώβριο του 2011.

ΕΚΚΕ: Χάνονται καθημερινά 900 θέσεις εργασίας

Δραματικά είναι τα στοιχεία για την εξαθλίωση των Ελλήνων εξ αιτίας της οικονομικής που περιλαμβάνονται στην έκθεση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών με τίτλο «Κοινωνικό Πορτραίτο της Ελλάδας - 2012», η οποία καλύπτει χρονικά την περίοδο από την ένταξη της χώρας στον μηχανισμό διάσωσης την άνοιξη του 2010 έως και τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις.

Μείωση των εισοδημάτων κατά μέσο όρο στο 26%, μείωση των κατώτατων αποδοχών κατά 22%, δραστική μείωση της αγοραστικής αξίας των μισθών, δραματική αύξηση της ανεργίας, κυρίως στους νέους, εκτόξευση της ανασφάλιστης εργασίας στο 36,5% του συνόλου, περισσότερες από 900 θέσεις εργασίας να χάνονται καθημερινά, υψηλά ποσοστά φτώχιας είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το εφιαλτικό πορτραίτο της χώρας μας για το 2012.

Στην έκθεση οι ερευνητές του ΕΚΚΕ μέσα από άρθρα τους αποτυπώνουν τις εξελίξεις της τελευταίας διετίας στην αγορά εργασίας, την ανεργία, τη μετανάστευση, τη φτώχια και τις κοινωνικές ανισότητες.

Στις κοινωνικές επιπτώσεις των προγραμμάτων λιτότητας εστιάζει μεταξύ άλλων το άρθρο της κοινωνιολόγου κυρίας Αλίκης Μουρίκη, η οποία σημειώνει ότι τα προγράμματα αυτά και η παρατεταμένη ύφεση της ελληνικής οικονομίας (15% μείωση του ΑΕΠ την περίοδο 2008 - 2011, στην οποία αναμένεται να προστεθεί ένα 5,5 - 6% το 2012) ανέδειξαν νέα ή όξυναν προϋπάρχοντα προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας όπως «η καλπάζουσα ανεργία, ιδίως των νέων, η δραματική αύξηση των επισφαλών μορφών απασχόλησης και της ανασφάλιστης εργασίας, η μεγάλη καθυστέρηση καταβολής μισθών στον ιδιωτικό τομέα, η δραστική μείωση των αμοιβών και η κατάρρευση των συλλογικών διαπραγματεύσεων».

Όπως συμπερασματικά επισημαίνει η κυρία Μουρίκη «η κρίση, η βαθιά ύφεση και τα προγράμματα λιτότητας κατέστρεψαν τις θεμελιώδεις σταθερές της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων : ασφάλεια, απασχόληση, εισόδημα, σύνταξη και περίθαλψη».

Για πρωτοφανείς απώλειες εργατικών δυνάμεων την περίοδο 2010 - 2011 κάνει λόγο ο οικονομολόγος κ. Δημήτρης Καραντινός, ο οποίος σημειώνει ότι καθημερινά χάνονται 900 θέσεις εργασίας και τονίζει ότι το 2011 ο «αριθμός των μακροχρόνια ανέργων είναι μεγαλύτερος από το σύνολο των ανέργων το 2009». Ο κ. Καραντινός υπογραμμίζει ότι «το μεγαλύτερο βάρος της κρίσης υφίστανται οι άνδρες κυρίως έως 45 ετών».

Επίσης οι ερευνητές του ΕΚΚΕ επέλεξαν έξι άτομα από τον νομό Αττικής και τους ζήτησαν τις
απόψεις τους για το πώς βιώνουν την κρίση. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των συνεντεύξεων η οικονομική ύφεση έχει οδηγήσει σε μεγάλες ανατροπές στην αγορά εργασίας και πλήττει κυρίως όσους έχουν χάσει τη δουλειά τους.



«Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δραματική για τα μονοπρόσωπα νοικοκυριά» σημειώνουν ο διευθυντής ερευνών του ΕΚΚΕ κ. Διονύσης Μπαλούρδος και η κυρία Ναταλία Σπυροπούλου και προσθέτουν ότι ο ρόλος του κοινωνικού κράτους σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία είναι σχεδόν ανύπαρκτος και αντιστρόφως ανάλογος από αυτόν που απαιτούν οι περιστάσεις, ενώ «δεν έχει εφαρμοσθεί καμία πολιτική για την παροχή στήριξης στις πιο ακραίες μορφές της φτώχιας». Επίσης σημειώνουν ότι η κρίση σπρώχνει σε ακραία φτώχια τις μονογονεϊκές οικογένειες, τους μετανάστες, τα παιδιά και τους νέους, τις ηλικιωμένες γυναίκες, τους μακροχρόνια άνεργους και τα άτομα που διαμένουν σε άθλιες συνθήκες στέγασης».


Τι λένε ενδεικτικά τα άτομα που επέλεξαν οι ερευνητές του ΕΚΚΕ

«Το να χρεοκοπήσουμε δεν πρόκειται να αλλάξει και πολλά πράγματα για μένα. Δηλαδή αν τα πράγματα χειροτερέψουν και μπουν νέα μέτρα εκ των πραγμάτων η δουλειά μου θα κλείσει. Και να χρεοκοπήσουμε πάλι η δουλειά μου θα κλείσει. Πάλι χωρίς δουλειά θα μείνω».

«Από το τέλος του 2007 είμαι ουσιαστικά άνεργος. Εννοώ ότι δεν έχω κάποια σύμβαση κάπου ώστε να έχω κάποιο σταθερό εισόδημα. Συνέχισα να δουλεύω μόνος μου, αλλά είχε αρχίσει να ανεβαίνει η ανεργία, υπήρχε και το πρόβλημα της ηλικίας μου που δεν ήταν εύκολο να προσληφθώ κάπου και σιγά - σιγά έφτασα στον οικονομικό πάτο».

«Νοιώθω ανασφάλεια και οργή γιατί με φέρανε εδώ που με φέρανε».

«Είμαι 100% χάλια. Βρίσκομαι στο επίπεδο απελπισίας, αυτοκτονίας και πείνας. Δεν φαίνεται να υπάρχει ελπίδα, όνειρο για το αύριο. Ξέρεις τι είναι να είσαι άνεργος, να έχεις χρέη να έχεις ανοιχθεί στις τράπεζες και να μην έχεις ούτε τα απαραίτητα;»

«Με φιλοξενεί το παιδί μου και νοικιάζω το δικό μου διαμέρισμα για να πληρώσω την τράπεζα».

«Νομίζω ότι αυτό που έφταιξε ήταν η ανοχή του ελληνικού λαού σε αυτά που έβλεπε εδώ και χρόνια. Βάλαμε στο κοινοβούλιο ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονταν για το λαό, αλλά μόνο για το συμφέρον το δικό τους της οικογένειάς τους και των φίλων τους».


Διαβάστε εδώ την έρευνα του ΕΚΚΕ:  http://www2.ekke.gr/images/PDF/EKKE_Koinoniko%20Portaito_2010.pdf