Αρχαίοι Έλληνες και κρασί ~ Σκεύη και σκιές...

Οι σοφοί μας πρόγονοι γνώριζαν καλά τη χαρά του καθημερινού τραπεζιού και τα μικρά μυστικά της απόλαυσης του οίνου. Είχανε κατασκευάσει διάφορα σκεύη, τα οποία χρησιμοποιούσαν για να δοκιμάζουν και να πίνουν τα περίφημα κρασιά της αρχαιότητας... Μερικά από τα σκεύη, τα οποία βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια από την αρχαιολογική σκαπάνη, φανερώνουν την τεράστια οινική μας παράδοση.

Οι προγονοί μας έπιταν τον οίνον μέσα σε ειδικά ποτήρια, αποδεικνύοντας το πολυμήχανο και εφευρετικό πνεύμα τους. Από τη μιά μεριά, μας κληροδότησαν τον Παρθενώνα και τη θεωρία των ατόμων και από την άλλη, τις περίφημες Διονυσιακές συνταγές που καθιερώθηκαν μέσα στην αιωνιότητα.


-Ξέρετε τι ήταν το "ρυτόν";

Ήταν ένα ποτήρι που μόλις το γέμιζες, έπρεπε να το αδειάσεις αμέσως και μάλιστα μονορούφι. Ο λόγος ήταν ότι δεν είχε... πάτο και ήταν τρύπιο από τις δυο μεριές. Τα ρυτά ήταν κατασκευασμένα από αργίλιο και είχαν διάφορες παραστάσεις, ενώ το σχήμα τους, θύμιζε κεφαλή αγριόχοιρου. Το πάνω μέρος τους και ο τράχηλος κατέληγαν σε ένα οριζόντιο άνοιγμα, ενώ το κάτω μέρος στο ρύγχος, είχε μία τρύπα. Αυτός που έπινε, έπρεπε να είναι ξαπλωμένος για να χρησιμοποιήσει το ρυτόν. Κρατούσε το ποτήρι σε κάποια απόσταση από τα χείλη του, ενώ από την οπή του ρύγχους ανέβλυζε σαν ανεστραμμένο συντριβάνι ο οίνος, τον οποίο σέρβιρε συνεχώς ένας υπηρέτης.

Στα περισσότερα ρυτά, η κεφαλή σχημάτιζε γωνία με τον τράχηλο, ενώ υπήρχαν και άλλα τελείως ίσια, μερικά δε είχαν σχήμα διπλού κέρατος χωρίς καμιά μορφή και παράσταση.


~Κρασί με... προθεσμία.

Εξάλλου υπήρχαν και άλλου είδους δοχεία και κύπελλα, τα οποία μόλις γέμιζαν έπρεπε αμέσως να αδειάσουν γιατί κατέληγαν προς τα κάτω σε σχήμα ωοειδές και επομένως μόλις ετοποθετούντο αναποδογύριζαν και το κρασί χυνόταν. Στα αρχαία όμως γλέντια, συναντούμε και την "άμυστιν", που ήταν κύπελλο που ονομάστηκε έτσι γιατί έπρεπε να πιείς το περιεχόμενο αμυστί, χωρίς δηλαδή να πάρεις αναπνοή! Την άμυστιν την άδειαζε κάποιος, ενώ ένας άλλος τραγουδούσε μερικούς στίχους σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Κρασί δηλαδή με... προθεσμία.

Ειδικότερα όμως για το κρασί, οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν μια μεγάλη ποικιλία αγγείων με διαφορετικά ονόματα. Τους αμφορείς, τις υδρίες, τα κύπελλα, τους κρατήρες, τους οινοχόους, τους κάνθαρους, τους κύλικες και πολλά ακόμη.

Τα κύπελλα εμφανίζονταν στο τέλος περίπου του γεύματος, όπου όλοι σηκώνονταν και άρχιζαν οι προπόσεις. Ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος περιγράφει τη στιγμή της προσκόμισης του οίνου, της έναρξης της κρασοκατάνυξης ως εξής:

...Tώρα που το τραπέζι απαστράπτει από την καθαριότητα, όλοι έχουν πλυμένα χέρια και τα ποτήρια λαμποκοπούν. Οι συμπόται είναι στεφανωμένοι και κάποιος προσφέρει ένα κύπελλο κρασί με μεθυστική μυρωδιά. Ο κρατήρ είναι εκεί, γεμάτος από την πηγή της χαράς. Ένας άλλος κρατεί το ποτήρι του σηκωμένο και ορκίζεται ότι δεν θα το αφήσει χωρίς να το τιμήσει... Το κρασί, ένα κρασί λεπτότατο, αρωματίζει στο διάβα του όλα τα δοχεία. Μέσα σε όλα αυτά, η μοσχοβολιά του θυμιάματος γαργαλίζει ηδονικά όλα τα ρουθούνια. Η χαρωπή τράπεζα είναι γεμάτη από τυρί, μέλι και από χρυσόξανθα ψωμάκια. Ο βωμός που υψώνεταθι εις το μέσον της σάλας είναι καταστόλιστος από άνθη. Όλο το σπίτι αντηχεί από μουσική και τραγούδια.
 

Περί οίνου και σκιών...

Όσο για τα πάρτι, που κάνανε συχνά, μοίραζαν προσκλήσεις που απευθύνονταν μόνο ένα άτομο, καθένας όμως μπορούσε να φέρει μαζί του έναν ή περισσότερους φίλους του, συνήθεια που δεν φαίνεται να άρεσε σε κανέναν οικοδεσπότη. Οι συνδαιτημόνες αυτοί που συμμετείχαν στα γεύματα χωρίς προσωπική πρόσκληση, ανομάζονταν "σκιές".

Μια μέρα που ο Σωκράτης έπεισε τον Αριστόδημο να έρθει στο τραπέζι του Αγάθωνα απρόσκλητος, εκείνος δέχθηκε και ξεκίνησαν μαζί για το γεύμα. Ο Σωκράτης καθυστέρησε, γιατί άρχισε να φιλοσοφεί με τους περαστικούς. Έτσι μπήκε ο Αριστόδημος πρώτος και καλύτερος στο γεύμα του Αγάθων, ενώ ο Πλούταρχος σημειώνει: To ίδιο συμβαίνει με τη σκιά η οποία προηγείται του σώματος, όταν το φως έρχεται από πίσω...