Η αλήθεια για το κατοχικό δάνειο

Πολλά έχουν γραφεί γύρω από τις ελληνικές διεκδικήσεις τόσο για το περίφημο κατοχικό δάνειο, όσο και για τις πολεμικές επανορθώσεις.

Υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι τα ποσά που μπορεί να διεκδικήσει η Ελλάδα από τη Γερμανία για αποζημιώσεις είναι τεράστια και τα υπολογίζουν σε πολλές δεκάδες δισεκατομμυρίων.
Ίσως. Προσωπικά δεν γνωρίζω αν μπορούν τέτοια νούμερα να στοιχειοθετηθούν. Αντιθέτως, είναι ξεκάθαρο ότι ειδικά για το κατοχικό δάνειο έχει γίνει ένας επίσημος υπολογισμός από την ελληνική πλευρά. Και πιθανώς αυτή η απαίτηση να οδηγούσε και σε κάποια αποτέλεσμα.


Για ποιο ποσό όμως  μπορούμε να συζητάμε; Την απάντηση την έχει δώσει μελέτη της Τραπέζης της Ελλάδος, σύμφωνα με την οποία το ύψος της απαίτησης θα μπορούσε να αγγίζει το 2001 τα 6 δισ. ευρώ. Μέχρις εκεί έχει γίνει υπολογισμός συγκεκριμένος. Πώς έφτασαν σε αυτό το συμπέρασμα; Ας δούμε τα γεγονότα. Το κατοχικό δάνειο, το ποσό δηλαδή που έλαβε ως χρηματοδότηση από την Τράπεζα Ελλάδος η οποία πίστωνε τους σχετικούς λογαριασμούς το Γ’ Ράιχ, πέραν της υποχρέωσης της Ελλάδας ως κατακτημένης να συντηρεί τον στρατό κατοχής, είχε οριστεί το 1944 σε 1 τετράκις εκατομμύριο 530 τρισεκατομμύρια δραχμές.

Πρόκειται, όμως, για ονομαστικές δραχμές αλλά εδώ πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι καθεμία δεν ήταν απόλυτα συγκρίσιμη με τις υπόλοιπες, διότι κάθε μήνα ο πληθωρισμός τότε έτρεχε με 1.000.000%. Με βάση αυτό το δεδομένο, επιχειρήθηκε στη συνέχεια μια κατά προσέγγιση μετατροπή του δανείου σε δραχμές του 1944. Η ισοτιμία ανταλλαγής ήταν 1 «νέα» δραχμή προς 50 δισ. κατοχικές παλαιές δραχμές. Έτσι, το χρέος από το δάνειο υπολογίστηκε σε 32 δισ. δραχμές του Νοεμβρίου του 1944. Σημειώστε ότι τότε το δολάριο άξιζε 149 δρχ., οπότε εκφρασμένο σε δολάρια το χρέος του Γ΄ Ράιχ προς την Ελλάδα από το κατοχικό δάνειο αντιστοιχούσε σε 215,6 εκατομμύρια δολάρια του 1944.

Μία σοβαρή προσπάθεια υπολογισμού του Χρέους έγινε το 1961 και το ύψος του υπολογίστηκε με βάση το επιτόκιο του μακροπρόθεσμου ομολόγου των ΗΠΑ. Θεωρήθηκε μάλιστα τότε ένα ευνοϊκό επιτόκιο για την Ελλάδα. Με βάση λοιπόν τους τότε υπολογισμούς, η Τράπεζα της Ελλάδος κατέληξε σε μία εκτίμηση ότι αποτιμημένο  ευρώ το δάνειο θα μπορούσε να αντιστοιχεί  το 2001 σε 6 δις. Βεβαίως, όλα αυτά είναι μία ερμηνεία, καθώς μπορεί να διαφωνήσει κανείς με το σενάριο του ανατοκισμού καθώς και με το επιτόκιο. Ωστόσο είναι μία ερμηνεία από αρμόδια και επίσημη πλευρά.

Τώρα από εκεί και πέρα και προεκτείνοντας το σενάριο που ήδη χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν, μπορεί να γίνει μία σχετική εκτίμηση ότι το ύψος της απαίτησης θα μπορούσε να διαμορφωθεί ακόμη και στα 10-11 δις ευρώ.  Ίσως και λίγο παραπάνω, όλα εξαρτώνται από το αν θα χρησιμοποιηθεί ανατοκισμός και τι είδους επιτόκιο. Άλλωστε, τόσο περίπου το εκτιμά και η Επιτροπή που είχε συσταθεί για τον σκοπό αυτό. Βεβαίως, άλλο θέμα είναι το πόσο υπολογίζει η ελληνική πλευρά ότι κυμαίνονται οι απαιτήσεις από το κατοχικό δάνειο και άλλο πόσο είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί η γερμανική πλευρά. Τα μισά; Λιγότερο; Κανείς δεν ξέρει αν δεν ξεκινήσει μία συζήτηση. Όσον αφορά τις νομικές δυνατότητες επί του θέματος, οι απόψεις διίστανται. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, ακόμη και αν νομικά δεν υπάρχουν επαρκή όπλα, μπορεί να αποτελέσει το θέμα αυτό ένα πολιτικό και διαπραγματευτικό χαρτί. Επαναλαμβάνω, ότι τα ποσά αυτά αφορούν στο κατοχικό δάνειο και όχι στις πολεμικές αποζημιώσεις.

 Του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου