Οι οκτώ σταθμοί στην ιστορία της δυτικής μουσικής

Από την «σκάλα του Πυθαγόρα» έως την εφεύρεση του Walkman, οι βασικοί σταθμοί που άλλαξαν την ιστορία της μουσικής, σύμφωνα με το BBC, είναι οκτώ.

Ο Πυθαγόρας δημιουργεί την κλίμακα:

Πριν από την κλίμακα, η μουσική του Πυθαγόρα θεωρούνταν ένα «θείο μυστήριο». Οι αρχαίοι παρήγαγαν με προϊστορικά όργανα ευχάριστους ήχους, αλλά, πριν τον αρχαίο Έλληνα μαθηματικό και φιλόσοφο, δεν υπήρχε θεωρία που να εξηγεί γιατί ο συνδυασμός ορισμένων τόνων ήταν πιο αρμονικός από άλλους. Πριν από το 500 π.Χ. ο Πυθαγόρας μελέτησε τις αναλογίες ανάμεσα στο μήκος των χορδών και τους διαφορετικούς τόνους που παρήγαγαν. Βρήκε, λοιπόν, μια μαθηματική σχέση ανάμεσα στις νότες. Κάποιοι συνδυασμοί έδιναν ευχάριστο ηχητικό αποτέλεσμα και άλλοι όχι. Έτσι, παρέτεινε την έρευνά του και κατέληξε στην δημιουργία της κλίμακας. Η «σκάλα του Πυθαγόρα»- περίπου η ίδια με αυτήν που χρησιμοποιούμε τώρα (ντο-ρε-μι-φα-σολ-λα-σι-ντο) είναι η βάση για όλη την ανάπτυξη της δυτικής μουσικής έκτοτε. Χωρίς την «σκάλα» αυτή δεν θα υπήρχε ο Μπαχ, ο Μπετόβεν.


Αναπτύσσεται η σημειογραφία/ χρήση γραφικών συμβόλων
Τον 7^ο αιώνα, ο Άγιος Ισίδωρος, επίσκοπος της Σεβίλλης στην Ισπανία, είπε ότι «αν οι ήχοι που σκέφτονται οι άνθρωποι, δεν καταγραφούν σε χαρτί, θα χαθούν». Τα επόμενα χρόνια, μοναχοί στην Ιταλία και στην Ισπανία, επινόησαν μια λύση στο πρόβλημα αυτό και πέρασαν τη μουσική στο χαρτί. Εφηύραν μια σειρά συμβόλων που έδειχναν αν μια νότα πρέπει να είναι ψηλότερη ή χαμηλότερη από την προηγούμενη και χρησιμοποίησαν αυτό το σύστημα για να καταγράψουν τα άσματά τους. Η ένταση της κάθε νότας ήταν ασαφής, αλλά η γενική αίσθηση μελωδίας μπορούσε να καταγραφεί. Κάποια στιγμή, γύρω στο 1000 μ.Χ., ο Βενεδικτίνος μοναχός Γκουίντο ντ' Αρέτσο ξεκίνησε να βάζει σε μια σειρά τα σύμβολα, κάνοντας ξεκάθαρο το ποια νότα πρέπει να ακολουθεί την άλλη. Για πρώτη φορά, η μουσική άφησε το αποτύπωμά της.


Το πιάνο μπαίνει στο σπίτι
«Θα έχουμε πιάνο στο σπίτι» έγραψε η μυθιστοριογράφος Τζέιν Όστεν στην αδελφή της το 1808. Τον ενθουσιασμό της Όστεν για το πιάνο μοιράζονταν όλα τα σπίτια της μεσαίας κοινωνικής τάξης στην Ευρώπη στις αρχές του 19^ου αιώνα. Οι εξελίξεις της Βιομηχανικής Επανάστασης έκαναν το μουσικό όργανο φθηνότερο να παραχθεί και να διανεμηθεί. Έτσι, το πιάνο, δείγμα «ευγένειας», που έως τότε μόνο η μεγαλοαστική τάξη απολάμβανε, «έβγαλε» τη μουσική από τα παραδοσιακά της όρια και την διοχέτευσε στην εκκλησία, στο δημαρχείο και στο σπίτι.


Η πρώτη ηχογράφηση
Όταν ο Τόμας Έντισον εφηύρε τον φωνογράφο το 1877 χρησιμοποιώντας μια γραφίδα κι έναν κύλινδρο τυλιγμένο σε αλουμινόχαρτο, τα πρώτα ηχογραφημένα λόγια ήταν «η Μαίρη έχει ένα μικρό αρνί». Ανάμεσα στις μετέπειτα εξελίξεις ήταν η πατέντα του Εμίλ Μπερλίνερ για το γραμμόφωνο, που σημάδεψε την αρχή της μοντέρνας μουσικής βιομηχανίας. Σε συνεργασία με τον μηχανικό Έλντριτζ Τζόνσον, Ο Μπερλίνερ δημιούργησε την εταιρεία παραγωγής «Victor Talking Machine». Το παράρτημα στο Λονδίνο έγινε γνωστό ως «HMV» (His Master’s Voice). Η εταιρεία «RCA» (Radio Corporation of America), η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής στην Αμερική, που ανήκει πλέον στην «Sony Music Entertainment» αγόρασε την Victor κι έγινε RCA- Victor και το 1930 σύστησε τον πρώτο δίσκο βινυλίου. Οι δίσκοι υψηλής πιστότητας όμως αναδείχθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ύστερα, ήρθαν οι μεταγενέστερες μορφές, όπως η κασέτα και το cd, έως ότου κάνουν την εμφάνισή τους το mp3 και άλλα ψηφιακά φορμά που εμφανίστηκαν το 1990.


Η γέννηση του δημόσιου ραδιοφώνου
Στις 13 Ιανουαρίου 1910, ο εφευρέτης Λι ντε Φόρεστ άρχισε να εκπέμπει τον ήχο του τενόρου Ενρίκο Καρούζο από την Όπερα Μετροπόλιταν σε περιοχές της Νέας Υόρκης και σηματοδοτήθηκε μια ριζική στροφή στη νέα εποχή των μίντια. Πλέον, ειδήσεις, διαφημίσεις και τραγούδια μπορούσαν να «μπουν» στο σπίτι του κοινού. Τα επόμενα χρόνια άρχισαν να ανθίζουν εκατοντάδες ραδιοφωνικοί σταθμοί και έως το 1930 τα μισά σπίτια της Αμερικής είχαν ραδιόφωνο. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο αριθμός αυτός εκτινάχθηκε στην αναλογία εννιά στα 10 σπίτια. Η περίοδος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σηματοδότησε την έλευση της τηλεόρασης και έως τις αρχές των 60’ς το 90% των νοικοκυριών στην Αμερική είχαν τηλεόραση. Όταν ο Έλβις Πρίσλει έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο σόου του Εντ Σάλιβαν το 1956, σημείωσε τηλεθέαση-ρεκόρ, αφού τον παρακολούθησαν 60 εκατομμύρια άνθρωποι, το 82,6% δηλαδή του κοινού.


Το πρώτο chart δημοσιεύεται
Το 1936 το μουσικό περιοδικό «Billboard» δημοσίευσε ένα διάγραμμα με το όνομα «Chart Line», που έδειχνε τα δημοφιλέστερα τραγούδια σε τρεις μεγάλους ραδιοφωνικούς σταθμούς της Αμερικής. Τον Ιούλιο του 1940, λανσαρίστηκε το «Best Selling Retail Records chart». Το πρώτο «νούμερο ένα» ήταν το «I’ll Never Smile Again» του Φρανκ Σινάτρα. Το ραδιόφωνο έπαιξε καθοριστική σημασία στο να κάνει τα τραγούδια δημοφιλή. Τον Αύγουστο του 1958, οι πωλήσεις και ο «ραδιοφωνικός αέρας» συνδυάστηκαν για πρώτη φορά.


Η «αυγή» της ηλεκτρονικής μουσικής
Το 1948, ο Γάλλος Πιέρ Σέφερ παρήγαγε το πρώτο κομμάτι ενός νέου είδους μουσικής που ονόμασε «musique concrete»- ένα προϊόν τεχνολογίας. Ο συνθέτης Στοκχάουζεν εργάστηκε στενά με τον Σέφερ στο Παρίσι και πήγε να δουλέψει για το «Στούντιο Ηλεκτρονικής Μουσικής» στην Κολωνία που αναδείχθηκε στο διασημότερο για την παραγωγή ηλεκτρονικής μουσικής. Παράλληλα, το Στούντιο ανέδειξε τον πρόδρομο του μοντέρνου μουσικού οργάνου συνθεσάιζερ. Η μουσική αυτή δεν ήταν πολύ ελκυστική για το κοινό, κάτι που άλλαξε προς το τέλος της δεκαετίας του 1960. Το συνθεσάιζερ χρησιμοποίησαν ροκ μπάντες όπως οι Pink Floyd και μετέπειτα άσκησε μεγάλη επιρροή σε πλήθος ειδών μουσικής.


Η εφεύρεση του Walkman
Η εταιρεία Phillips είχε ήδη παρουσιάσει την πρώτη συμπαγή κασέτα σε έκθεση στο Δυτικό Βερολίνο το 1963. Τα πρώτα ακουστικά είχαν εφευρεθεί από τον Ναθαναήλ Μπάλντουιν το 1910. Το Γουόκμαν της Sony που «έφθασε» το 1979 συνδύαζε τις δυο αυτές εφευρέσεις, στιγματίζοντας την εποχή. Το «πανταχού παρόν» Walkman είναι ένα προϊόν συνώνυμο της δεκαετίας του ’80. Επόμενες μορφές ήταν αυτές του Discman, του iPod και των smartphones. Το Walkman αποτέλεσε καινοτομία στην ιστορία της μουσικής τεχνολογίας.

Επιμέλεια: Μαρία Πετροπούλου