Τα παραπάνω στοιχεία παρουσίασε, σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Λιντς,...
κ. Φρίντριχ Σνάιντερ, ο οποίος θεωρείται αυθεντία στη μελέτη του φαινομένου της παρακοικονομίας τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ έχει διατελέσει και σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
ΚΟΣΤΟΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΟΣΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ
Το κόστος της διαφθοράς στην ελληνική οικονομία από το 2002 έως το 2011 υπολογίζεται, με βάση εκτιμήσεις της οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια», σε 223 δισ. ευρώ. Επειδή ακριβώς πρόκειται για αφανείς δραστηριότητες, που δεν μπορούν να αποτυπωθούν εύκολα με οικονομετρικούς δείκτες, ο καθηγητής Σνάιντερ εκτιμά στη μελέτη του ότι το εύρος του λάθους είναι της τάξης του 20%, γεγονός που καθιστά την εξαγωγή συμπερασμάτων επισφαλή.
Με βάση πάντως την παραπάνω διακύμανση, το κόστος θα μπορούσε να κυμαίνεται από 178,4 δισ. ευρώ έως και 267,6 δισ. ευρώ: πρόκειται για κολοσσιαίο ποσό, που προσεγγίζει το μέγεθος του δημοσίου χρέους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, το 2010 η ελληνική οικονομία ζημιώθηκε εξαιτίας της διαφθοράς κατά 26,5 δισ. ευρώ και κατά άλλα 27,3 δισ. το 2011 (ποσά, δηλαδή, μεγαλύτερα από το ετήσιο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού, για τη μείωση του οποίου επιβάλλονται πολύ σκληρά μέτρα λιτότητας). Σημειωτέον ότι η Ελλάδα θα επιδιώξει να ιδιωτικοποιήσει μια σειρά από κρατικές επιχειρήσεις και να πωλήσει ακίνητα, για να συγκεντρώσει 50 δισ. ευρώ, με ορίζοντα το 2015 -στόχος που θεωρήθηκε φιλόδοξος-, όταν το άθροισμα της παραοικονομίας τη διετία 2010-2011 ήταν 53 δισ. ευρώ.
ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΕΤΙΑ
Με βάση τα στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, προκύπτει ότι τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρήθηκε εκρηκτική αύξηση του φαινομένου της διαφθοράς στη χώρα μας. Μετά από μία επταετία (2001-2008), όπου ο δείκτης διαφθοράς παρουσίασε βελτίωση, από το 2009 άρχισε η ανοδική πορεία και το 2011 η χώρα μας «σκαρφάλωσε» στην 80ή θέση, από την 44η θέση το 2002.
Σε μια κλίμακα όπου το 10 αντιστοιχεί σε μηδενική διαφθορά και το 1 στη μέγιστη, η Ελλάδα «βαθμολογήθηκε» το 2011 με 3,4. Την ίδια βαθμολογία παίρνουν η Κολομβία, το Περού, η Ταϊλάνδη και το Μαρόκο, ενώ σε καλύτερη θέση βρίσκεται η πΓΔΜ και η Γκάνα (3,9), η Σλοβακία, το Μαυροβούνιο και η Κροατία (4): «Είναι επείγουσα ανάγκη να καταπολεμηθεί η διαφθορά στη χώρα» επισημαίνεται στη μελέτη του καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Λιντς.
Σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς», η «μικροδιαφθορά» στην Ελλάδα δεν ήταν και τόσο μικρή... Το μέγεθος της μικροδιαφθοράς στον δημόσιο τομέα εκτιμάται από την οργάνωση σε 3,36 δισ. ευρώ την πενταετία 2001-2011 (639 εκατ. ευρώ το 2007, 748 εκατ. ευρώ το 2008, 787 εκατ. ευρώ το 2009, 632 εκατ. ευρώ το 2010 και 554 εκατ. ευρώ το 2011). Το «φακελάκι» που πλήρωναν οι πολίτες για να κάνουν τη δουλειά τους κόστιζε το 2007 1.313 ευρώ στον δημόσιο τομέα και 1.554 στον ιδιωτικό, ενώ έφτασε τα 1.492 ευρώ και τα 1.623 ευρώ, αντίστοιχα, το 2010. Πάντως, η κρίση έριξε τις… τιμές και σε αυτόν τον τομέα, καθώς το 2011 ο μέσος όρος έπεσε κατά 6,6% και 15%, αντίστοιχα (στα 1.399 ευρώ για το Δημόσιο και στα 1.406 ευρώ για τον ιδιωτικό τομέα).
Ο «τιμοκατάλογος» του 2011 για το φακελάκι
Δημόσια νοσοκομεία
> Εγχείρηση: 100-30.000 ευρώ.
> «Παράκαμψη» λίστας αναμονής: 30-20.000 ευρώ.
Εφορίες
> Διακανονισμός οικονομικού ελέγχου: 100-20.000 ευρώ.
> Έκδοση πιστοποιητικών φορολογικής ενημερότητας: 15-1000 ευρώ.
Πολεοδομίες
> Έκδοση οικοδομικής άδειας: 200-8.000 ευρώ.
> Τακτοποίηση παράνομων κτισμάτων: 200-5.000 ευρώ.
Πηγή: «Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς», Μάρτιος 2012
«ΣΚΙΩΔΗΣ» ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Στα 60 δισ. ο ετήσιος «τζίρος»
Η «σκιώδης» οικονομία στην Ελλάδα εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 60 δισ. ευρώ ετησίως. Η παντελής εξάλειψη της παραοικονομίας είναι μια ουτοπία, ωστόσο, αν μπορούσε να μειωθεί στο μισό, το ΑΕΠ της χώρας θα ήταν μεγαλύτερο κατά 20 δισ. ευρώ
Ως παραοικονομία ορίζεται η νόμιμη παραγωγή και διάθεση αγαθών και υπηρεσιών, που όμως, εν μέρει ή εν συνόλω, είναι αφανής οικονομική δραστηριότητα για το Δημόσιο, που έτσι δεν εισπράττει ΦΠΑ, φόρο εισοδήματος, ασφαλιστικές εισφορές κοκ.
Έτσι, από τα 60 δισ. ευρώ της ελληνικής παρακοινομομίας, τα περίπου 20 δισ. υπολογίζονται στο επίσημο ΑΕΠ, καθώς προέρχονται από νόμιμες δραστηριότητες (π.χ., από έναν τεχνίτη που θα κόψει απόδειξη για την παροχή υπηρεσίας στο όνομα του εργοδότη του, ο οποίος όμως δεν καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές του υπαλλήλου του), ενώ τα υπόλοιπα 40 δισ. ευρώ πηγαίνουν στο «ταμείο» της αφανούς οικονομίας.
Σύμφωνα με υπολογισμούς του καθηγητή Σνάιντερ (με βάση τις μεθόδους ζήτησης χρήματος και MIMIC), η «σκιώδης» οικονομία στην Ελλάδα αντιπροσώπευε το 28,2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2003, έπεσε στο 24,3% το 2008 και στη συνέχεια έφτασε το 25,4% το 2010. Ο ίδιος προβλέπει ότι το 2012 η παραοικονομία θα αντιπροσωπεύει το 24%, ποσοστό ελαφρώς μικρότερο από το 24,3% του 2011.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Σνάιντερ, η μείωση της παραοικονομίας είναι αποτέλεσμα της ύφεσης, καθώς όσο εντείνεται τόσο λιγότερο χρήμα είναι διαθέσιμο για την τροφοδότηση όχι μόνο της επίσημης αλλά και της αφανούς οικονομίας: «Αυτή είναι μια τάση που δεν παρατηρείται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου το ποσοστό της παραοικονομίας βαίνει μειούμενο, επειδή υπάρχει ανάπτυξη στην επίσημη οικονομία».
Το χαμηλότερο ποσοστό παραοικονομίας ως προς το συνολικό ΑΕΠ προβλέπει ο δρ. Σνάιντερ για την Αυστρία (7,6%) και το Λουξεμβούργο (8,2%), ενώ η Γερμανία παρουσιάζει ένα μάλλον υψηλό ποσοστό παραοικονομίας (13,7% το 2011). Υψηλότερα ποσοστά από την Ελλάδα προβλέπει για τη Βουλγαρία (31,9%), τη Ρουμανία (29,1%), τη Λιθουανία (28,5%) και την Εσθονία (28,2%).
ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΚΑΙ «ΚΑΡΦΩΜΑ»
Πώς μπορεί να περιοριστεί η «σκιώδης» οικονομία; Ο κ. Σνάιντερ προτείνει μια σειρά μέτρων φορολογικού και εισοδηματικού χαρακτήρα:
01. Να δοθεί προσωρινή φορολογική αμνηστία για «επιστροφή» ή επαναπατρισμό φορολογητέων εισοδημάτων, που οι υπόχρεοι έχουν αποκρύψει. Αυτά να φορολογηθούν με ενιαίο συντελεστή 25%-30% και για οποιαδήποτε μελλοντική παράβαση να υπάρχει αυστηρή τιμωρία.
02. Να δοθούν στους εφοριακούς οικονομικά κίνητρα για τη φορολογητέα ύλη που συλλαμβάνουν (π.χ., μπόνους 5% επί των επιπλέον φορολογικών εσόδων που φέρνουν στα ταμεία). Ο κ. Σνάιντερ προτείνει, αντί για απολύσεις, να γίνουν προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων, για να ενισχυθούν οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί.
03. Να δοθούν κίνητρα για τα νοικοκυριά, προκειμένου να δηλώνουν τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, ώστε οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες να εξαναγκαστούν να κόβουν αποδείξεις και εμμέσως να αποδίδουν τον ΦΠΑ.
04. Οι επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν ή δωροδοκούν να αποκλείονται από δημόσια έργα και προμήθειες για περίοδο 3-5 ετών.
05. Οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι πολιτικοί που συλλαμβάνονται να λαμβάνουν «φακελάκια» να χάνουν όχι μόνο τη δουλειά τους, αλλά και τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα.
06. Να υπάρχουν οικονομικά κίνητρα και προστασία για όσους καταγγέλλουν περιπτώσεις παραοικονομίας και διαφθοράς.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το φαινόμενο της παραοικονομίας θα μελετηθεί μέσω έρευνας, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 5.000 ατόμων πανελλαδικά. Έτσι, εκτός από τα μακροοικονομικά δεδομένα που μελετά ο αυστριακός καθηγητής κ. Φρίντριχ Σνάιντερ, η «σκιώδης» οικονομία θα αποτυπωθεί και με μικροδεδομένα, ώστε να μελετηθεί σε βάθος.
Την επίβλεψη της έρευνας, που θα χρηματοδοτηθεί με 600.000 ευρώ από την πράξη «Θαλής» του ΕΣΠΑ 2007-2013, θα έχει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Αριστείδης Μπιτζένης, ενώ στο εγχείρημα θα συμβάλει ως εξωτερικός συνεργάτης και ο κ. Σνάιντερ. Η έρευνα θα γίνει μέσω προσωπικών συνεντεύξεων, βάσει ερωτηματολογίου σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας, όπως π.χ. οι κατασκευές ή ο τουρισμός (σ.σ.: δύο κλάδοι που, κατά τον κ. Σνάιντερ, βρίσκονταν τα προηγούμενα χρόνια στην κορυφή της λίστας των τομέων με τα υψηλότερα ποσοστά παραοικονομίας). Αν η έρευνα αρχίσει να υλοποιείται μέσα στους επόμενους μήνες και το όλο εγχείρημα μπει σε γραμμή εκκίνησης το φετινό καλοκαίρι ή στις αρχές του φθινοπώρου, τα πρώτα αποτελέσματα θα γίνουν γνωστά σε έναν χρόνο από σήμερα.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου