Η αλήθεια για την τιμή της πατάτας

Ως τηλεοπτικό θέαμα είναι όντως εντυπωσιακό. Ως δραστηριότητα στους ανά την Ελλάδα δήμους δίνει στους δημάρχους που το διοργανώνουν ένα επικοινωνιακό πλεονέκτημα. Ως event δικαιώνει τον ρόλο των ανά τη χώρα εθελοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων. Ωστόσο, μπορεί το κίνημα της πατάτας να αλλάξει τη δομή του εμπορίου, να αλλάξει τους συναλλακτικούς κανόνες και να φέρει επανάσταση στην αγορά των ειδών διατροφής;


Όσο και αν το εν λόγω «κίνημα της πατάτας» είναι ελκυστικό ως θέαμα, απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ότι παγιώνει νέες συναλλακτικές πρακτικές μεταξύ παραγωγών, εμπόρων και καταναλωτών - ενδεχομένως βεβαίως να αποτελεί αφορμή εκσυγχρονισμού του όλου κυκλώματος «χωράφι - ράφι».

Η κίνηση αυτή - που σε μεγάλο μέρος της στηρίζεται σε εθελοντική εργασία - έχει προκαλέσει πληθώρα θετικών και αρνητικών αντιδράσεων, με τους υποστηρικτές της κίνησης να κάνουν λόγο για μία νέα εποχή στο εμπόριο και την κατάργηση των μεσαζόντων, ενώ οι ρεαλιστές αναφέρουν ότι εάν δεν υπήρχε ο εθελοντισμός, η τιμή διάθεσης θα ήταν πολύ υψηλότερη και εκφράζουν προβληματισμούς σχετικά με την ποιότητα και την ασφάλεια διάθεσης του χύμα προϊόντος (ατυποποίητο), αλλά και την δυνατότητα εξασφάλισης συνεχούς τροφοδοσίας της αγοράς.


Οι χονδρέμποροι

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εμπόρων Κεντρικής Λαχαναγοράς Θεσσαλονίκης κ. Γιάννης Χαραλαμπίδης δήλωσε στο «Κ» ότι «εμείς δεν είμαστε μεσάζοντες , αλλά αυτοί που αναλαμβάνουν το εμπορικό ρίσκο ολοκλήρωσης της αλυσίδας παραγωγής και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων με την προώθησή τους στην κατανάλωση».

Ο κ. Χαραλαμπίδης διευκρινίζει ότι στο Νευροκόπι καλλιεργούνται πατάτες ποικιλίας «Μπάμπας» ή λευκόσαρκη, που είναι χαμηλής ποιότητας και κιτρινόσαρκες που είναι καλής ποιότητας «Αγκρια», «Τσέλη» και η «Σπούντα». Ο σπόρος για την ποικιλία μπάμπας κοστίζει κατά 50% φθηνότερα από τους υπόλοιπους σπόρους, αν και έχει μεγαλύτερη απόδοση 7-8 τόνους ανά στρέμμα, έναντι 2-3 τόνους που έχουν οι καλές ποικιλίες.

Αναφέρει ότι στην Ελλάδα δεν έχουν ζήτηση οι "μπάμπας". Θεωρεί ότι οι παραγωγοί στο Νευροκόπι παραπλανήθηκαν γιατί προπέρυσι, λόγω κακών καιρικών συνθηκών σε Ουκρανία, Ρωσία και άλλες χώρες αγόρασαν πατάτες από Ελλάδα και τότε είχαν απομείνει μόνο "μπάμπας". Αυτό οδήγησε τους παραγωγούς να σπείρουν το 2011 αυτή την ποικιλία, την οποία ο έμπορος την αγοράζει 12 λεπτά το κιλό, αλλά προέρχεται από μεγάλες συσκευασίες των 1000 κιλών που περιλαμβάνουν εκτός από πατάτα χώμα και πέτρες.

Αυτός ο τρόπος πώλησης από το Νευροκόπι είπε ότι αποτελεί «παγκόσμια πρωτοτυπία». Στην τιμή αυτή προστίθεται η διαδικασία διαλογής, συσκευασίας άλλα 8-10 λεπτά και μεταφορικά 2-3 λεπτά. Συνολικό κόστος για τον έμπορο 0,22-0,25 λεπτά. Στην Κεντρική Λαχαναγορά ο έμπορος πουλά την πατάτα στον λιανέμπορο από 0,25-0,28 ευρώ.

Παράλληλα η Κεντρική Λαχαναγορά έχει το δελτίο τιμών και γνωρίζουν όλοι σε ποια τιμή αγοράζει και πουλά ο έμπορος. Κατά τον κ. Χαραλαμπίδη ο έμπορος χονδρικής δεν εκμεταλλεύεται τον παραγωγό πατάτας.


Τα σουπερμάρκετ

Όπως αναφέρουν οι υπεύθυνοι αγορών δύο εκ των μεγαλύτερων αλυσίδων σουπερμάρκετ, οι επιχειρήσεις σουπερμάρκετ λόγω του μεγάλου όγκου προϊόντος που διαχειρίζονται, συνεργάζονται απ' ευθείας με τους παραγωγούς και τους μεγάλους ανά περιοχή συνεταιρισμούς και όχι με χονδρεμπόρους, αφού κάτι τέτοιο θα ανέβαζε σημαντικά το κόστος.

Ειδικότερα σε ότι αφορά την πατάτα Νευροκοπίου, και οι δύο αλυσίδες -όπως και όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις σουπερμάρκετ - προμηθεύονται πατάτες, από τον Συνεταιρισμό Νευροκοπίου. Την συγκεκριμένη εποχή είθισται να έχει ολοκληρωθεί η διάθεση της πατάτας Νευροκοπίου, καθώς παράγεται κατά τη θερινή περίοδο και από τον Αύγουστο και μετά διατηρείται μέσα σε ψυκτικούς θαλάμους. Οπως αναφέρουν τα στελέχη των δύο αλυσίδων, εφέτος η περίοδος διάθεσης διήρκεσε περισσότερο, καθώς υπήρξε μεγάλη παραγωγή και από άλλες περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα μεγάλες ποσότητες πατάτας Νευροκοπίου να μείνουν αδιάθετες στα ψυγεία.

Προκειμένου να μην οδηγηθούν στη χωματερή, αναφέρουν ότι, οι παραγωγοί τις διαθέτουν σε πολύ χαμηλή τιμή.

Χαρακτηριστικά το στέλεχος μίας εκ των δύο αλυσίδων, αναφέρει ότι «εμείς εφέτος, παρατείναμε μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου την διάθεση πατάτας Νευροκοπίου στα καταστήματά μας, λόγω της μεγάλης προσφοράς, ωστόσο διακόψαμε, καθώς υπήρχαν πολλά παράπονα από πελάτες για την ποιότητα του προϊόντος, πράγμα φυσιολογικό, μετά από τόσους μήνες συντήρησής τους σε ψυγεία».

Οπως οι ίδιοι αναφέρουν στην αρχή της παραγωγικής περιόδου, η τιμή που προμηθεύονταν πατάτα από τον Συνεταιρισμό άγγιζε τα 50 λεπτά το κιλό, για να φθάσει τον προηγούμενο μήνα τα 30-33 λεπτά το κιλό.

Σημειώνεται ότι σήμερα στην Κεντρική Αγορά Αθηνών η τιμή της πατάτας διαμορφώνεται από 0,25 έως 0,55 ευρώ το κιλό, αναλόγως ποιότητας, με μέση τιμή τα 0,40 ευρώ το κιλό, έναντι 0,65 ευρώ, πέρυσι.

Μία άλλη παράμετρος που τίθεται, είναι αυτή της ποιότητας, καθώς το "κίνημα της πατάτας" διαθέτει το προϊόν σε χύμα μορφή και όχι στα διχτάκια, που υποχρεούνται να διαθέτουν το προϊόν, τα σουπερμάρκετ.


Οι παραγωγοί

Το «κίνημα της πατάτας» ξεκίνησε από την Κατερίνη με πρωτοβουλία της Ομάδας Εθελοντικής Δράσης νομού Πιερίας « Ο τόπος μου» και γρήγορα διαδόθηκε σε άλλες πόλεις της Βόρειας και της υπόλοιπης Ελλάδας. Στην Κατερίνη μόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο πωλήθηκαν συνολικά 75 τόνοι πατάτας.

Στη Θεσσαλονίκη το «κίνημα της πατάτας» οργανώθηκε με πρωτοβουλία του τμήματος Γεωπονικής του ΑΠΘ και ήδη έχουν διατεθεί 50 τόνοι. Η απευθείας πώληση προϊόντων από τους παραγωγούς στους καταναλωτές, στην Κατερίνη θα συνεχιστεί με το ελαιόλαδο, όπως ανακοινώθηκε από τον επικεφαλής των εθελοντών κ. Ηλία Τσολακίδη.
Κάτι ανάλογο σχεδιάζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κτηνοτρόφων κ. Δημήτρης Καμπούρης για τη διανομή αμνοεριφίων το Πάσχα, ενώ στο δήμο Θερμαικού θα προστεθεί το ρύζι.

Ο παραγωγός πατάτας κ. Σάββας Συμεωνίδης από το Νευροκόπι Δράμας τόνισε στο «Κ« ότι συμμετέχει στην ομάδα παραγωγών που διαθέτει τις πατάτες απευθείας στους καταναλωτές. Θεωρεί ότι η τιμή των 25 λεπτών το κιλό είναι συμβολική και ίσα που καλύπτει τα έξοδα παραγωγής και αγοράς σπόρων για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.


Ηλεκτρονική αγορά

Το "κίνημα της πατάτας" οδήγησε τα υπουργεία Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στην προετοιμασία πλατφόρμας «Ηλεκτρονικής αγοράς» αγροτικών προϊόντων. Όπως γνωστοποίησαν, μιλώντας πρόσφατα με δημοσιογράφους ο γενικός γραμματέας Εμπορίου κ. Στ. Κομνηνός και ο ειδικός γραμματέας της Υπηρεσίας Εποπτείας Αγοράς κ. Γ. Στεργίου, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, θα μπορούν να μπαίνουν σε λίγο καιρό, ομάδες παραγωγών ή μεμονωμένοι παραγωγοί και θα αναρτούν τις τιμές και τις διαθέσιμες ποσότητες οπωροκηπευτικών και από αυτή τη βάση δεδομένων θα ενημερώνονται χονδρέμποροι και λιανεμπορικές επιχειρήσεις για το εύρος των τιμών και τον παραγωγό προκειμένου να έρθουν σε επαφή μαζί του.

Για να επιτευχθεί η ηλεκτρονική αγορά- πώληση, αργότερα απευθείας και στον καταναλωτή, θα δημιουργηθεί μια παράλληλη πλατφόρμα εύρεσης μέσων μεταφοράς εμπορευμάτων. Η πλατφόρμα αυτή θα δημιουργηθεί σε συνεργασία με την Κεντρική Αγορά της Θεσσαλονίκης.

Ταυτόχρονα, ο κ. Κομνηνός επισήμανε ότι το χονδρεμπόριο στην ελληνική αγορά έχει υποστεί μεγάλη μείωση του τζίρου, καθώς από τη μία πλευρά οι αλυσίδες σουπερμάρκετ προχωρούν όλο και περισσότερο σε απευθείας αγορές προϊόντων από τους παραγωγούς και από την άλλη πλευρά λόγω των χαμηλών τιμών ο κόσμος προτιμά τις λαϊκές αγορές.

Ο γενικός γραμματέας Εμπορίου προέτρεψε τους παραγωγούς να μπουν στις λαϊκές αγορές καθώς η αδειοδότηση των παραγωγών είναι άμεση (το πολύ σε μια εβδομάδα έχει εκδοθεί η άδεια) και σημείωσε ότι η εθελοντική συμμετοχή είναι αυτή που χαρακτηρίζει την επιτυχία του εγχειρήματος της πώλησης της πατάτας Νευροκοπίου σε πολύ χαμηλές τιμές.

Στο μεταξύ αυτή την παράμετρο του κόστους από το χωράφι στο ράφι επισημαίνουν και οι χονδρεμπορικές επιχειρήσεις οι οποίες όμως, όπως αναφέρουν εκπρόσωποί της στο ''Κ'' υποχρεούνται εκ των πραγμάτων, να στραφούν σε καθετοποίηση των δραστηριοτήτων τους προκειμένου να σταθούν στην αγορά και να προσφέρουν τα αγροτικά προϊόντα σε χαμηλές τιμές.

Ρεπορτάζ : Τριάδα Μπράτσιου, Εύη Παπαδοσηφάκη, Κυρέλα Πέτρου, Κέρδος 6/3/2012